Εμπλέκεται η Frontex σε επαναπροωθήσεις προσφύγων;

Στο νέο του τεύχος το περιοδικό Der Spiegel παρουσιάζει νέο αποκαλυπτικό ρεπορτάζ σε συνεργασία με τα δίκτυα ερευνητικής δημοσιογραφίας Lighthouse Reports και Bellingcat, την εκπομπή του ARD «Report Mainz» και το ιαπωνικό τηλεοπτικό δίκτυο Asahi για το ζήτημα των φερόμενων παράνομων επαναπροωθήσεων (push-backs) στο Αιγαίο, εστιάζοντας όμως αυτή τη φορά στην Frontex. O τίτλος του ρεπoρτάζ είναι «Οι συνεργοί» και εξετάζει τον ρόλο που διαδραματίζουν οι υπάλληλοι του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής.

Το ρεπορτάζ ξεκινά με μια νέα μαρτυρία πρόσφυγα από τη Συρία, του Τζούμα αλ Μπαντί, για επαναπροώθηση λέμβου στην οποία επέβαινε ο ίδιος μαζί με άλλα 21 άτομα από τα ελληνικά ύδατα πίσω στην Τουρκία στις 28 Απριλίου. Η μαρτυρία επιβαιώνεται, σύμφωνα με το Spiegel, από βίντεο που έχει στη διάθεσή του το γερμανικό περιοδικό. Όπως αναφέρει το ρεπορτάζ: «Μια ολόκληρη νύχτα και μέχρι το πρωί Έλληνες συνοριοφύλακες επαναπροωθούσαν άνδρες και γυναίκες, έχοντας περικυκλώσει τη λέμβο. Η τουρκική ακτοφυλακή κατέγραψε την επιχείρηση. Πάνω από τους πρόσφυγες πετούσε αεροσκάφος που χρησιμοποιεί η Frontex.»

«Το πλήρωμα του αεροσκάφους παρακολούθησης G-WKTH ήταν μέρος επιχείρησης της ΕΕ. Το αεροπλάνο πέταξε δύο φορές πάνω από το στενό της Μυκάλης, όπου βρίσκονταν οι Αλ-Μπάντι και οι άλλοι μετανάστες. Πρώτη φορά στις 2:41 π.μ. και δεύτερη φορά στις 3:18 π.μ.», σύμφωνα με στοιχεία του Spiegel. Όπως αναφέρει το ρεπορτάζ το αεροσκάφος αυτού του τύπου που χρησιμοποιεί η Frontex διαθέτει κάμερες υψηλής ανάλυσης, που συλλέγουν στοιχεία και τα αποστέλλουν στα κεντρικά της Frontex στη Βαρσοβία. «Ωστόσο η Frontex δεν έστειλε βοήθεια», αναφέρει το ρεπορτάζ.

Τι λέει η Ελλάδα και η Frontex

«Η ελληνική κυβέρνηση αρνείται ότι επαναπροωθεί πρόσφυγες  στην Τουρκία, παρόλο που το Spiegel και άλλα διεθνή μέσα, έχουν τεκμηριώσει πολλά από τα λεγόμενα push-backs. Oι Έλληνες συνοριοφύλακες γίνονται όλο και πιο αδίστακτοι.  Όπως και στην περίπτωση του Αλ Μπαντί επαναπροωθούν ακόμη και εκείνους τους πρόσφυγες που έχουν ήδη φτάσει στα ελληνικά νησιά. Τέτοιες επιχειρήσεις είναι παράνομες, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Αξιωματούχοι της Frontex υποστηρίζουν δημόσια ότι δεν γνωρίζουν  τις επαναπροωθήσεις από Έλληνες συνοριοφύλακες. Η Frontex έχει στείλει στην Ελλάδα 600 υπαλλήλους καθώς και πλοία, ντρόουν και αεροσκάφη», παρατηρεί το ρεπορτάζ. Όμως η δημοσιογραφική έρευνα δείχνει για πρώτη φορά «ότι οι αξιωματούχοι της Frontex γνωρίζουν για τις παράνομες πρακτικές των Ελλήνων συνοριοφυλάκων - και συμμετέχουν εν μέρει στα ίδια push-backs. Οι παραβιάσεις του νόμου έχουν γίνει συνηθισμένο φαινόμενο στα εξωτερικά σύνορα της Ευρώπης. Και η ΕΕ το αφήνει να συμβεί.»

Στη συνέχεια το ρεπορτάζ παρουσιάζει αναλυτικά και άλλες μαρτυρίες προσφύγων που περιγράφουν λεπτομερώς push-backs στο Αιγαίο, με στοιχεία που προκύπτουν επίσης από βίντεο και στα οποία φαίνεται πάλι η παρουσία δυνάμεων της Frontex. Σε άλλο σημείο σημειώνει: «Η έρευνα δείχνει ότι η Frontex βρέθηκε κοντά σε τουλάχιστον έξι push-backs από τον Απρίλιο με ένα αεροσκάφος επιτήρησης, ενώ κοντά βρίσκονταν πορτογαλικά ή ρουμανικά σκάφη. Ο πραγματικός αριθμός θα μπορούσε να είναι πολύ υψηλότερος (…) H Frontex, μετά από ερώτημα του Spiegel, δεν αρνήθηκε τα μεμονωμένα περιστατικά, δηλώνοντας ότι οι αξιωματούχοι προστατεύουν τα θεμελιώδη δικαιώματα των μεταναστών και σέβονται το δικαίωμα της μη επαναπροώθησης. Όλα τα αναφερόμενα περιστατικά τα έχουν προωθηθεί στην ελληνική ακτοφυλακή, η οποία έχει ξεκινήσει εσωτερική έρευνα. Η ελληνική κυβέρνηση απορρίπτει κατηγορηματικά τους ισχυρισμούς, λέγοντας ότι τηρεί το νόμο και δεν πραγματοποιεί παράνομες απελάσεις.» To Spiegel μεταξύ άλλων παρατηρεί: «Τα επόμενα χρόνια, η Frontex πρόκειται να επεκταθεί περαιτέρω, με περισσότερα χρήματα και περισσότερους υπαλλήλους για την υποστήριξη των ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα της Ευρώπης. Η συνενοχή της Frontex σε εγκλήματα στο Αιγαίο δημιουργεί νέες αμφιβολίες ως προς την καταλληλότητα της υπηρεσίας.»

Τραμπ εναντίον Μπάιντεν από ψυχοαναλυτική σκοπιά

Λιγότερο από δύο εβδομάδες πριν τις εκλογές στις ΗΠΑ, ο γερμανικός τύπος εστιάζει στους δύο υποψηφίους προέδρους, που μπαίνουν στην τελική ευθεία της αναμέτρησης. Η Süddeutsche Zeitung σχολιάζει: «Στην ψυχανάλυση υπάρχει το φαινόμενο της προβολής. Ένα άτομο προβάλει τις επιθυμίες, τους φόβους ή τις ανησυχίες του σε ένα άλλο άτομο. Η προβολή είναι ένας αμυντικός μηχανισμός. Τα προβλήματά του μεταφέρονται σε κάποιον άλλο (…) To πώς λειτουργεί η προβολή στην πολιτική μπορεί κανείς να το καταλάβει από το τελευταίο ντιμπέιτ των δύο υποψηφίων για την προεδρία των ΗΠΑ. Ο Ντόναλντ Τραμπ (…) κατηγόρησε με κάθε σοβαρότητα τον Τζο Μπάιντεν ότι είναι διεφθαρμένος, ότι έλαβε χρήματα από τη Ρωσία, την Ουκρανία, την Κίνα. Ο Τραμπ πιστεύει είτε ότι οι Αμερικανοί ψηφοφόροι είναι πολύ ηλίθιοι, είτε ότι ξεχνούν εύκολα (…) Ωστόσο, αυτή τη στιγμή ο Μπάιντεν είναι το φαβορί για να κερδίσει τις εκλογές (…) H απόπειρα του Τραμπ να τον παρουσιάσει ως έναν ξεμωραμένο γέρο ή να του προσάψει την ταμπέλα του "ριζοσπαστικού, αριστερού, αναρχοκομμουνιστή“ απέτυχε (…)  Ωστόσο το πρόβλημα των ΗΠΑ δεν είναι ο Χάντερ Μπάιντεν (σσ: ο γιος του Μπάιντεν), αλλά ο Ντόναλντ Τραμπ. Και αυτό το γνωρίζουν πολύ καλά οι περισσότεροι πολίτες στις ΗΠΑ».

Από την πλευρά της η Berliner Zeitung εκτιμά ότι το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών δεν έχει ακόμη κριθεί και ότι ενδέχεται μέχρι την τελευταία στιγμή να υπάρξουν εκπλήξεις. Όπως παρατηρεί: «Ο αποφασιστικός παράγοντας για το αποτέλεσμα των εκλογών στις ΗΠΑ δεν είναι τόσο το θέαμα στα ΜΜΕ, όσο η κατάσταση της οικονομίας. Πριν από τέσσερα χρόνια όλα τα ΜΜΕ έβλεπαν ως νικήτρια τη Χίλαρι Κλίντον. Σε καμία δημοσκόπηση δεν είχε προηγηθεί ο Τραμπ. Τα δημοσκοπικά ινστιτούτα είχαν υποτιμήσει το γεγονός ότι οι ψηφοφόροι τείνουν  να κρατούν την απόφαση για τον εαυτό τους όταν πρόκειται για υποψηφίους που προκαλούν πόλωση. Και το 2016 μπορούσε κανείς να προβλέψει το εκλογικό αποτέλεσμα, απλά έπρεπε να κοιτάξει προσεκτικά τα οικονομικά στοιχεία (…) O Tραμπ διακηρύσσει ότι τα πράγματα έχουν βελτιωθεί για όλους και ότι η ανάκαμψη μετά την άνοιξη που πέρασε θα είναι ιστορική. Θέλει μάλιστα να ανακοινώσει νέα οικονομικά στοιχεία πριν τις εκλογές, τα οποία θα μπορούσαν  να εμπνεύσουν και πάλι τους ψηφοφόρους.  Αυτό που προκαλεί έκπληψη είναι ότι ο Μπάιντεν δεν έπαιξε το χαρτί της οικονομίας. Από την άλλη πλευρά εστιάζει στον φόβο των συνταξιούχων ότι θα πεθάνουν για τον κορωνοϊό. Ο Τραμπ με τη σειρά του προσπαθεί να σχετικοποιήσει αυτή τη δυσάρεση εξέλιξη και υποκινεί τον φόβο κατά του „κομμουνισμού“. Λέει ότι ο Μπάιντεν θα αυξήσει δραστικά τους φόρους  και θα προκαλέσει άμεση οικονομική ζημιά στις οικογένειες. Είναι πιθανό ότι ο Τραμπ θα επιχειρήσει την καθοριστική κίνηση την τελευταία στιγμή. Ποια θα μπορούσε να είναι;  Καλύτερα να μην ξέρουμε».

Δήμητρα Κυρανούδη

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου