زمانی که القاعده ترور را به شرق افریقا آورد

درست ساعت ده و نیم صبح در هفتم ماه اگست سال ۱۹۹۸ بود که دو حمله کننده موتر مملو از مواد انفجاری را در برابر سفارت ایالات متحده در نایروبی پایتخت کینیا به هدف انفجار آوردند. فقط ۹ دقیقه بعدتر، یک بمب دیگر در برابر سفارت واشنگتن در دارالسلام تانزانیا، منفجر گردید. در نتیجه این انفجارها در مجموع ۲۴۲ تن جان باختند که بیشترین آن در نایروبی قربانی شدند.

موریتی موتیگا، آگاه گروه بین المللی بحران در نایروبی می گوید: «حملات بالای نایروبی و دارالسلام یک شوک واقعی برای بسیاری مردم بود. بسیاری کینیایی ها و تانزانیایی ها نمی توانستند بفهمند که این چنین خونریزی چه چیزی را به ارمغانی می آورد.»

نه تنها برای آنان، بلکه این حملات بالای سفارت خانه های ایالات متحده برای تمام جهان تازگی داشت. پیش از این چنین حملات بالای تاسیسات نظامی صورت می گرفت. در واقع اسامه بن لادن رهبر پیشین شبکه القاعده و این سازمان در یک شب شهرت جهانی یافتند. به این دلیل که ایالات متحده با انجام حملات راکتی محلاتی را در کشورهای مختلف هدف قرار داد. بسیاری آگاهان حالا معتقد اند که این حملات نقطه آغاز جنگ در برابر ترور بود.

افریقا قربانی ناخواسته

هرچند هدف این حمله افریقایی ها نبودند اما شرق افریقا در واقع صحنه عمل نخست القاعده بود که چند صد نفر قربانی گرفت. موتیگا در گفتگو با دویچه وله گفت که "افریقا یک هدف نرم برای تروریستان بود" به این دلیل که سفارت‌خانه های غربی در این منطقه در مقایسه به مناطق دیگر جهان آنقدر محافظت شده نبودند و برای شبکه های تروریستی انتقال افراد و مواد انفجاری ساده بود. به بیان این آگاه امور امنیتی: «بناً با تاسف افریقا یک قربانی ناخواسته در جنگ جهانی گردید.»

در آن زمان بسیاری نظریه پردازان می گفتند که افریقا میدان جنگ جهانی تروریستم در آینده خواهد شد. آنان هراس داشتند که ساختار شکننده دولتی به ویژه در سومالیا که جنگ داخلی آن را تهدید می کرد می تواند برای تروریستان امکانات سربازگیری و پناهگاه را فراهم کند.

آنیتی ویبر، یکی از کارشناسان بنیاد علوم و سیاست ابراز کرد: «من فکر می کنم که قسماً این موضوع به حقیقت پیوست.» به بیان وی، هرچند گروه تروریستی الشباب که شاخه القاعده پنداشته می شود تا حال هم در این منطقه شبکه قوی را دارد و حملاتی را نیز انجام می دهد.

ترور بومی شده است

از آن پس، ترور در افریقا ریشه دوانید. به ویژه دو حمله در کینیا سبب آشفتگی گردیدند. یکی این حملات در سال ۲۰۱۳ نایروبی را تکان داد و دیگرش در دانشگاه گاریسا در سال ۲۰۱۵ صورت گرفت. آنیتی ویبر می افزاید که عاملان این حمله متفاوت از بیست سال پیش هستند. ویبر گفت: «بجای واحد های کوچک و متحرک القاعده که به این منطقه به هدف انجام حملات سفر می کردند، امروز به گونه گروه بندی شده عمل می کنند که بیشتر در جمعیت ریشه دارند. این آگاه امور سیاسی معتقد است که حالا وضعیت اقتصادی در خصوص جلب و جذب افراد نقش عمده را نسبت به افراط‌گرایی سیاسی و دینی بازی می کند.

موریتی موتیگا، آگاه امور امنیتی کینیایی می گوید که در اهداف حملات تروریستی در منطقه تحول به میان آمده است. به بیان وی، در گذشته اهداف غربی مانند سفارت خانه ها مورد حمله قرار می گرفتند اما حالا مردم هدف تعیین می شوند. موتیگا بیان کرد: «شهروندان در انجام حملات، همشهری خود را هدف قرار می دهند.»

در ماه اکتوبر سال گذشته، یک لاری باربری مملو از مواد انفجاری در موگادیشو پایتخت سومالیا منفجر شد که در نتیجه حدود ششصد نفر جان باختند. هیچ گروهی مسئولیت این حمله را به دوش نگرفت.

حملات هواپیماهای بدون سرنشین ایالات متحده سبب نگرانی شده است

آگاهان نسبت به استراتیژی تازه ایالات متحده مبنی بر حملات هوایی با استفاده از طیاره های بی سرنشین در سومالیا ابراز نگرانی می کنند. این حملات به گونه ویژه بالای گروه الشباب افزایش یافته است. هرچند چنین عملیات ها می توانند در برخی موارد نتیجه مثبت به همراه داشته باشند و از توانایی های گروه های تروریستی بکاهند، اما به گفته موتیگا "می توانند در برخی مواقع سبب اوج گیری احساسات مردم نیز گردند.

بر بنیاد اظهارات خبرنگاران انجمن خبرنگاران تحقیقی بریتانیا، نیروهای هوایی امریکا در سال روان ۱۶ حمله را انجام داده اند که در نتیجه آن ۹۰ تن جان باخته اند. بخش بزرگ این جان باختگان را جنگجویان الشباب تشکیل می دهد.

دویچه وله/ ا. ج