افغانستان به پایگاه حمله علیه پاکستان تبدیل می شود؟

بروس ریدل از مسوولان ارشد بنیاد بروکینگز در بخش سیاست خاورمیانه است. او در گذشته تحلیلگر «سی آی ای» بوده و کارشناس مبارزه با تروریسم است. این مشاور سابق اوباما همچنین کتابی با عنوان «پاکستان: کشوری جنجالی - دوستی مرگبار: پاکستان، امریکا و آینده جهاد جهانی» نشر کرده است.

دویچه وله: آیا افغانستان ویتنام ناتو است؟

بروس ریدل: نه. ناتو در حال ترک افغانستان است و این کشور قادر خواهد بود به اهداف استراتژیک ناتو دست یابد. ایتلاف ناتو می خواهد از فعالیت القاعده در افغانستان و استفاده از خاک این کشور به عنوان پایگاهی برای حمله های تروریستی به شمال امریکا و اروپا جلوگیری کرده و همچنین مانع فعالیت طالبان برای به دست گرفتن قدرت در افغانستان شود. به عقیده من راه حلی که در شیکاگو درباره اش توافق شد، به ما امکان خروج مسوولانه نیروهای ارتش امریکا و همزمان تعهد استراتژیک درازمدت  دربرابر افغانستان را می دهد. همچنین اردوی ملی افغانستان بر این اساس از فعالیت القاعده و دست یافتن طالبان به قدرت جلوگیری می کند.

دویچه وله: بسیاری از ناظران در این باره شک دارند. شمار سربازان فراری از اردوی ملی افغانستان بسیار زیاد است و تنها اندک واحدهایی هستند که توانایی انجام عملیات نظامی بدون حمایت نیروهای بین المللی را دارند.

بروس ریدل: شما وضعیتی آکنده از ناامیدی را به تصویر کشیدید، حقیقت امر کمی متفاوت است. ناتو نیروهای امنیتی افغان را هشت سال نادیده گرفت و به آنها رسیدگی نکرد. اما در سه سال گذشته تحولی ایجاد شده و شمار سربازان افغان به 350 هزار تن افزایش یافته است. جان آلن، فرمانده ناتو در افغانستان معتقد است که پیشرفت های اردوی ملی افغانستان از نظر کمیت و کیفیت بهتر از آن است که انتظارش می رفت.

کسی نمی داند که عملکرد آنها پس از سال 2014 تا چه اندازه خوب خواهد بود. در مورد آینده نمی توان پیشگویی کرد. اما دلیلی ندارد که فکر کنیم آنها نمی توانند امنیت شهرهای بزرگ و مناطق شهری و همچنین شمال و مرکز کشور را به اندازه کافی تامین کنند و دست طالبان را از این مناطق دورنگه دارند. شورشیان طالب آن قدر هم نیرومند نیستند. بلکه در اصل از نیروهای بی سواد پشتون تشکیل شده اند که با حمایت پاکستان پابرجا می مانند.

دویچه وله: اما حوادثی که اتفاق می افتند، برعکس این را ثابت می کند: شمار تلفات افراد ملکی و نیروهای امریکایی سال ها است که افزایش می یابد. تنها سال 2011 یک استثنا بود. گروه بین المللی بحران گزارش می دهد که طالبان منطقه تحت کنترول خود را گسترش داده اند.

بروس ریدل: اطلاعاتی که ناتو نشر کرده است بسیار متفاوت است. تلفات جانی یک معضل است. اما به نظر ناتو امروز بیشتر بخش های افغانستان، قندهار، هلمند و دیگر ولایت ها نسبت به 3 سال گذشته تا اندازه ای وضعیت امنیتی بهتری دارند.

رییس جمهور اوباما در شیکاگو گفت که قدرت طالبان در سه سال گذشته رو به کاهش است، امری که خروج نیروهای جنگی امریکایی و دیگر نیروهای ناتو را ممکن می کند. من گمان می کنم که در نهایت بیشتر به حرف رییس جمهور اعتماد می کنم تا به گفته های گروه بین المللی بحران.

دویچه وله: اعتراف به شکست در سالی که انتخابات برگزار می شود، نمی تواند بدیلی باشد!

بروس ریدل: من فکر نمی کنم ما شکست خورده باشیم. ایتلاف ناتو در حال دست یابی به حداقل منافع امنیتی اش است. ناتو می خواست از تبدیل شدن افغانستان به پایگاهی برای عملیات تروریستی در آینده جلوگیری کند. افزون بر این توافقنامه ای که ما و افغان ها امضا کرده ایم به امریکا این اجازه را می دهد که در ده سال آینده عملیات ضد تروریستی در منطقه انجام دهد. این هم یک دست آورد مهم است. به این ترتیب براساس این توافق استراتژی درازمدت میان واشنگتن و کابل، ما با خاطرجمعی می توانیم عملیاتی مانند کشتن بن لادن در ماه می سال 2011 را انجام دهیم و یا از پایگاه های واقع در افغانستان حمله با هواپیماهای بدون سرنشین را تا سال 2025 ادامه بدهیم.

دویچه وله: آیا افغانستان پایگاهی برای حمله به پاکستان شده است؟

بروس ریدل: خوب، پاکستان همچنان به سرکرده های طالبان پناه می دهد. براساس یک کار تحقیقاتی ناتو که با تحقیق از چهار هزار زندانی طالبان تدوین شده، سازمان استخبارات پاکستان از محل اقامت تک تک رهبران طالبان به شمول ملا عمر اطلاع دارد و با آنها مرتب دیدار می کند.

به این ترتیب افغانستان به پایگاه ماموریت های ضد تروریستی در داخل پاکستان تبدیل شده است. زیرا ثابت شده که پاکستان دلش نمی خواهد علیه تروریست ها واکنش جدی نشان دهد. سه تن از پنج تروریست ارشد جهان که امریکا به شدت دنبال شان است، در پاکستان به سرمی برند. حتی حافظ سعید، رییس لشکر طیبه چند بار در هفته در تلویزیون پاکستان صحبت می کند و گردهمایی های گسترده به راه می اندازد.

دویچه وله: اوباما حمله با هواپیماهای بدون سرنشین را به شدت افزایش داده است بدون توجه به جنبه های اخلاقی و قانونی این مساله. آیا این گونه قتل ها پاکستان را بی ثبات نمی کنند؟

بروس ریدل: من فکر می کنم که ما حق انتخاب چندانی نداریم. پاکستان علاقه ای به این ندارد که هیولای تروریسم را کنترول کند. ما باید اقداماتی برای درهم  کوبیدن آن (تروریسم) انجام دهیم. ما نمی توانیم دست روی دست بگذاریم و امید داشته باشیم که تروریست ها بچه های خوبی شوند و به امریکا و اروپا حمله نکنند. حمله با هواپیماهای بدون سرنشین تاثیر ویرانگری بر توانایی نظامی القاعده دارد. از زمانی که رییس جمهور اوباما در سال 2009 بر سر کار آمد، القاعده در پاکستان یک نیروی بسیار تقلیل یافته است. امریکا با ماموریت های ضد تروریستی به این هدف رسیده است. حکومت پاکستان واقعا ما را حمایت نکرده است. این کشور بیشتر مانعی بر سر راه ما بوده است تا که در ده سال گذشته  دوست و دستیار در جنگ علیه القاعده باشد.

دویچه وله: شما طرح بازبینی استراتژی افغانستان توسط اوباما در سال 2009  را سرپرستی کردید. چه تغییرهای اساسی را در این استراتژی پیشنهاد کردید؟

بروس ریدل: دو تغییر اساسی را پیشنهاد کردم. یکی این که متوجه این باشیم که پاکستان مشکل جدی تر است و سکوت این کشور در برابر اقدامات تروریستی اگر که شراکت در جرم نباشد، تهدیدی جدی است نه تنها برای امریکا بلکه برای ایتلاف ناتو و همچنین دیگر کشورها. به این دلیل ما بر تلاش های مان افزودیم تا بتوانیم با مشکل تروریسم مبارزه کنیم.

دوم اذعان کنیم به این که از اردوی ملی افغانستان تا سال 2008 حمایت و تمویل مالی نشد و طالبان به این ترتیب از خلای قدرت استفاده کردند. ما در سال های 2001 و 2002 می توانستیم افغانستان را با شمار نسبتا کمی از نیروهای خارجی و با حمایت اقتصادی از برنامه های مهم باثبات بسازیم. اما ما در انجام این کارها شکست خوردیم.

حکومت بوش تنها به نحو مبالغه آمیزی به مساله عراق توجه داشت و مشکل حکومت اوباما این بود که پس از این که قدرت را در سال 2009 به دست گرفت نمی توانست زمان را به عقب برگرداند و اشتباهات گذشته را ترمیم کند. ما به این نتیجه رسیدیم که باید یک ارتش قوی در افغانستان بسازیم که توانایی رو در رویی با جنگجویان طالبان را داشته باشد. همزمان ما به حمایت و تمویل مالی از این ارتش ادامه می دهیم. این برای مشکلات افغانستان راه حل ایده آلی نیست. جنگ داخلی میان طالبان و حکومت افغانستان احتمالا پس از آن نیز ادامه خواهد یافت.

دویچه وله: افغانستان ده سال بعد در چه وضعیتی خواهد بود؟

بروس ریدل: در بدترین حالت جنگ داخلی همچنان ادامه می یابد و طالبان کنترول جنوب و شرق کشور را در دست می گیرند. این یک وضعیت دردناک و غم انگیز خواهد بود، زیرا در این صورت وحشت جنگ که افغانستان سی سال است با آن زندگی می کند، یک دهه دیگر نیز ادامه پیدا می کند.

بهترین نتیجه می تواند این باشد که طالبان بخشی از پروسه سیاسی شوند. آتش بس برقرار شود، روند آشتی سیاسی به راه بیافتد و دخالت خارجی ها در افغانستان پایان یابد. ما بگذاریم افغان ها مشکلات شان را از طریق پروسه های سیاسی حل کنند و نه با خشونت.

گفتگوکننده: دنیس شتوته

برگردان: مهرنوش انتظاری

ویراستار: عارف فرهمند