نگرانی از رشد افراط‌گرایی در دانشگاه های افغانستان
۱۳۹۸ تیر ۱۲, چهارشنبه
نگرانی از رشد افراط گرایی در دانشگاه های افغانستان بالا گرفته است. اخیرا گزارش هایی مبنی بر برخوردهای افراط گرایانه در دانشگاه های افغانستان به نشر رسیده اند. از جمله برخورد دانشجویان و استادان با برخی از دختران و پسران دانشجو به خاطر نحوه پوشش و طرز تفکرشان از مواردی هستند که بیشتر جلب توجه می کند. حتی از بازداشت استادان به اتهام تبلیغ برای گروه های هراس افکن نیز خبر داده شده است.
مرتبط: کارشناس: کتاب های درسی در جهان اسلام جهان‌بینی حساسی دارند
محمد فیصل امین، سخنگوی وزارت تحصیلات عالی افغانستان در مصاحبه با دویچه وله بازداشت دو استاد دانشکده شرعیات توسط اداره امنیت ملی را تایید کرد، اما گفت که هنوز رسما به وزارت تحصیلات عالی اعلام نشده که این دو استاد چرا دستگیر گردیده اند: «چون موضوع بسیار محرم است، اداره امنیت ملی با درنظرداشت سازوکار داخلی اش، احتمالا صلاح نمی بیند که جزئیات را با دیگر ارگان ها شریک بسازد. اما ما بازداشت و توقیف اساتیدمان را تایید می کنیم».
وی گفت این دو استاد بیرون از نهاد تحصیلات عالی و خارج از زمان رسمی دستگیر شده اند و "حتی اگر کدام عمل غیرقانونی را مرتکب شده باشند، یک موضوع شخصی شان می باشد". امین نام این دو استاد را به خاطر اینکه تاهنوز مظنون هستند، نشر نکرد.
برخی از دانشجویان در این مورد نظر دیگری دارند و می گویند این وزارت در راستای نظارت بر نحوه تدریس، محتوای نصاب درسی و مخصوصا "ثقافت اسلامی" ناکام مانده است. علی محمدی، یکی از دانشجویان دانشگاه کابل در صفحه فیس بوکش نوشته: «مولوی م.ر استاد ثقافت اسلامی من بود. ایشان در صنف درسی می گفت که "انتحاری در دین اسلام جایز" است».
عبدالکبیر صالحی، یکی از دانش آموختگان رشته شرعیات و استاد سابق همین رشته که فعلا در دانشگاه انقره مصروف تحصیل برای دکترای الهیات است، به دویچه وله گفت: «دامن زدن به نظریات افراط گرایانه در دانشگاه های افغانستان به حدی زیاد شده که ریاست امنیت ملی دو استاد را به اتهام تبلیغ برای "خلافت اسلامی" داعش بازداشت کرده است.»
اداره امنیت ملی افغانستان تاکنون در مورد بازداشت این دو استاد دانشکده شرعیات رسما خبری را نشر نکرده است. اما در گذشته از بازداشت برخی دانشجویان، مخصوصا از دانشکده های شرعیات به اتهام همکاری با هراس افکنان ویدیوهایی را به عنوان "اعتراف" آنان نشر کرده است.
برخی از دانشجویان این بازداشت را "یک توطئه علیه عالمان دین" عنوان کرده اند. میوند بهمنش، یکی از کاربران فیس بوک در این زمینه نوشته است: «کسانی که از مضمون اسلامی بدشان می آید و در این مضمون ناکام می شدند، خوشحال شدند. استاد م.ر انسانی با اخلاق بود. استاد ع.ظ.د حتی گاهی آهنگ های هندی را هم زمزمه می کرد».
یک مرکز تحقیقاتی مستقل در افغانستان اخیرا نتیجه یک پژوهش را با عنوان «ریشه یابی رادیکالیسم» نشر کرده است. این تحقیق دریافته که در بخشی از مضمون ثقافت اسلامی تحت عنوان "نظام سیاسی اسلام" افراط گرایی و تندروی در دانشگاه های افغانستان ترویج می گردد.
رامین کمانگر، پژوهشگر انستیتوت مطالعات استراتژیک و نویسنده گزارش اخیر در مصاحبه با دویچه وله گفته بود: «پژوهش ما نشان می دهد که تندروی که ما با آن مواجه هستیم و درگیر می باشیم، یک محصول شرایط نهادی ما از آدرس آموزش عالی می باشد». در این تحقیق برعلاوه تحلیل محتوا، ۳۷۳ دانشجوی سه دانشگاه به پرسشنامه ها جواب داده اند.
اما سخنگوی وزارت تحصیلات عالی گفت که این تحقیق نمی تواند نظریات همه دانشجویان را در بر گرفته و نمایندگی کند: «این درست نیست که بروند و با پنج تن از دانشجویان مصاحبه کرده و بعد نامش را تحقیق بگذارند. تحقیق اصول و معیارهایی دارد که باید رعایت شوند و نتیجه خوبی برای حل یک پیامد و چالش را به دنبال داشته باشد».
وی همچنان گفت که وزارت تحصیلات عالی کریکولم درسی دانشگاه های افغانستان را به صورت واحد نتظیم کرده است: «ما به ویژه محتویات تدریسی را در فاکولته های شرعیات و مضمون ثقافت اسلامی را مورد بررسی قرار داده و تعیین کرده ایم».
به گفته وی "اگر کدام استادی بیرون از دانشگاه کتابی نوشته باشد و برای دانشجویان پیشنهاد کند، مطالعه بیرونی به حوزه اکادمیک هیچ ارتباط ندارد". اما وی گفت براساس قانون هیچ گروه، حزب و یا فردی حق ندارد در حوزه های اکادمیک فعالیت سیاسی کرده و نظریات افراطی را تبلیغ کند: «افرادی که خلاف این قانون عمل می کنند، به ارگان های عدلی و قضایی معرفی می شوند».
این مقام وزارت تحصیلات عالی به این باور است که "حتی در صورتی که اتهامات وارد شده به استادان و دانشجویان دانشکده شرعیات کابل حقیقت هم باشد، بازهم نباید در مورد همه دانشجویان و استادان این دانشکده ها قضاوت جمعی کرد". به گفته وی استادان و دانشجویان روشنفکر و میانه رو در دانشگاه ها و دانشکده های شرعیات افغانستان بی شمار هستند.
چندی پیش یک دختر دانشجو ادعا کرده بود که در صحن دانشگاه کابل به خاطر نحوه پوشش لباسش از طرف گروهی از دانشجویان لت و کوب و توهین شده است. به تازگی نیز گزارش هایی نشر شده اند که گویا استاد یکی از دانشکده های دانشگاه کابل، یکی از دختران دانشجو را به خاطر "خنده بلند" در صنف تهدید به ناکامی در مضمونش نموده است.
مرتبط: گفتمان تساهل و مدارا در افغانستان یکساله شد
این گزارش ها نگرانی ایجاد کرده است. تا جایی که گروه هایی به دنبال ترویج "میانه روی و اعتدال" برآمده اند. شماری از استادان و دانشجویان در افغانستان هر ماه گردهمایی هایی را به همین منظور در دانشگاه ها تحت عنوان "گفتمان تساهل و مدارا" برگزار می کنند. وزارت تحصیلات عالی می گوید از این برنامه ها استقبال کرده و در پی حمایت و تقویت شان می باشد.
رضا شیرمحمدی