«Άντρο» κακοδιαχείρισης η Frontex υπό τον Λεζερί;

Στα κακώς κείμενα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής επανέρχεται με πολυσέλιδο ρεπορτάζ το Spiegel. Υπό τον τίτλο «Ο φάκελος Frontex» το γερμανικό περιοδικό αναφέρεται εκτενώς όχι μόνον στις γνωστές στο μεταξύ κατηγορίες εμπλοκής και συμμετοχής ευρωπαίων συνοριοφυλάκων σε παράνομα pushbacks στο Αιγαίο αλλά και σε νέα σκάνδαλα κακοδιαχείρισης αλλά και υποθέσεις mobbing που φέρονται να βαραίνουν την ηγεσία της Frontex, προεξάρχοντος του επικεφαλής της Φαμπρίς Λεζερί. 

«Υπό τον Λεζερί η Frontex διολισθαίνει από το ένα σκάνδαλο στο επόμενο. Το περασμένο φθινόπωρο το Spiegel […] είχε αποκαλύψει την εμπλοκή δυνάμεων της Frontex σε παράνομες επαναπροωθήσεις προσφύγων στο Αιγαίο. […] Τον Ιανουάριο η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης Olaf ξεκίνησε έρευνες, με τον ίδιο τον Λεζερί να ισχυρίζεται ότι αφορούν τις υποθέσεις pushbacks. Σύμφωνα με πληροφορίες του Spiegel όμως, οι κατηγορίες έχουν πολύ μεγαλύτερο εύρος: αφορούν επίσης πιθανή απάτη σε συνάρτηση με έναν πάροχο υπηρεσιών, κατηγορίες mobbing αλλά και το ερώτημα εάν αποκρύφτηκαν πληροφορίες από την εντεταλμένη του οργανισμού για τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα. Εσωτερικά έγγραφα καταδεικνύουν ότι επί τάπητος μπαίνει το σύνολο των διευθυντικών επιδόσεων του Λεζερί». 

Πρώην και νυν συνεργάτες της Frontex που μίλησαν στο γερμανικό περιοδικό υπό το καθεστώς της ανωνυμίας περιγράφουν με ιδιαίτερα μελανά χρώματα την κατάσταση, στην οποία βρίσκεται ο ευρωπαϊκός οργανισμός τα τελευταία χρόνια, αποδίδοντας τις ευθύνες στον επικεφαλής της Frontex Λεζερί. Όταν, για παράδειγμα, ανέλαβε τα ηνία της Frontex, ήρθε συχνά σε μετωπική σύγκρουση με την εντεταλμένη του οργανισμού για τα ανθρώπινα δικαιώματα Αρνάεθ «[…] η οποία διαπίστωσε πολύ γρήγορα ότι ο νέος επικεφαλής δεν δίνει και πολλή σημασία στα ανθρώπινα δικαιώματα. ''Είχαμε την αίσθηση ότι απλώς την προσπερνούσε''. Τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν ήταν ποτέ στις προτεραιότητές του, αναφέρουν πρώην υπάλληλοι της Frontex. Η εντεταλμένη, η οποία είχε επιστήσει πολλές φορές την προσοχή του Λεζερί σε παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Αιγαίο, αντικαταστάθηκε τελικώς με μεθοδεύσεις του Λεζερί και με επίσημη αιτιολογία ότι δεν διαθέτει αρκετή εμπειρία για να ανταποκριθεί στα καθήκοντά της. 

Απάτη και mobbing;

Σύμφωνα με το Spiegel οι έρευνες της Olaf δεν αφορούν μόνο τις κατηγορίες για την εμπλοκή της Frontex στις παράνομες επαναπροωθήσεις προσφύγων και μεταναστών στο Αιγαίο αλλά και πιθανή απάτη σε σχέση με προμήθεια λογισμικού αξίας εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ από μια πολωνική εταιρία. Παρότι υπάλληλοι της Frontex είχαν ενημερώσει εξαρχής ότι το λογισμικό δεν λειτουργούσε καλά, η Frontex κατέβαλε κανονικά μεγάλο μέρος της συμφωνηθείσας τιμής, με τους υπαλλήλους να κάνουν στη συνέχεια λόγο για παρατυπίες και πιθανή απάτη. 
Στο μικροσκόπιο της Olaf μπαίνουν όμως και κατηγορίες για mobbing εκ μέρους του Λεζερί και στενού του συνεργάτη αλλά και κατηγορίες στοχευμένης απόκρυψης πληροφοριών από την εντεταλμένη για τα ανθρώπινα δικαιώματα. 

«Είτε πρόκειται για τη συμμετοχή των υπαλλήλων του στα pushbacks είτε για κακοδιαχείριση στην υπηρεσία του, ο αρχηγός της Frontex αρνούνταν μέχρι στιγμής όλες τις κατηγορίες. Πλέον όμως οι πιέσεις στο πρόσωπό του αυξάνονται. Η επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων Γιόχανσον έχει αφήσει να εννοηθεί ότι ο Λεζερί δεν μπορεί να μείνει για πολύ στη θέση του. […] Για το μέλλον του όμως δεν αποφασίζει η Κομισιόν αλλά το διοικητικό συμβούλιο της Frontex όπου εκπροσωπούνται κυρίως οι κυβερνήσεις των χωρών του Σένγκεν […]. Στο παρελθόν οι χώρες της ΕΕ στήριζαν τον Λεζερί. 

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πολλοί χαίρονται που η Frontex εμποδίζει ανθρώπους από το να περνούν τα ευρωπαϊκά σύνορα ακόμη και με βάναυσες μεθόδους, εκτιμά η Τζούλια Λαγκανά, από το Open Society Euro­pean Policy Institute. Το ερώτημα είναι ωστόσο εάν το ΔΣ θα συνεχίσει να στηρίζει τον Λεζερί σε περίπτωση που δημοσιοποιηθούν ακόμη περισσότερες κατηγορίες για mobbing ή και απάτη στο περιβάλλον της Frontex».

SZ: Η πραγματική αξία της προσφυγικής συμφωνίας 

Στο μικροσκόπιο της Süddeutsche Zeitung μπαίνει η προσφυγική συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας, με τον αρθρογράφο να εκτιμά ότι παρά τις εμφανείς αδυναμίες και την εν μέρει δικαιολογημένη κριτική που της ασκείται, ενδεχόμενη ακύρωση ή μη παράτασή της θα επιδείνωνε ακόμη περισσότερη την κατάσταση. 

«Μπορεί η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας και τα πρότζεκτ της να απέχουν πολύ από το να είναι τέλεια. Ωστόσο σε γενικές γραμμές λειτουργεί, τουλάχιστον το κομμάτι που αφορά την Τουρκία. Υπάρχει πρόνοια για πολλούς Σύρους, οι οποίοι δεν προωθούνται πλέον προς την Ευρώπη όπως συνέβαινε πριν τη συμφωνία ενώ οι αριθμοί στην ελληνοτουρκική διαδρομή έχουν μειωθεί κατά 75%. Φυσικά και μπορεί να υποστηρίξει κανείς ότι η Ευρώπη πρέπει να είναι ανοιχτή σε όλους τους πρόσφυγες, Refugees are welcome here. Ωστόσο είναι πολιτικά ρεαλιστικό; Η συμφωνία λειτουργεί -στο μεγαλύτερο μέρος της- για την Ευρώπη. Λειτουργεί για την Τουρκία. Και λειτουργεί, παρά τις τραγικότητες, και για τους πρόσφυγες. Όποιος επισκεφθεί τον προσφυγικό καταυλισμό στο Κιλίς στα σύνορα με τη Συρία θα αναγνωρίσει αμέσως ότι είναι πολύ καλύτερος από τη Λέσβο ή την Ιντλίμπ όπου ζουν ενάμιση εκατομμύριο άνθρωποι […].

Στα τέλη του 2020 οι ηγέτες της ΕΕ εξέφρασαν επί της αρχής την προθυμία τους να παρατείνουν τη συμφωνία με την Τουρκία. Αυτό όμως δεν σημαίνει κάτι. Διότι η συνέχιση προϋποθέτει εν τέλει τη σύμφωνη γνώμη όλων των χωρών-μελών». 

Όπως αναφέρει η εφημερίδα, με φόντο τα συνολικά έξι και πλέον εκατομμύρια των προσφύγων και μεταναστών που φιλοξενεί η Τουρκία αρχίζει να φθίνει η υπομονή των Τούρκων. Όλο και περισσότεροι εκφράζονται πλέον αρνητικά για τους πρόσφυγες και μετανάστες σε σχετικές δημοσκοπήσεις. «Στην συνοριακή πόλη Κιλίς ζουν πλέον περισσότεροι Σύροι από Τούρκους, στην Γκαζιαντέπ των δυο εκατομμυρίων κατοίκων προστέθηκαν 500.000 πρόσφυγες. Στην Κωνσταντινούπολη ζει μισό εκατομμύριο, προσφυγόπουλα από τη Συρία ζητιανεύουν στο μετρό και ψάχνουν για φαγητό στα σκουπίδια. 

Τα χρήματα πιάνουν τόπο

Σε αυτά τα συμφραζόμενα οι συνέπειες σε περίπτωση που τερματιστεί η συμφωνία και σταματήσουν να ρέουν τα ευρωπαϊκά κονδύλια θα είναι πολύ πιο τραγικές. Η Τουρκία βιώνει μια βαθιά οικονομική κρίση και δεν θα μπορούσε να συνεχίσει να στηρίζει τους πρόσφυγες. Τα προβλήματα θα δυναμίτιζαν το κλίμα που είναι ούτως ή άλλως εχθρικό σε πολλές περιοχές. Τα ευρωπαϊκά χρήματα δεν διοχετεύονται στον πρόεδρο Ερντογάν και την κυβέρνησή του αλλά ως επί το πλείστον σε μη κυβερνητικές οργανώσεις, αναπτυξιακές τράπεζες και οργανισμούς των Ηνωμένων Εθνών που υλοποιούν τα πρότζεκτ. Έτσι η Ευρώπη μπορεί να είναι σίγουρη ότι τα λεφτά πιάνουν τόπο. Βέβαια δεν καταλήγουν μόνο στους πρόσφυγες. Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα προσφέρει ''έναν μηχανισμό που διασφαλίζει ότι οι ανάγκες των προσφύγων και της τοπικής κοινωνίας εξισορροπούνται''. […] Δεν πρόκειται λοιπόν μόνο για ανθρωπιστική βοήθεια στο πεδίο της προσφυγικής πολιτικής. Τα προγράμματα αφορούν την εκπαίδευση, την υγεία, την επέκταση των υποδομών, την πρόσβαση στην αγορά εργασίας, ακόμη και οικολογικά προγράμματα λόγω της επέκτασης των πόλεων και των υποδομών τους». 

Όπως σχολιάζει η γερμανική εφημερίδα, όποιος θέλει παρόλα αυτά να επιτεθεί πολιτικά στον αδίστακτο τούρκο πρόεδρο έχει πολλά εργαλεία στη διάθεσή του: «Μπορεί να στοχεύσει τις περιπέτειες αναζήτησης φυσικών πόρων στη Μεσόγειο, τους πολέμους του σε Εγγύς Ανατολή και Λιβύη. Ή να μην ανταποκριθεί στην επιθυμία του για επέκταση της τελωνειακής ένωσης ή άρσης της υποχρέωσης βίζας. Όποιος όμως τερματίσει την προσφυγική συμφωνία θα πλήξει πρωτίστως εκατοντάδες χιλιάδες Σύρους που θα βρίσκονταν ξαφνικά χωρίς σχολεία, λεφτά και γιατρούς». 

Κώστας Συμεωνίδης