آب به مثابه سلاح در دست "دولت اسلامی"

تا حال در موارد زیادی گفته شده است که آب به مفهوم حیات است. همزمان آب می تواند به مفهوم مرگ نیز باشد، در صورتی که مقدار آن بیش از حد زیاد و یا شدیداً کم باشد. از همین رو تصرف هدفمندانه بند های آب توسط شبکه های تروریست دولت اسلامی در عراق و سوریه سبب نگرانی فزاینده شده است. دولت نام نهاد "اسلامی" یا داعش از جمع هشت بند مهم آب در رودخانه های دجله و فرات کنترول شش بند را در دست گرفته است و برای تصرف بند هفتم نیز مجدانه تلاش می کند.

به باور توبیاس فون لوسو محقق منازعات در انجمن علوم و سیاست در برلین پایتخت آلمان، گروه "دولت اسلامی" این منابع آبی را هدفمندانه به مثابۀ سلاح به کار می برد. فون لوسو در صحبتی با دویچه وله گفت: «"دولت اسلامی" یا داعش در دو سه سال گذشته همواره از آب به مثابۀ سلاح استفاده کرده است. این گروه از یک سو جریان آب را قطع کرده تا مناطق بزرگی خشک گردند و به این ترتیب روستا ها و اجتماع ها از تأمین آب محروم گردند، و از سوی دیگر با باز گذاشتن بند های آب سبب جاری شدن سیلاب ها گردیده که منجر به فرار مردم از مناطق شان و تخریب اساسات زندگی شان شده است.»

حوادث ساخت دست انسان

استفاده از آب به عنوان سلاح یک کشف "دولت اسلامی" نیست. در جنگ اول جهانی بلجیم در حومۀ شهر نیوپر مجرا های بند آب را باز گذاشت که در نتیجۀ آن ساحات وسیعی در منطقۀ ایزر در مرز با فرانسه، که درگیر جنگ بود، زیر آب شدند. این اقدام سبب جلوگیری موفقانه از پیشرفت نیرو های آلمانی شد. اما حدود ۲۵ سال بعد همچو طرحی به گونۀ غم انگیزی ناکام گردید. در جنگ میان چین و جاپان، رهبر آن زمان چین به تاریخ ۹ جون ۱۹۳۸ دستور انفجار بند آب رودخانۀ زرد در ولایت هنان را صادر کرد. با این اقدام اصلاً درنظر بود که اردوی جاپان زیر آب شود. اما از پیشرفت جاپانی ها تنها یک هفته جلوگیری صورت گرفت، در عوض تقریباً ۸۰۰ هزار فرد ملکی جان باختند.

در خاور میانه نیز در گذشته از آب به عنوان سلاح کار گرفته شده است. در سال های ۱۹۹۰ صدام حسین رئیس جمهور مستبد آن وقت عراق جریان آب به مناطق شیعه نشین در جنوب کشور را قطع کرد تا با خشک شدن آن مناطق شیعیانی را که علیه رژیم قیام می کردند، مجازات کند.

به گفتۀ فون لوسو در حال حاضر نیز همه جناح های درگیر جنگ در سوریه از آب به عنوان سلاح کار می گیرند، اما بیشتر از همه گروه "دولت اسلامی" به این کار مبادرت می ورزد. این گروه، به قول فون لوسو، در ماه می سال ۲۰۱۵ بند آب رودخانۀ فرات در حومۀ شهر رمادی را تصرف کرد و جریان آب در این رودخانه را به نصف کاهش داد. در نتیجه تأمین آب پنج ولایت در آن منطقه محدود گردید. با تصرف بند دیگری در همین رودخانه در نزدیکی شهر فلوجه در سال ۲۰۱۴، "دولت اسلامی" در طی چند روز از آب آن هم برای دفاع و هم به منظور حمله کار گرفت. این گروه نخست با بند ساختن جریان آب قطعات عراقی را به رفتن به سمت سرچشمۀ آب وادار ساخت، و پس از آن با باز کردن یکبارۀ بند خسارت زیادی را در مسیر جریان آب سبب گردید که در نتیجۀ آن ۶۰ هزار نفر از مناطق شان آواره شدند.

با چنین پس زمینه ای، وقتی جنگجویان "دولت اسلامی" در سال ۲۰۱۴ بند آب در رودخانۀ دجله در حومۀ موصل را تصرف کردند، جهان به صورت خاصی نگرانی نشان داد. از این بند بزرگ آب تقریباً نیم آب مورد نیاز عراق، به شمول مناطق کردنشین تأمین می گردد. اگر "دولت اسلامی" این بند آب را انفجار می داد، در موصل امواجی با ارتفاع ۲۰ متر و در بغداد با ارتفاع ۵ متر حدود نیم میلیون انسان را به کام مرگ می برد. قطعات عراق و جنگجویان پیشمرگه کردی، با حمایت نیرو های هوایی امریکایی، یک هفته بعد توانستند این بند را از تصرف تروریست های "دولت اسلامی" دوباره بیرون کنند.

آب به عنوان سلاح کشتار جمعی

"دولت اسلامی" یا داعش طریقۀ سومی استفاده از آب به عنوان سلاح را نیز به کار می بندد، و آن مسموم ساختن آب است. به گفتۀ فون لوسو این گروه در دسمبر ۲۰۱۴ در جنوب تکریت آب آشامیدنی را با نفت خام آلوده ساخت. این گروه می خواست در جولای ۲۰۱۵ همین شیوه را در خاک اروپا نیز به کار ببندد. طرفداران "دولت اسلامی می خواستند بزرگترین ذخیرۀ آب آشامیدنی در پریشتینا پایتخت کوزوو را مسموم سازند، اما این دسیسۀ آنها اندکی قبل از عملی ساختن آن افشا گردید.

توبیاس فون لوسو همچنان می گوید که بزرگترین خطر زمانی تهدید خواهد کرد که گروه "دولت اسلامی" یا داعش زیر فشار فزاینده قرار بگیرد و تضعیف گردد. او می افزاید در صورتی که این گروه مناطق وسیع تحت کنترول اش را از دست بدهد، آنگاه در پایان جنگ با دشمنانش، خود را در آستانۀ سقوط دیده و در چنین وضعیتی می تواند بند های تحت تصرف اش در رودخانه های دجله و فرات را انفجار بدهد و یا دریچه های بند را کاملاً باز کند. در آن صورت "دولت اسلامی" از آب به عنوان سلاح کشتار جمعی کار خواهد گرفت.