Rezolucija ne smije biti mrtvo slovo

U Evropi se ovih dana puno govori o evropskim vrijednostima. Govori se o moralnoj obavezi da se pomogne ljudima koji su pobjegli od rata i progona. Evropskom parlamentu se može zahvaliti što su evropske vrijednosti, u koje se zaklinjalo, dovedene sada i u vezu sa Edwardom Snowdenom: od članica EU se u jednoj rezoluciji parlamenta traži da zaštite zviždača Snowdena, da mu daju azil a nikako da ga isporučuju SAD-u. Rezolucija Snowdena s pravom opisuje kao "vatrenog borca za ljudska prava". Odluka poslanika Evropskog parlamenta je bila prilično tijesna. Rezolucija je izglasana sa 284 glasa za, dok je 281 poslanik bio protiv ili suzdržan.

Ova rezolucija je međutim važan signal. Evropa nije zaboravila Snowdenova otkrića o masovnom prisluškivanju od strane američke tajne službe NSA. Kako bi i mogla! Tek sada su postali poznati detalji još uvijek povjerljivog izvještaja specijalnog istražitelja njemačke vlade o saradnji njemačke tajne službe Bundesnachrichtendienst i američke Agencije za sigurnost NSA. Zaključak Kurta Graulicha, nakon uvida u 39.000 zabilješki sa posebne liste, je da je NSA prije svega prisluškivala evropske vlade i institucije vlasti. Pored toga su i ciljano špijunirana i preduzeća. A to je jasno kršenje sporazuma, rekao je Graulich.

Pritisak iza kulisa

Dimenzije globalnog, bezgraničnog nadzora digitalnih komunikacija koje je vršila NSA i koje su se odvijale bez konkretnog povoda, su prevazilazile teorije zavjere najvećih paranoičara. Edward Snowden je platio visoku cijenu za svoj istup protiv nadzora i u korist transparentnosti. Snowden uživa velike simpatije među evropskim stanovništvom. No, vlade Evropske unije su ovom zviždaču do sada uskratile svaku vrstu podrške. Sada je došlo do čudnog preokreta. Uz to, špijunirani šefovi evropskih vlada su morali da paze da ne razljute one koji su ih nadzirali i prisluškivali. Kakav je pritisak postojao iza kulisa pokazalo se 2. jula 2013. kada se bolivijski predsjednik Edo Morales na putu kući sa konferencije u Moskvi morao konfrontirati sa odlukom četiri evropske države da mu ne daju pravo prelijetanja preko njihove teritorije. Samo zbog glasina da bi Morales mogao imati Snowdena u avionu predsjednik Bolivije je tek nakon 12 sati mogao nastaviti putovanje.

Rezolucija nije obavezujuća

Rezolucija Evropskog parlamenta moralno je ojačala sve one koji ne žele odustati od zahtjeva za zaštitu od neprimjerenih upada u privatnu sferu. Ali ona predstavlja samo preporuku. Rezolucija države EU ni na šta ne obavezuje. U svijetu realne politike jedva da neka pojedinačna država može sebi dozvoliti tu hrabrost da riskira pogoršanje odnosa sa SAD-om. Ukoliko se međutim države udruže i nastupe kao grupa, stvari bi mogle izgledati drugačije. U tom slučaju bi rezolucija mogla biti važan impuls.