سیاست جدید آلمان در افریقا

معرفی سیاست خارجی جمهوری فدرالی آلمان اندکی محجوبانه صورت گرفته است. در یک ویدیوی مصاحبه صدراعظم آلمان که با یک کارمند انجمن جوانان آلمانی و فرانسوی صورت گرفته است، برای نخستین بار انگلا مرکل از قرارداد الیزه یاد کرده و در قدم دوم از عملیات سربازان آلمانی چنین ستایش کرده است: «ما با رساندن مواد سوخت به هواپیماها، به سربازان فرانسوی در مالی کمک کرده ایم». فقط پس از آن است که او به اصل موضوع می پردازد و می گوید: «حتا همراهی های بیشتری در آنجا ممکن هست».

فکر نمی شود کسی با وی مخالفت کند. از 25 سال به این سو همکاری نظامی آلمان و فرانسه بسیار اندک بود. البته برای این 25 سال فرانسه و آلمان یک قطعه نظامی مشترک 6000 نفری داشتند که با وجود تاکید فرانسه، در کل هرگز عملیاتی را انجام نداد. از سال های زیادی به این سو حکومت فرانسه از آلمان تقاضا می کند تا از عملیات نظامی اش به ویژه در افریقا حمایت کند و از سالهای زیادی به این سو آلمان خود را وقف کمک های بشری ساخته است. در نهایت آلمان چند تن پرسونل صحی و یا مربیانی را به مالی فرستاده است و یا اینکه لوازم مورد ضرورت را تهیه کرده است.

آیا آلمان قادر به تشکیل اتحادی هست؟

از نظر فرانسه، چهار سال گذشته مأیوس کننده بود. در حالی که آلمان از لحاظ اقتصادی پیوسته نیرومند می گردد، نقش این کشور با صدارت انگلا مرکل در سیاست خارجی و امنیتی کوچک تر می شود. گیدو وستروله وزیر خارجه قبلی اش طفره رفتن از تعهدات را رسماً با «فرهنگ خویشتنداری» ترویج می کرد و توماس دیمیزیر وزیر دفاع پیشین اش تقاضای پاریس را برای قبول تعهدات نظامی بیشتر رد می نمود. او می گفت: آلمان کدام ضرورتی به درس گرفتن از شرکا ندارد. شتیفان زایدندورف از بنیاد آلمان و فرانسه در لودویگسبورگ می گوید: «از مدت ها به این سو در حلقه های سیاست خارجی و امنیتی فرانسه این سوأل مطرح است که آیا آلمان توانایی یا اراده تشکیل یک اتحاد را دارد؟».

تنها بر مبنای چنین پیشینه ای است که می توان دریافت اظهارات بسیار محتاطانه انگلا مرکل در مورد همکاری آلمان و فرانسه از نگاه بسیاری ناظران در آلمان و فرانسه چرخشی در سیاست خارجی و امنیتی آلمان ارزیابی شده است. بنا براین حکومت ائتلاف بزرگ در کل در مقایسه با حکومت قبلی بر آمد دیگری دارد.

این تنها انگلا مرکل نیست، بلکه فرانک والترشتاین مایر وزیرخارجه و اورزولا فون دیرلاین وزیر دفاع آلمان نیز جانبدار تعهدات بیشتر آلمان در خارج می باشند. اورزولا فون دیر لاین در سفر اخیرش به افریقا نشان داد که آلمان با وجود عملیات در افغانستان هنوز هم ظرفیت های نظامی دیگری دارد. لحن اصلی او این بود که در آینده آلمان مسئولیت های بیشتری را بردوش می گیرد. صدراعظم آلمان اطمینان داد که بار فرانسه را مشترکاً آلمان بردوش می کشد.

شلیک اخطار در دانوه شینگن

هنوز هم تردید وجود دارد. زایدندورف کارشناس امور آلمان وفرانسه معتقد است که با این تغییر فکر هنوز قناعت درونی به وجود نیامده است، بلکه نا شکیبایی شرکا در اتحادیه اروپا وجود دارد: «در آخرین همایش سران اتحادیه اروپا دیده شد که به سیاست خویشتنداری وستروله دیگر نمی توان ادامه داد ». علامت روشن آن اعلام فرانسوا اولاند رئیس جمهور فرانسه بود که آخرین قطعات نظامی مستقر در آلمان را بیرون می کشد. «ماجرای قطعات نظامی مستقر در دانوه شینگن آخرین شلیک اخطار برای حکومت آلمان بود تا تفهیم شود که هرگاه شما نمی خواهید، هرگاه شما نمی توانید، پس ما باید در جستجوی شریک دیگری باشیم».

از قرار معلوم این شلیک اخطار را صدراعظم آلمان درک نمود. با این هم تاکنون در این مورد کمتر گفته است که در عقب سیاست خارجی جدید، درعین زمان تاکید بر یک آگاهی جدید از مسئولیت ها نیز وجود دارد. اگرچه درهمین اواخر انگلا مرکل در بروکسل عملیات در افریقای مرکزی را تایید کرد تا به جنگ خونین بین مسلمانان و مسیحیان پایان داده شود. با این هم او می خواهد کار زمخت نظامی را به دیگران واگذار شود.

مرکل می خواست یک مداخله اتحادیه جنگی به اصطلاح "گروه پیکار اروپایی" را که از مدتی به این سو وجود داشت، مانع شود. اما سر از ماه جون مطابق به نوبت واحد های آلمانی را در این ماموریت می فرستد. سربازان آلمانی می بایست احتمالاً در خاک افریقای مرکزی بجنگند. این چیزی است که مرکل به هیچ صورت نمی خواهد. بنا بر این حکومت آلمان می خواهد ارزیابی کند که آیا به جای آن، قطعه نظامی مشترک آلمانی فرانسوی می تواند در مالی مورد استفاده قرار گیرد. این طرز برخورد ارزش نمادین زیادی دارد و مسئولیت افریقای مرکزی بردوش فرانسه باقی می ماند.

ملاحظاتی در قبال سیاست افریقای فرانسه

زایدندورف می گوید: بسیاری از شرکای اتحادیه اروپا از این عصبانی اند که حکومت آلمان فدرال فقط آن چیزی را بر زبان می آورد که نمی خواهد، به جای آن که بالاخره خودش باید یک پیشنهاد برای سیاست امنیتی خوبتر ارائه کند. همین حالا در افریقا برای آلمان نیز زمینه آن وجود دارد که مسئولیت بیشتری بردوش گیرد. بسیاری منازعات در افریقا موجب پیشروی اسلامگرایان شده و امواج جدید آوارگان را به وجود می آورد.

یک تعهد قوی تر آلمان در افریقا می تواند به تخفیف اشتباهات قبلی سیاست فرانسه ذر قبال افریقا کمک کند. به نظر زایدندورف، سیاست فرانسه در افریقا اکنون در مرحله تغییرات اساسی قرار دارد. در حالی که عملیات پیشین مانند آن چه در ساحل عاج صورت می گرفت، ناشی از انگیزه های موخر استعماری مانند کسب نفوذ بود، به نظر می رسد که عملیات درمالی و افریقای مرکزی بیشتر جنبه کمک های بشری و تامین ثبات منطقه را دارد. حمایت آلمان از عملیات در افریقا نه تنها تغییر مثبت در سیاست امنیتی فرانسه را تسریع و تضمین می کند بلکه به گفته زایدندورف کارشناس آلمان و فرانسه « درعین زمان در یک سلسله مستعمرات پیشین فرانسه کمک های اروپایی در بین مردم بهتر از تلاش های صرفاً فرانسوی پذیرفته می شود که هنوز هم با برخی ملاحظات توأم است».