Πουλώντας πατριωτισμό στην Ευρώπη

Αν κάτι... μειώνει την ισχύ των εθνολαϊκιστών και ακροδεξιών δυνάμεων στην Ευρώπη, παρά τις πρόσφατες εκλογικές επιτυχίες τους, είναι η πολυδιάσπασή τους. Η ανακοίνωση των Βίκτορ Όρμπαν από την Ουγγαρία, Χέρμπερτ Κικλ από την Αυστρία και Αντρέι Μπάμπις από την Τσεχία έρχεται να επιβεβαιώσει αυτή την εκτίμηση. Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υπάρχουν ήδη δύο ομάδες με τέτοιον προσανατολισμό: Οι Ευρωπαίοι Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές (ECR) με κεντρική φιγούρα την Τζόρτζια Μελόνι και η ομάδα «Ταυτότητα και Δημοκρατία», όπου τον πρώτο λόγο εκεί έχει η Μαρίν Λεπέν από τη Γαλλία, η οποία εσχάτως «απέπεμψε» την Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD).

H περίοδος μετά τις ευρωεκλογές είναι πάντα μια περίοδος διεργασιών, ζυμώσεων και ανακατατάξεων. Όσο ισχυρότερη είναι μια ομάδα, τόσο περισσότερα είναι τα «προνόμια», τα μέσα και οι δυνατότητες που διαθέτει. Η ομάδα ECR είναι πλέον τρίτη σε δύναμη, αλλά ο Βίκτορ Όρμπαν αρνήθηκε να ενταχθεί σε αυτή, εξαιτίας της άρνησής του να συνυπάρξει με ένα μικρό ρουμάνικο κόμμα που θεωρεί ότι είναι απειλητικό προς την ουγγρική μειονότητα. Έτσι τώρα ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας θα έχει την ευκαιρία να συνεργαστεί με ομοϊδεάτες από τις δύο γειτονικές χώρες του «Βίζεγκραντ» στην ομάδα «Πατριώτες για την Ευρώπη».

Διαφορετικές αφετηρίες

Η προέλευση των τριών κομμάτων είναι ουσιαστικά καθρέφτης της συντηρητικοποίησης της Ευρώπης και κυρίως της μετατόπισης προς το δεξιό άκρο πολιτικών δυνάμεων που στο παρελθόν ταξινομούνταν σε άλλους χώρους. Υπενθυμίζεται ότι το Fidesz από την Ουγγαρία ήταν επί σειρά ετών μέλος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) της Κεντροδεξιάς «Διεθνούς». Το ΑΝΟ του Αντρέι Μπάμπις από την Τσεχία ανήκε στους Φιλελεύθερους, κάτι που από πολλούς χαρακτηριζόταν ως παράδοξο. Τώρα τους εγκαταλείπει οριστικά. Ενδιαφέρον έχει και η περίπτωση της Ολλανδίας πάντως, όπου το μέχρι πρότινος κυβερνητικό VVD του Μαρκ Ρούτε κινδυνεύει με έξωση από τη φιλελεύθερη ομάδα του Renew, λόγω της συνεργασίας του για σχηματισμό κυβέρνησης με την Ακροδεξιά του Γκερτ Βίλντερς.

Όσο για τους Ελεύθερους (FPÖ) της Αυστρίας, του Χέρμπερτ Κικλ, αυτοί ανήκαν στην ομάδα των Ταυτοτικών του ΙD, η οποία έτσι κι αλλιώς φαίνεται να αποδυναμώνεται τώρα μετά την απομάκρυνση της AfD και την πιθανή πρόθεση της Μαρίν Λεπέν να προσεγγίσει περισσότερο την πρωθυπουργό της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι. Οι δύο «κυρίες» της Ακροδεξιάς στην Ευρώπη θεωρούνται ως βασικές πρωταγωνίστριες του χώρου στις διεργασίες της επόμενης μέρας.

Συσπείρωση ή νέα πολυδιάσπαση

Όλες αυτές οι μετακινήσεις είναι πιθανόν τελικά να καταλήξουν σε μια μεγαλύτερη συσπείρωση των δυνάμεων, φοβούνται ορισμένοι, καθώς ο χώρος αναζητά τρόπους να μεγαλώσει την επιδραστικότητά του μέσα στα όργανα και τους θεσμούς της ΕΕ. Άλλοι πάλι πιστεύουν ότι είναι ενδεικτικό της αδυναμίας του χώρου να συντονίσει και να ενώσει τις δυνάμεις του. Έτσι και αλλιώς μιλάμε για αρχηγούς κομμάτων με αυταρχικές προσωπικότητες, που μπορεί να τους ενώνει η αντίθεση στην προοπτική μιας ομοσπονδιοποίησης της Ευρώπης και της παραχώρησης εθνικής κυριαρχίας, αλλά πολλές φορές η εθνικιστική ρητορική για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης προκαλεί προστριβές μεταξύ τους.

Ποιος είναι ποιος

Ο χαρακτήρας και ο αυταρχισμός του Όρμπαν είναι γνωστοί. Του αρέσει να έχει το πάνω χέρι και αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει κάποιες μελλοντικές συγκρούσεις με συγγενείς ιδεολογικά από άλλες χώρες. Ο Αντρέι Μπάμπις είναι επίσης μια ιδιόμορφη περίπτωση δισεκατομμυριούχου, που ασχολήθηκε με την πολιτική, με σημαία τον λαϊκισμό. Το προσωνύμιο «Τραμπ του Μολδάβα» δεν του αποδόθηκε τυχαία, όπως και η ταύτισή του από Τσέχους δημοσιογράφους με τον όρο «μετα-αλήθεια». Πρώην κομμουνιστής και Σλοβάκος στην καταγωγή, έχει κατηγορηθεί για σκάνδαλα με επιδοτήσεις των αγροτοβιομηχανικών επιχειρήσεών του, αλλά και για τις σχέσεις του με τη Μόσχα. Φιλικό προς τη Μόσχα θεωρείται και το αυστριακό FPÖ, που σύμφωνα με όλες τις δημοσκοπήσεις θα είναι πρώτο κόμμα στις εθνικές εκλογές τον Σεπτέμβριο. Ο Χέρμπερτ Κικλ είναι ένας σκληρός δεξιός πολιτικός, πρώην υπουργός Εσωτερικών, προσανατολισμένος κυρίως στο «αντιμεταναστευτικό» λεξιλόγιο και με γκρίζες σκιές στο παρελθόν του.

Η σχέση με τη Ρωσία

Η σχέση των κομμάτων αυτών με τη Μόσχα είναι κάτι στο οποίο στρέφεται η προσοχή των δυτικών ΜΜΕ και είναι και ο λόγος που θεωρείται δύσκολη η προσέγγισή τους με το πολωνικό PiS, το Κόμμα Νόμου και Δικαιοσύνης του Γιάροσλαβ Κατσίνσκι. Αλλά θα ήταν λάθος να αντιμετωπιστεί το όλο εγχείρημα απλώς ως ένας νέος Δούρειος Ίππος του Πούτιν μέσα στην ΕΕ, γιατί οι παρεμβάσεις του δεν θα περιοριστούν μόνο σε ζητήματα όπως αυτό του πολέμου στην Ουκρανία.

Πάντως για να μπορέσουν οι «Πατριώτες για την Ευρώπη» να αποκτήσουν καθεστώς ευρωομάδας, θα χρειαστούν ενισχύσεις από τουλάχιστον μια ακόμα χώρα. Υποψήφιοι υπάρχουν, από χώρες όπως η Σλοβακία ή η Ρουμανία. Το βασικό ερώτημα παραμένει ποια θα είναι η σχέση τους με τη γερμανική ΑfD, που εμφανίζει σημεία ανάκαμψης μετά από διάφορες δικαστικές περιπέτειες που είχε το τελευταίο διάστημα. Το γεγονός ότι ο Βίκτορ Όρμπαν «προεδρεύει» από χθες της ΕΕ λόγω της εξάμηνης προεδρίας της χώρας του ίσως να προσελκύσει σε αυτή τη φάση μικρότερα κόμματα του χώρου, που γνωρίζουν ότι μέσα σε μια ομάδα θα έχουν πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες για επιρροή, από το μείνουν μόνα τους ως «μη εγγεγραμμένα».

Ο «πατριωτισμός» όπως τον εννοεί η ακραία δεξιά του Ούγγρου πρωθυπουργού, που υπόσχεται στα πρότυπα του Τραμπ να «ξανακάνει μεγάλη την Ευρώπη», φαίνεται ότι πουλάει, και αν η ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνεχίζει να αντιμετωπίζει τα κόμματα του χώρου απλώς με απαξίωση, χωρίς να στρέφεται ενάντια στην ουσία της αντιευρωπαϊκής τους πολιτικής, τότε είναι πιθανόν τα επόμενα χρόνια να βρεθεί μπροστά σε ακόμα πιο δυσάρεστες εκπλήξεις.