Η Ουκρανία αναζητά λύσεις για την έλλειψη στρατιωτών

Η κινητοποίηση νέων στρατιωτών για τον αγώνα ενάντια στη ρωσική εισβολή θέτει τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι ενώπιον ενός μεγάλου προβλήματος. Όπως δήλωσε ο Ουκρανός πρόεδρος, «το ζήτημα της κινητοποίησης είναι πολύ ευαίσθητο».

Οι διοικητές των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων, που είναι εξοπλισμένες με δυτικά όπλα, ζητούν εδώ και μήνες στρατιώτες για το μέτωπο – λέγεται πως χρειάζονται 450.000 έως 500.000 επιπλέον στρατιώτες. Πέραν όμως των οικονομικών δυσκολιών, με τις δαπάνες να φτάνουν κατά τον Ζελένσκι κοντά στα 12,2 δισεκατομμύρια ευρώ, τα οποία δεν έχουν συγκεντρωθεί ακόμη, υπάρχει και ένα πρόβλημα κινήτρων.

Πολλοί θέλουν να αποφύγουν τον στρατό

Χιλιάδες άνδρες προσπαθούν να διαφύγουν στο εξωτερικό, θέλοντας να αποφύγουν τη στρατιωτική θητεία. Οι έλεγχοι στα σύνορα είναι αυστηροί – κάθε τόσο γίνονται συλλήψεις – ενώ πολλοί έχουν δωροδοκήσει υπαλλήλους για να εξαγοράσουν τη θητεία τους.

Ενόψει του τρίτου έτους του πολέμου ο Ζελένσκι δεν ανησυχεί επομένως μονάχα για την περιορισμένη οικονομική στήριξη των δυτικών συμμάχων – παρά τις ελλείψεις στη Δύση ο ίδιος συνεχίζει να ζητάει επίμονα όπλα και πυρομαχικά. Ο στρατός του περιμένει από τον ίδιο και μία λύση στην έλλειψη προσωπικού. Καθημερινά υπάρχουν πολλοί νεκροί και τραυματίες, ενώ χιλιάδες Ουκρανοί στρατιώτες έχουν πιαστεί αιχμάλωτοι.

Το Κρεμλίνο προσφέρει υψηλές αμοιβές

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν υπολογίζει εδώ και καιρό πως κάποια στιγμή η Ουκρανία θα ξεμείνει από στρατιώτες. Ο Ρώσος πρόεδρος δεν έχει αυξήσει απλώς τον αριθμό των στρατιωτών, αλλά έχει προσελκύσει και χιλιάδες εθελοντές προσφέροντάς τους συγκριτικά υψηλές αμοιβές για την υπηρεσία τους στο μέτωπο. Και ο Πούτιν τονίζει πως οι Ρώσοι στρατιώτες είναι αυτοί που έχουν και πάλι την πρωτοβουλία στον πόλεμο, καθώς η Ουκρανία είναι σε θέση άμυνας.

Ιδίως κατά το πρώτο έτος του πολέμου τα ρωσικά στρατεύματα υπέστησαν πολλές ήττες. Παρ’ όλα αυτά όμως εξακολουθούν να κατέχουν περίπου το 1/5 της ουκρανικής επικράτειας. Από τους περισσότερους από 800.000 Ουκρανούς στρατιώτες στις ένοπλες δυνάμειες, περίπου 300.000 στάλθηκαν απευθείας στη γραμμή του μετώπου.

Άνδρες υποχρεώνονται σε στράτευση

Η απελπισμένη αναζήτηση για νέους στρατιώτες είναι έκδηλη ακόμη και σε εμπορικά κέντρα, εστιατόρια και γυμναστήρια. Συχνά εμφανίζονται σε δημόσιους χώρους βαριά οπλισμένοι στρατιωτικοί που προσπαθούν να πάρουν μαζί τους άνδρες και να τους αναγκάσουν να υποβληθούν στις υγειονομικές εξετάσεις για τους στρατεύσιμους.

Ο Ζελένσκι έχει δηλώσει πως «δεν μπορούμε να κυνηγάμε κάποιον με ρόπαλο για να τον στείλουμε στον πόλεμο, όπως κάνει η Ρωσία». Όμως υπάρχουν βίντεο που βλέπουν το φως της δημοσιότητας, στα οποία φαίνονται να κακοποιούνται άνδρες που δεν επιθυμούν να πολεμήσουν και που εξαναγκάζονται διά της βίας να πάνε στα στρατολογικά γραφεία.

Τον Αύγουστο, έπειτα από αναφορές για πολύ χαμηλά ποσοστά κατάταξης, συστηματική εξαγορά της υποχρέωσης στρατιωτικής θητείας και διεφθαρμένους διοικητές σε θέσεις της στρατολογίας, ο Ζελένσκι απέλυσε όλους τους περιφερειακούς διοικητές της στρατολογίας. Όμως η κινητοποίηση μειώθηκε ακόμη περισσότερο.

Προς την υποχρεωτική στράτευση;

Ιδίως στις μεγάλες πόλεις τα ποσοστά κατάταξης είναι πλέον μονοψήφια. Αν και οι άνδρες ηλικίας 18 έως 60 ετών που μπορούν να υπηρετήσουν δεν επιτρέπεται να εγκαταλείψουν τη χώρα, οι αριθμοί των φυγάδων αυξάνονται, αν και μπορούν να γίνουν μονάχα εικασίες σχετικά με το πόσοι ακριβώς είναι αυτοί. Σύμφωνα πάντως με την Eurostat, τον Οκτώβριο καταγράφηκαν ως πρόσφυγες μόνο στα κράτη της Ε.Ε. περισσότεροι από 700.000 Ουκρανοί άνδρες ηλικίας 18 έως 64 ετών.

Ο επικεφαλής της ουκρανικής στρατιωτικής μυστικής υπηρεσίας, Κίριλο Μπουντάνοφ, έχει μία εξήγηση γι’ αυτό. Σύμφωνα με τον ίδιο, η πλειοψηφία των ανθρώπων αρέσκεται να φωνάζει «Είμαι Ουκρανός – η Ουκρανία πάνω απ’ όλα», ουσιαστικά όμως δεν νιώθουν πολίτες της Ουκρανίας, εξ ου και δεν αισθάνονται κανένα «ιερό καθήκον» για την άμυνα της χώρας. «Όλοι στηρίζουν την Ουκρανία, αλλά την εγκαταλείπουν».

Οι ελλείψεις σε στρατιωτικό ανθρώπινο δυναμικό δεν μπορούν να καλυφθούν πλέον από εθελοντές. Γι’ αυτό και η χώρα δεν θα μπορέσει να αποφύγει την υποχρεωτική στράτευση.

Αντιδημοφιλείς λύσεις

Εξαιτίας της δύσκολης κατάστασης η κυβέρνηση φαίνεται πως εξωθείται να λάβει ορισμένες αντιδημοφιλείς αποφάσεις. Για να διευκολυνθεί η πρόσβαση σε περισσότερους από 400.000 νέους άνδρες, η ηλικία των εφέδρων θα μειωθεί από τα 27 στα 25 έτη. Επιπλέον, τα κριτήρια για την υποχρέωση στρατιωτικής θητείας έχουν περιοριστεί – άνδρες που έχουν μονάχα ένα χέρι ή έχουν ακρωτηριασμένο πόδι, θεωρούνται υπό προϋποθέσεις ικανοί να υπηρετήσουν.

Ακόμη και η στρατολόγηση γυναικών τίθεται υπό συζήτηση. Ο Ζελένσκι πάντως έχει απορρίψει το ενδεχόμενο τροποποίησης της νομοθεσίας μέχρι τώρα. Περισσότερο από 5% ή περίπου 43.000 μέλη των ενόπλων δυνάμεων είναι γυναίκες, εκ των οποίων οι 5.000 είναι στο μέτωπο.

Δεν διαφαίνεται κάποια άμεση λύση. Προσφάτως ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Βαντίμ Πριστάικο έφερε στο τραπέζι την ιδέα να αξιοποιηθούν δυτικοί στρατιώτες – για παράδειγμα της Μεγάλης Βρετανίας. Όμως αυτή η ιδέα αφορά την περίπτωση μίας «καταστροφικής εξέλιξης του πολέμου».

Εθελοντές αλλοδαποί υπήρχαν στη λεγόμενη Διεθνή Λεγεώνα, η οποία όμως πλέον δεν έχει ουσιαστικά κάποιον ρόλο. Για τους δυτικούς συμμάχους η αξιοποίηση αλλοδαπών στρατιωτών ήταν μέχρι τώρα ταμπού. Παρ’ όλα αυτά η Ουκρανία είναι πάντοτε υπερήφανη που η Δύση σπάει το ένα ταμπού μετά το άλλο, με τις παραδόσεις τεθωρακισμένων οχημάτων, πυραύλων και μαχητικών αεροπλάνων. Η πίεση για βοήθεια είναι μεγάλη.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς