Zašto pubertet počinje sve ranije?

Sin moje koleginice ranije je za njene šarene pramenove govorio da su cool. Sad je u fazonu: "Mama, zar ne možeš da izgledaš normalno?". Najkasnije kada počne da ih bude „blam" roditelja, potomstvo vjerovatno prolazi kroz pubertet.

Tada tijelo proizvodi više polnih hormona: estrogen i gestagen kod djevojčica i testosteron kod dječaka. Oni izazivaju fizičke i psihičke promjene. Promjene raspoloženja su normalne - pa tako i distanciranje od roditelja. Stidne dlačice rastu kod oba pola. Kod djevojčica dojke rastu, a zatim dolazi do menstruacije. Dječacima se mijenja glas, rastu testisi i penis i dolazi do njihove prve ejakulacije.

Pubertet danas počinje skoro godinu dana ranije

Sve se to danas dešava u mlađim godinama nego ranije. Studija je pokazala da je 2013. pubertet kod djevojčica počeo u prosijeku skoro godinu dana ranije nego 1977. Dječaci takođe ranije stižu do puberteta, ali rezultati studije ovdje nisu baš tako jasni kao kod djevojčica.

U 19. vijeku mlade žene u Evropi dobijale bi prvu menstruaciju sa 17 godina, a početkom 1960-ih sa oko 13 godina. Prosijek u Njemačkoj je trentno 12,8 godina, izvještava Betina Golke, šefica odjeljenja pedijatrijske endokrinologije (KEDAS) na Univerzitetskoj bolnici u Bonu.

Veći životni standard mogao je da igra ulogu u ovom razvoju, rekla je Golke u intervjuu za DW. U boljim uslovima, potomstvo se može ranije podići. „Međutim, pubertet ne počinje sa prvom menstruacijom, već sa rastom grudi“, naglašava naučnica.

Ali zašto se ovaj trenutak pomjerio za oko godinu dana za nešto manje od četiri decenije? Razlozi za to su različiti i ne mogu se svi jasno dokazati.

Da li je prekomjerna težina dovela do preranog puberteta u vrijeme korone?

Istraživanja su pokazala da djeca sa viškom kilograma ranije ulaze u pubertet. Neurotransmiter leptin se sve više proizvodi u njihovom masnom tkivu i govori mozgu da započne pubertet.

Činjenica da su se djeca manje kretala i gojila mogla bi da bude jedan od razloga zašto je znatno više djevojčica doživjelo takozvani prerani pubertet (pubertas praecox) tokom pandemije korone. Spoljne polne osobine se razvijaju prije osme godine kod djevojčica i prije devete godine kod dječaka.

„Pored toga, promijenjen je cijeli način života, kao što je ritam dan-noć, djeca su bila psihosocijalno pod stresomi više su sjedila za kompjuterom – a plavo svjetlo, kako su pokazala istraživanja na životinjama, utiče na hormone. Ispostavilo se da trend prijevremenog puberteta sada ponovo popušta, izvještava Golke, koja istražuje taj fenomen.

Kakav uticaj hemikalije imaju na pubertet?

Naučnici sumnjaju da hemikalije iz našeg okruženja utiču na pubertet. Pokazalo se da je insekticid DDT (insekticid koji se koristi za suzbijanje malarije prim. red) doveo do ranijeg dobijanja menstruacije. Supstance u proizvodima za ličnu njegu kao što su ftalati, parabeni i drugi fenoli takođe se sumnjiče da ranije pokreću pubertet, posebno kod djevojčica.

Moguće je da hormonski aktivni omekšivači u plastici takođe mogu uticati na početak puberteta", kaže Golke. Ona smatra da je to vrlo vjerovatno, jer se globalni trend ranijeg ulaska u pubertet razvio u tako kratkom vremenskom periodu da se ne može objasniti genetskim promjenama.

Ali koje tačno supstance su odgovorne za ovo ne može se jasno razjasniti. Jer: „Postoji preko 100 različitih supstanci koje bi mogle biti mogući uzroci, kao što su eksperimenti na životinjama pokazali – a mi smo izloženi čitavom nizu supstanci.“ Pored toga, uvijek se postavlja pitanje doze: količina koja se još uvijek smatra bezopasnom u eksperimentima na životinjama definitivno može imati uticaja na djecu.

Ulje lavande i mlijeko od soje utiču na hormonalni balans

Eterična ulja takođe mogu uticati na hormone - a samim tim i na početak puberteta. Djevojčicama prerano rastu grudi nakon upotrebe proizvoda od lavande. Laboratorijski nalazi su pokazali da 65 eteričnih ulja sadrži određene supstance koje imaju hormonski efekat na ćelije čovjeka. Rast grudi se smanjio kod sve djece kada su parfimisani proizvodi prestali da se koriste.

Proizvodi od soje takođe imaju hormonski efekat. Soja sadrži takozvane fitoestrogene, odnosno biljne supstance koje su slične ljudskom hormonu estrogenu – doduše kao i pivo.

Još nije dokazan uticaj na početak puberteta. Ali žene koje su kao bebe hranjene sojinim proteinima prijavile su značajno duže periode i teže menstrualne grčeve u jednoj studiji. Njemačko društvo za dječju i adolescentnu medicinu stoga savjetuje da se odojčad ne hrane standardnom ishranom na bazi soje.žene koje su kao bebe hranjene sojinim proteinima prijavile su značajno duže periode i teže menstrualne grčeve

Studija iz Danske: Jedinci ulaze u pubertet ranije

I čini se da još nešto utiče na početak puberteta: u prosijeku, jedinice i jedinici ulaze u pubertet ranije od djece koja imaju braću i sestre, polubraću i sestre kao što pokazuje danska studija. Jedno objašnjenje bi moglo biti: Jedinci ne mogu da se oslone na braću i sestre da prenesu porodične gene – tako da se njihova tijela radije oslanjaju na sopstvenu reproduktivnu sposobnost još od ranog djetinjstva.

Urednica: Anke Rasper

Izvor: Worldwide Secular Trends in Age at Pubertal Onset Assessed by Breast Development Among Girls: https://jamanetwork.com/journals/jamapediatrics/fullarticle/2760573

Ovaj tekst je najprije objavljen na njemačkom jeziku.

Pratite nas i na Facebooku, na X-u, na YouTube, kao i na našem nalogu na Instagramu