Σερβία: Πρεμιέρα για τη νέα Βουλή, απειλές μποϊκοτάζ

Έκταση 45 σελίδων έχει η αναφορά με τις παρατυπίες που έγιναν στις βουλευτικές και δημοτικές εκλογές στη Σερβία την 17η Δεκεμβρίου 2023, όπως ισχυρίζεται η μεγαλύτερη αντιπολιτευόμενη συμμαχία της χώρας, η οποία συνέταξε την έκθεση και απαιτεί τη διεξαγωγή νέων εκλογών.

Η κριτική της αντιπολίτευσης κατευθύνεται πρωτίστως εναντίον του προέδρου Αλεξάνταρ Βούτσιτς και του κόμματός του, του «Σερβικού Προοδευτικού Κόμματος» (SNS), το οποίο ελέγχοντας τα μέσα ενημέρωσης δημιούργησε άδικες συνθήκες για την αντιπολίτευση κατά τη διάρκεια του προεκλογικού αγώνα.

Επιπλέον, τα εκλογικά αποτελέσματα φέρεται να έχουν νοθευτεί – για παράδειγμα μέσω εσκεμμένων «λαθών» στην καταμέτρηση και με την εξαγορά ψήφων. Υπάρχουν ακόμη κατηγορίες για «φανταστικούς ψηφοφόρους», οι οποίοι σύμφωνα με τις κατηγορίες είναι καταχωρημένοι ψευδώς σε διευθύνσεις περιοχών όπου η αντιπολίτευση είναι ισχυρότερη, προκειμένου να ψηφίσουν υπέρ του SNS.

Στο Βελιγράδι καταγράφηκαν περί τα 3.000 τέτοια περιστατικά, σύμφωνα με την αναφορά της αντιπολίτευσης, η οποία την περιέλαβε και σε σχετική συνταγματική προσφυγή που κατέθεσε. Ούτως ή άλλως όμως αυτοί οι αριθμοί αποτελούν μονάχα την κορυφή του παγόβουνου. «Ακόμη και χωρίς αυτήν την εκλογική μετανάστευση οι εκλογές στη Σερβία δεν είναι ούτε δίκαιες ούτε δημοκρατικές», τονίζει ο πολιτικός επιστήμονας Ντούσαν Σπασόγιεβιτς στην DW.

«Οι πιο καθαρές εκλογές»

Ο Βούτσιτς κυβερνά εδώ και 12 χρόνια με σιδηρά πυγμή ελέγχοντας τόσο τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης, όσο και τη δικαιοσύνη. Πριν τις εκλογές φρόντισε επίσης να χορηγήσει γενναιόδωρα επιδόματα σε συνταξιούχους, φοιτητές και γυναίκες που έγιναν προσφάτως μητέρες.

Το κόμμα του Βούτσιτς διορίζει ακόμη πολλούς ανθρώπους στον δημόσιο τομέα – εξασφαλίζοντας έτσι τη στήριξή τους. Αρκετοί από τους κομματικούς φίλους του Βούτσιτς και επιχειρηματίες που πρόσκεινται στον Σέρβο πρόεδρο έχουν πλουτίσει μέσα στα τελευταία 12 χρόνια. Γεωπολιτικά ο Βούτσιτς σχοινοβατεί μεταξύ Ρωσίας και Ε.Ε. διατηρώντας ταυτοχρόνως άριστες σχέσεις και με την Κίνα, ενώ στη σερβική τηλεόραση επιδιώκει να παρουσιαστεί ως ένας σπουδαίος ηγέτης. Έτσι, το SNS κατάφερε να εξασφαλίσει για μία ακόμη φορά την απόλυτη πλειοψηφία στο κοινοβούλιο, παρ' ότι ο ίδιος δεν ήταν υποψήφιος.

Στο Βελιγράδι, στο οικονομικό κέντρο της χώρας και εκεί όπου ο αστικός και πιο μορφωμένος πληθυσμός τάσσεται περισσότερο κατά της κυβέρνησης, το SNS και οι μακροχρόνιοι εταίροι του από το Σοσιαλιστικό Κόμμα χρειάζονται μόλις δύο βουλευτές για να εξασφαλίσουν την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο. Και αυτοί θα μπορούσαν να βρεθούν πιθανώς από κάποιο νέο δεξιό λαϊκιστικό κίνημα.

Τις προηγούμενες εβδομάδες κατέβηκαν ξανά και ξανά χιλιάδες άνθρωποι στους δρόμους, απαιτώντας νέες εκλογές. Ο Βούτσιτς όμως δεν φαίνεται να επηρεάζεται ιδιαιτέρως από τις έντονες διαμαρτυρίες. Υποστηρίζει ότι η συνταγματική προσφυγή της αντιπολίτευσης, όπως και η διεθνής κριτική επί του αποτελέσματος των εκλογών είναι μέρος της προπαγάνδας της Δύσης, η οποία θέλει να αποσταθεροποιήσει τη Σερβία. «Οι πρόσφατες εκλογές ήταν οι πιο καθαρές από τότε που ξεκίνησε το πολυκομματικό σύστημα στη Σερβία», δήλωσε ο Βούτσιτς την περασμένη Παρασκευή (2 Φεβρουαρίου). «Όλοι στην Ευρώπη γνωρίζουν πως δεν υπήρξε καμία εκλογική απάτη».

Μποϊκοτάζ της κοινοβουλευτικής συνόδου;

Την Τρίτη πρόκειται να συγκληθεί για πρώτη φορά το νέο Κοινοβούλιο, παρουσία 250 βουλευτών. Η ισχυρότερη δύναμη της αντιπολίτευσης, η ευρεία φιλοευρωπαϊκή συμμαχία «Σερβία κατά της Βίας» με 65 έδρες, στην οποία συνυπάρχουν από αριστερά-πράσινα μέχρι και συντηρητικά κόμματα, ανακοίνωσε πως θα αξιοποιήσει την πρώτη σύνοδο ως εκδήλωση διαμαρτυρίας. Η συμμαχία επικρίνει το ότι το κυβερνών κόμμα SNS συνεκάλεσε την πρώτη σύνοδο λίγο πριν το Ευρωκοινοβούλιο συζητήσει εκ νέου την ερχόμενη Πέμπτη (8 Φεβρουαρίου) επί του αποτελέσματος των σερβικών εκλογών.

Η τελική αναφορά των παρατηρητών του ΟΑΣΕ αναμένεται επίσης με μεγάλο ενδιαφέρον. Στις πρώτες τους δηλώσεις πάντως οι παρατηρητές αναφέρθηκαν επίσης σε περιστατικά νοθείας, εξαγοράς ψήφων, καθώς και στο ότι τα μέσα ενημέρωσης προέβαλαν κατά πολύ περισσότερο το κόμμα του Βούτσιτς συγκριτικά με αυτό της αντιπολίτευσης.

Για τους λόγους αυτούς το Δημοκρατικό Κόμμα, που παλαιότερα συγκυβερνούσε τη χώρα και τώρα βρίσκεται στον συνασπισμό «Σερβία κατά της Βίας», θέλει να μποϊκοτάρει εντελώς την κοινοβουλευτική σύνοδο. «Εδώ και εβδομάδες καλούμε τους πολίτες στις διαδηλώσεις, απαιτούμε από το Συνταγματικό Δικαστήριο να ακυρώσει τις εκλογές και από την Ε.Ε. να μην αποδεχθεί τα αποτελέσματα των εκλογών, αλλά να μας στηρίξει στην οργάνωση νέων, ελεύθερων και δίκαιων εκλογών», επισημαίνει στην DW ο Ζόραν Λούτοβατς, επικεφαλής του Δημοκρατικού Κόμματος. «Το να συμμετάσχει κανείς στην πρώτη σύνοδο του κοινοβουλίου θα έδινε λάθος μηνύματα προς όλες τις κατευθύνσεις».

Κριτική και από τη Γερμανία

Παρατηρητές των εκλογών και βουλευτές του Ευρωκοινοβουλίου και της Μπούντεσταγκ ζήτησαν τη διεξαγωγή μίας ανεξάρτητης έρευνας για τις εκλογές του Δεκεμβρίου.

Τρεις εκπρόσωποι των κομμάτων του γερμανικού κυβερνητικού συνασπισμού άσκησαν δριμεία κριτική. Λένε ότι ιδίως τα αποτελέσματα στις δημοτικές εκλογές στο Βελιγράδι ήταν νοθευμένα, εκεί δηλαδή όπου η αντιπολίτευση είχε ρεαλιστικές πιθανότητες επικράτησης. «Δεν θεωρούμε πως το αποτέλεσμα αντικατοπτρίζει την πραγματική βούληση των ψηφοφόρων», έγραψαν οι Κρίστιαν Πέτρι (SPD), Σάνταλ Κοπφ (Πράσινοι) και Τόμας Χάκερ (FDP) στα μέσα Ιανουαρίου. 

Το SNS ωστόσο μπορεί πιθανότατα να υπολογίζει στη στήριξη ή τουλάχιστον σε μια ηπιότερη κριτική από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, τη μεγαλύτερη «οικογένεια» κομμάτων της Ευρώπης. Και αυτό επειδή το SNS είναι εδώ και χρόνια συνδεδεμένο μέλος του ΕΛΚ.

Την Πέμπτη το Ευρωκοινοβούλιο είναι πιθανό να καταλήξει σε ένα σκληρό ψήφισμα σχετικά με τις σερβικές εκλογές. Όμως αυτό δεν φαίνεται να ανησυχεί τον βουλευτή του SNS Βλάντιμιρ Τζουκάνοβιτς. «Ο καθένας μπορεί να συζητάει για τις εκλογές μας, όμως τον Δεκέμβριο ο λαός μίλησε και αυτό είναι το σημαντικότερο», δήλωσε στην DW. Οι διαμαρτυρίες της αντιπολίτευσης αποτελούν απλώς μία ακόμη δικαιολογία για τη νέα της ήττα στις εκλογές. «Έτσι αποφεύγουν το να εξηγήσουν στους ψηφοφόρους τους γιατί έδωσαν προεκλογικά την απολύτως μη ρεαλιστική υπόσχεση πως θα κερδίσουν τις εκλογές», προσέθεσε ο Τζουκάνοβιτς.

Βούτσιτς, ο «άνθρωπος της σταθερότητας»

Ο πολιτικός επιστήμονας Σπασόγιεβιτς δεν εκπλήσσεται καθόλου που το SNS θέλει απλώς να προχωρήσει στην ημερήσια διάταξη: «Με αυτόν τον τρόπο αντιδρούν εδώ και χρόνια σε κάθε αίτημα της αντιπολίτευσης ή στις διαδηλώσεις στους δρόμους. Και μέχρι στιγμής η αδιαφορία έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα».

Πάντως, αν και η πίεση από την Ε.Ε. θα μπορούσε να αυξηθεί, δεν περιμένει σχεδόν κανένας πως οι Βρυξέλλες ή το Βερολίνο θα απορρίψουν επισήμως τα εκλογικά αποτελέσματα. Εξάλλου, ως «ο άνθρωπος της σταθερότητας» ο Βούτσιτς εξακολουθεί να είναι απαραίτητος στα Δυτικά Βαλκάνια, όπως αναφέρουν παρασκηνιακά οι διπλωματικοί κύκλοι της Ε.Ε. Η Ένωση θέλει να συνεχίσει την πρόοδο στο ζήτημα της επαναπροσέγγισης μεταξύ Σερβίας και Κοσσυφοπεδίου – και για πολλούς ανθρώπους στις Βρυξέλλες ο Βούτσιτς αποτελεί έναν σημαντικό παράγοντα για τη σταθερότητα.

Η σερβική κυβέρνηση ελπίζει τελικά πως, παρά τις επικρίσεις στο εσωτερικό και το εξωτερικό, θα μπορέσει να κυβερνήσει ανενόχλητη με την ευρεία πλειοψηφία που διαθέτει το Προοδευτικό Κόμμα του Βούτσιτς.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς