سایه‌روشن گفتگوهای صلح حکومت افغانستان با طالبان
۱۳۹۷ خرداد ۲۰, یکشنبه
طالبان از دیرزمانی به این سو خواسته شان این بوده که نیروهای خارجی باید کاملا از افغانستان خارج شوند تا آنان حاضر به مذاکره در مورد صلح گردند. این خواسته طالبان همواره مانعی برای شروع مذاکرات بالقوه صلح بوده است.
اینجا تاریخچه کوتاهی از پیشگامی ها برای گفتگوهای صلح در گذشته و در طول شورشگری طولانی مدت در این کشور ارائه می گردد:
در هفتم اکتوبر سال ۲۰۰۱ بود که ایالات متحده امریکا در پی حملات یازدهم سپتمبر بر برج های دوگانه تجارت جهانی در نیویارک، به افغانستان حمله نظامی کرد و رژیم طالبان را در جریان چند هفته برانداخت. اما از سال ۲۰۰۳ توجه امریکا بیشتر به عراق جلب شد.
طالبان و دیگر گروه های ملیشه به سرپناه های خود در جنوب و شرق افغانستان برگشتند، مناطقی که آنان از آنجا به آسانی می توانستند به مناطق نیمه خودمختار کمربند قبایلی بین پاکستان و افغانستان سفر کنند. این شورشیان به آرامی دوباره صف آرایی کردند.
در ماه فبروری سال ۲۰۰۷ یک بار دیگر توجه به رشد طالبان در افغانستان زمانی جلب شد که این شورشیان گروه در جریان سفر دیک چینی معاون وقت رئیس جمهور امریکا به افغانستان، بر یک پایگاه امریکایی حمله کرده و ۲۴ تن را کشتند.
بارک اوباما رئیس جمهور امریکا در دسمبر سال ۲۰۰۹ دستور "افزایش" ۳۰ هزار سرباز امریکایی در افغانستان را در ماه دسمبر صادر کرد؛ اما خروج نیروهای این کشور از افغانستان در سال ۲۰۱۱ آهسته آهسته آغاز شد. شمار نیروهای ناتو به رهبری امریکا اما تا تابستان سال ۲۰۱۰ به سطح ۱۵۰ هزار نفر رسید.
در ماه می سال ۲۰۱۱ اسامه بن لادن رهبر القاعده بالاخره توسط نیروهای ویژه امریکایی در پاکستان کشته شد. کشته شدن وی درخواست ها برای پایان جنگ امریکا در افغانستان را افزایش داد. اندکی بعد، اوباما اعلام کرد که ۳۳ هزار سرباز امریکایی از افغانستان تا اواسط سال ۲۰۱۲ از این کشور بیرون می شوند.
امیدواری برای صلح
اما امیدواری ها برای مذاکرات صلح با طالبان یک بار دیگر زمانی به بن بست رسید که برهان الدین ربانی، رئیس شورای عالی صلح افغانستان در حکومت حامد کرزی رئیس جمهوری سابق افغانستان در حمله ای انتحاری کشته شد.
ربانی عالیرتبه ترین مقام حکومتی بود که در جریان منازعه چندین ساله با طالبان در سپتمبر سال ۲۰۱۱ کشته شد. مقامات افغان، طالبان را مسئول این حمله خواندند. ربانی زمانی رئیس جمهوری حکومت مجاهدین در افغانستان بود.
طالبان در ماه جون سال ۲۰۱۳ در دوحه پایتخت قطر برای خود دفتری سیاسی باز کردند و مذاکرات را با کانال های محرمانه مقامات ایالات متحده امریکا برای اولین بار در مسیری ممکن برای دست یافتن به صلح آغاز کردند.
اما این ابتکار یک ماه بعد، پس از آن که این دفتر طالبان به عنوان سفارت غیررسمی برای یک دولت در تبعید رفتار کرد، حامد کرزی رئیس جمهور افغانستان را تحریک نموده و خشمگین ساخت.
در ماه دسمبر سال ۲۰۱۴، ناتو رسما به ماموریت جنگی اش در افغانستان پایان داد و مسئولیت امنیتی این کشور را به نیروهای افغان سپرد که از هرجانب با شورشیان درگیر بودند و تلفات سنگینی را متحمل می شدند.
اما امیدواری ها برای از سرگیری مذاکرات صلح بین کابل و طالبان افغان برای اولین بار از زمان شروع منازعه، در سال ۲۰۱۵ بیشتر شد و در جولای همین سال در پاکستان آغاز گردید.
مرگ ملا عمر رهبر طالبان که دو سال قبل از آغاز این مذاکرات رخ داده بود و طالبان آن را مخفی کرده بودند، به سرعت این مذاکرات را متوقف کرد.
در سال های پس از آن، امنیت در افغانستان، به ویژه در کابل، رو به وخامت گذاشته است و گروه تروریستی "دولت اسلامی" یا داعش نیز امنیت این کشور را با چالش هایی جدی روبرو کرده اند و نیروهای امنیتی افغانستان را در مبارزه با خود بیشتر مشغول کرده است.
شدت گرفتن جنگ
پایتخت افغانستان مرگبارترین مکان در این کشور برای غیرنظامیان شده و تلفات ملکی به شدت افزایش یافته است. در ماه فبروری امسال محمد اشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان برنامه ای برای آغاز مذاکرات صلح با طالبان، از جمله به رسمیت شناختن شان به عنوان یک حزب سیاسی را پیشنهاد کرد. او همچنان طرح آتش بس را به عنوان بخشی از این برنامه پیشنهاد نمود.
این برنامه جامع ترین طرح کابل برای صلح بود؛ اما گروه طالبان که حکومت غنی را نامشروع می بیند، به جای آن حملات خود را افزایش داده است. طالبان تاکنون در مورد این پیشنهاد رئیس حکومت وحدت ملی افغانستان چیزی نگفته اند.
آتش بس موقت
در ۳۱ ماه می سال جاری نیز پنتاگون یا وزارت دفاع ایالات متحده امریکا گفت که مقامات ارشد افغانستان در حال گفتگو با طالبان برای آتش بس هستند.
چند روز بعد، در هفتم ماه جون ۲۰۱۸، اشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان از طریق تلویزیون اعلام کرد که به خاطر مراسم عید فطر از ۲۷ ماه رمضان تا پنجم عید، موقتاً با طالبان آتش بس می کند.
وی به نیروهای امنیتی و دفاعی کشورش دستور داد که عملیات های تهاجمی خود را بر مواضع طالبان از زمان آتش بس اعلام شده، متوقف کنند.
اما طالبان سریع واکنش نشان ندادند. همزمان کارشناسان متردد بودند. موجی گسترده از درخواست های مردم افغانستان برای پذیرش این پیشنهاد آتش بس شبکه های اجتماعی را پر کرد. ناتو و امریکا نیز از این پیشنهاد آتش بس استقبال کردند. سازمان ملل نیز آن را گامی به پیش برای آغاز مذاکرات صلح خواند.
بالاخره روز شنبه طالبان نیز اعلامیه ای بی سابقه نشر کرده و برای اولین بار در سه روز عید فطر با نیروهای حکومتی افغانستان آتش بس اعلام نمودند. این اعلامیه مستقیما به پیشنهاد رئیس جمهوری افغانستان اشاره نمی کند، اما تاریخ آتش بس های اعلام شده در برخی روزها منطبق بر هم هستند.
حکومت افغانستان از ۱۲ تا ۲۰ جون را آتش بس اعلام کرده، در حالی که طالبان فقط از ۱۶ تا ۱۸ ماه جون را آتش بس اعلام نموده اند.
این حرکت ها توسط بسیاری ها با احتیاط نگریسته می شوند. اما همزمان تسکین موقت شهروندان خسته از جنگ این کشور می خوانند و از پیشنهاد آتش بس مقامات افغانستان و طالبان استقبال می کنند. یک تحلیلگر غربی در کابل به خبرگزاری فرانسه گفت که این "اقدامی برای اعتماد سازی" است. این که آیا چنین مسئله ای به واقعه بزرگتری منجر می شود، هنوز باید منتظر ماند و دید. واقعه بزرگتر از نظر این کارشناس، احتمالا آغاز مذاکرات صلح و دست یافتن به آن است.
خبرگزاری فرانسه/ ر. ش.