گفتگوی افغانستان و ایران روی استراتژی بازگشت مهاجرین
۱۳۹۴ مرداد ۲۶, دوشنبه
این نشست در کابل دو روز دوام می‌کند. افغانستان حدود دو و نیم میلیون مهاجر در ایران دارد. بیش از 800 هزار تن از این مهاجران کارت مهاجرت دارند و 500 هزار تن دیگر دارای پاسپورت و اقامت هستند، ولی بقیه بدون مدرک در آن کشور زندگی می‌کنند.
حکومت وحدت ملی بازگشت داوطلبانه مهاجران افغان از کشورهای ایران و پاکستان را در اولویت خود قرار داده و تلاش دارد تا زمینه عودت آبرومندانه میلیون‌ها مهاجر افغان را فراهم سازد.
این در حالیست که در ماه‌های اخیر به دلیل بیکاری، فقر و ناامنی هزاران افغان دوباره راه مهاجرت را در پیش گرفته‌اند. این روزها ریاست پاسپورت نسبت به هر زمان دیگر مزدحم‌تر است و قرار گزارش‌ها، روزانه دو هزار افغان از این ریاست پاسپورت می‌گیرند.
در همین حال سید حسین عالمی بلخی، وزیر مهاجرین و عودت کنندگان افغانستان در این نشست گفت: «ثبت نام مجموعی فرزندان مهاجر، اعم از کسانی که مدرک دارند یا ندارند در مکتب‌های ایران و بیمه صحی که تمامی مهاجرین به خاطر حل مشکلات صحی شان تحت بیمه قرار می‌گیرند و ثبت نام مهاجران فاقد مدرک مسایلی است که ما کوشش می‌کنیم در این جلسه به تفاهم برسیم.»
وزیر مهاجرین از ایران خواست تا دست به اخراج اجباری مهاجرین نزند. او تاکید کرد که اقدام به اخراج اجباری جز ضایع کردن وقت و نیروی انسانی، فایده‌ای ندارد.
افزایش بازگشت کنندگان
براساس اظهارات وزیر مهاجرین، شمار مهاجرانی که در سال جاری از کشورهای همسایه به افغانستان بازگشته‌اند، رو به افزایش بوده است. آقای بلخی گفت در سال 2014 در مجموع حدود 17 هزار نفر از کشورهای همسایه به افغانستان باز گشته‌اند، در حالی که در سال جاری تاکنون بیش از 45 هزار تن به افغانستان عودت کرده‌اند.
وزارت مهاجرین و عودت کنندگان امیدوار است که تا آخر سال جاری 100 تن از مهاجران دارای مدرک از کشورهای همسایه به افغانستان برگردند.
مقام‌های ایرانی در این نشست تاکید کردند که افغانستان بر حضور قانونمند مهاجرین در ایران تمرکز کند. محمدی فر، مدیر کل اتباع و مهاجرین خارجی در ایران در جلسه روز یک شنبه گفت همه تلاش‌ها برای حضور قانونمند مهاجرین متمرکز خواهد بود: «انتظار ما از دولت افغانستان این است که روی حضور قانونمند مهاجرین با جمهوری اسلامی همکاری کند. ما بنا بر این داریم که حضور همه مهاجرین به صورت قانونمند باشد و ما هم سیاست‌های خود را در همین جهت قرار می‌دهیم.»
این در حالیست که مهاجران افغان در ایران همواره از اخراج اجباری و محروم بودن کودکان‌شان از تعلیم و تربیه شکایت کرده‌اند. در روزهای اخیر نیز خبرهایی در رابطه جمع‌آوری و اخراج مهاجرین در مشهد ایران نشر شد.
برنامه‌های اسکان در افغانستان
حکومت افغانستان در نظر دارد برنامه‌های مشخصی را برای جذب و اسکان مهاجران تدوین کند. وزارت مهاجرین و عودت کنندگان می‌گوید چندین وزارت‌خانه روی اسکان مجدد مهاجرین کار می‌کنند تا عودت داوطلبانه بار دیگر سبب مهاجرت‌های تکراری نگردد.
این وزارت می‌گوید براساس پلان برگشت و اسکان مهاجرین، آن‌ها حق انتخاب زندگی در شهر و دهات را خواهند داشت و براساس خواست خودشان در نقاط مختلف افغانستان مسکن‌گزین خواهند شد.
در این برنامه به اشتغال برگشت کنندگان نیز توجه شده است اما این نگرانی وجود دارد که به دلیل کاهش کمک‌های خارجی و سرمایه‌گذاری در افغانستان، زمینه کار برای برگشت کنندگان فراهم نخواهد شد. دسترسی به تعلیم، صحت، خدمات شهری و سایر نیازمندی‌های مهاجرین نیز در این پلان مدنظر گرفته شده است.
مسئولان کمیشنری عالی پناهندگان سازمان ملل متحد گفتند که پس از دو و نیم سال این نخستین‌بار است که مقام‌های ایرانی و افغانی بر سر مهاجرین گفتگو می‌کنند. خانم مایا امیرتونگا مسئول "یو ان اچ سی آر" در افغانستان در این نشست گفت حکومت افغانستان استراتژی جامعی را برای برگشت مهاجرین آماده کرده است.
خانم امیرتونگا افزود که این استراتژی نقشه راه برای بازگشت داوطلبانه و عزتمندانه مهاجرین را ترسیم می‌کند.