Η «Αλ Κάιντα» μετά τον Αλ Ζαουάχρι

Όλα δείχνουν ότι ο Αϊμάν Αλ Ζαουάχρι σκοτώθηκε από επίθεση αμερικανικού πυραύλου νέας τεχνολογίας. Οι εικόνες από το κτίριο στο προάστιο Σερπούρ της Καμπούλ, όπου διέμενε ο ηγέτης της Αλ Κάιντα, δείχνουν ελάχιστες ζημιές στο μπαλκόνι του πρώτου ορόφου, χωρίς ίχνη από την έκρηξη που προκαλεί η γόμωση ενός πυραύλου. Πολλοί πιστεύουν ότι οι Αμερικανοί χρησιμοποίησαν ένα νέο υπερόπλο, τον αποκαλούμενο πύραυλο Hellfire τύπου R9X, ο οποίος δεν εκρήγνυται, αλλά ενεργοποιεί έξι κοφτερές λάμες για να εξουδετερώσει τον στόχο που έχει «κλειδώσει», χωρίς να προκαλεί απώλειες μεταξύ των αμάχων, που μπορεί να βρίσκονται ακόμη και στο ίδιο δωμάτιο.

Πρόκειται για μία νέα στρατηγική που άρχισαν να αναπτύσσουν οι Αμερικανοί επί Μπαράκ Ομπάμα, με στόχο να αποφεύγονται οι «παράπλευρες απώλειες» στη διάρκεια των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Ο Αιγύπτιος γιατρός Αϊμάν Αλ Ζαουάχρι είχε αναλάβει την ηγεσία της Αλ Κάιντα το 2011, μετά την εξόντωση του Οσάμα Μπιν Λάντεν από τους Αμερικανούς στην επαρχία Αμποταμπάντ του Πακιστάν, όπου διέμεναν πολλοί απόστρατοι αξιωματικοί. Υπήρχαν βέβαια σημαντικές διαφορές ανάμεσα στον Μπιν Λάντεν και στον Αλ Ζαουάχρι, λέει στην Deutsche Welle o Ασιέμ Ελ Ντιφράουι, συγγραφέας πολλών βιβλίων για την τρομοκρατία. «Μπορεί να μην είχε το χάρισμα του Μπιν Λάντεν, αλλά ασφαλώς είχε απήχηση ο Αλ Ζαουάχρι, ήταν ένα είδος ιστορικού ηγέτη της οργάνωσης. Λέγεται ότι εκείνος επινόησε το σύνθημα του ‘παγκόσμιου τζιχάντ', καλώντας τους οπαδούς του να εκδιώξουν τους Αμερικανούς, να γονατίσουν οι ‘άπιστοι' που έχουν καταλάβει αραβικά εδάφη. Το ερώτημα είναι λοιπόν, εάν μπορεί να βρεθεί αντικαταστάτης του. Τα ονόματα που ακούγονται είναι μάλλον άγνωστα για τους περισσότερους».

Νέο πεδίο δράσης η ζώνη του Σαχέλ

Ο πολιτικός επιστήμων Αχμάν Μπαν από το Emirates Policy Center στο Αμπού Ντάμπι υποστηρίζει ότι ο Αϊμάν Αλ Ζαουάχρι δεν είχε καταφέρει να ενώσει τις εν μέρει αντιμαχόμενες ομάδες της Αλ Κάιντα. Άλλωστε, στα 72 του χρόνια αντιμετώπιζε και ο ίδιος σοβαρά προβλήματα υγείας. Το ερώτημα τώρα, τονίζει ο Αχμάν Μπαν, είναι αν ο θάνατος του Αλ Ζαουάχρι δίνει επιπλέον κίνητρο στους πυρήνες και τις ετερόκλητες ομάδες της οργάνωσης, ώστε να αναδιοργανωθούν. Λογικά και οι ίδιες θα έπρεπε να το επιδιώκουν, γιατί αυτή τη στιγμή οι επιχειρησιακές ικανότητες της Αλ Κάιντα είναι πλέον περιορισμένες. «Σήμερα η οργάνωση δεν θα ήταν σε θέση να πραγματοποιήσει μία επίθεση μεγάλης κλίμακας, όπως εκείνη της 11ης Σεπτεμβρίου», εκτιμά ο αναλυτής από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Από την πλευρά του ο Ασιέμ Ελ Ντιφράουι επισημαίνει ότι η Αλ Κάιντα παραμένει ισχυρή στις παρυφές του αραβικού κόσμου και μάλιστα υπενθυμίζει ότι στο Ιντλίμπ της Συρίας η ομάδα «Ζαμπχάτ Αλ-Νούσρα», παρακλάδι της Αλ Κάιντα, ήταν εκείνη που πολέμησε εναντίον του αποκαλούμενου «Ισλαμικού Κράτους». «Η Αλ Κάιντα δεν έχει εξαφανιστεί από τον χάρτη», επιμένει ο Ασιέμ Ελ Ντιφράουι. «Για παράδειγμα στη ζώνη του Σαχέλ, στην υποσαχάρια Αφρική, είναι παρούσα και πιο ισχυρή από το Ισλαμικό Κράτος και άλλες οργανώσεις. Το ερώτημα είναι τώρα, εάν όλοι αυτοί είναι διατεθειμένοι να αναγνωρίσουν έναν διάδοχο από τις τάξεις της Αλ Κάιντα».

Το τέλος της τρομοκρατίας;

Πολλοί αναλυτές εκτιμούν πάντως ότι,με δεδομένα τα τεράστια προβλήματα που αντιμετωπίζουν χώρες της Ασίας και της Αφρικής, ο θάνατος του Αλ Ζαουάχρι δύσκολα θα αλλάξει τις ισορροπίες δυνάμεων. «Η αμερικανική κυβέρνηση κάνει λάθος, εάν νομίζει ότι με την εξουδετέρωση ενός και μόνο προσώπου μπορεί να επιφέρει αποφασιστικό χτύπημα στους τζιχαντιστές» αναφέρει σε πρόσφατο σχόλιό της η εφημερίδα Al-Araby-Al-Jadeed που κυκλοφορεί στο Λονδίνο. Όπως επισημαίνει, «σε πολλές χώρες της Μέσης Ανατολής, της Αφρικής και της Ασίας υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που αισθάνονται ανήμποροι μπροστά στην αδικία, την κατάχρηση εξουσίας, την καταπίεση, την τυρανία. Εκεί ρίχνουν λάδι στη φωτιά οι ισλαμιστικές οργανώσεις, έτσι εξηγείται και η απήχησή τους...»

Κέρστεν Κνιπ

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου