Srebrenica - kulturna prijestolnica Evrope?

Evropski glavni grad kulture je titula koju dobiva jedan ili više gradova u Evropskoj uniji za period od jedne godine. Sve je počelo 1985. godine kada je o tome, na prijedlog tadašnje grčke ministrice kulture Meline Mercouri, Vijeće Ministara EU (odnosno Evropske zajednice, kako se tada zvala) donijelo odluku i za prvu Evropsku prijestolnicu kulture imenovalo grčki grad Atinu.

Značajna svota za razvoj

Od tada je ova inicijativa sve uspješnija među evropskim  gradovima, tako da posljednjih godina položaj evropskog glavnog grada kulture postaje veliki prestiž, ali i sredstvo za veoma brz sveukupni razvoj grada, jer titula donosi i značajan iznos u eurima.

U narednim godinama iz balkanskih država Evropski grad kulture, već je poznato, najprije će biti Rijeka (Hrvatska) 2020. godine, zatim Novi Sad (Srbija) 2021.godine. Države iz kojih će se birati grad za evropsku prijestolnicu kulture za 2024. godinu su Estonija i Austrija, ali ostavljena je i mogućnost da se i jedna zemlja koja je kandidat za EU izabere za ovu titulu. Tu svoju šansu vidi Bosna i Hercegovina iz koje kandidaturu ističu Mostar, Sarajevo, Tuzla, Trebinje, Banjaluka i Srebrenica.

Kandidatura za Evropski grad kulture 2024. godine bila je jedna od prvih stvari koje je na početku svog mandata najavio aktuelni načelnik opštine Srebrenica Mladen Grujičić, tada rekavši i ovo:

"Ono što nama daje veće šanse u odnosu na veće gradove jeste samo ime i prošlost koju ima Srebrenica“, rekao je Grujičić  i najavio izradu Master plana koji će dati pregled stanja u svim sferama života u Srebrenici, kao što su turizam, privreda, ekonomija, sport, politika i društvo.

Srebrenica centar Euro-regije Drina

Samo neki od resursa Srebrenice su rimski grad u Skelanima i njegovi mozaici, sedam srednjovjekovnih tvrđava, brojne nekropole sa više stotina stećaka, srednjovjekovni manastiri, tri muzeja, kao i osaćanska neimarska umjetnost građenja drvetom bez metalnih eksera. Zatim, Srebrenica je i kolijevka katoličanstva u BiH, a ne smiju se zaboraviti ni dešavanja iz posljednjeg ratnog sukoba na ovim prostorima, Memorijalni centar i Muzej genocida.

U martu 2017.godine opština Srebrenica je potpisala ugovor o izradi Master plana koji rade dva austrijska instituta, Institut za tehnologiju (AIT) i Institut za strukturalni razvoj (ISD). Nedavno su u Srebrenici predstavljene smjernice po kojima se radi ovaj plan i tada je načelnik Grujičić pojasnio zašto će se Srebrenica kandidovati kao Euro regija Drina, a ne samostalno:

"Namjera nam je kandidovati Srebrenicu ne kao opštinu samostalno, nego sveobuhvatno kao regiju, jer smatramo da tako imamo veće šanse za uspjeh. U svakom slučaju  regija može mnogo više da ponudi nego kao sama opština, a na taj način iz Srebrenice šaljemo i jednu pozitivnu poruku, suživota, pomirenja i prekogranične saradnje”, kazao je Grujičić.

Srebrenica je na jednom od puteva koji riječnim dolinama od rijeke Save spajaju Mediteran i unutrašnjost Evrope. Postojala je prije rimskog vremena, odnosno ovdje se rudarilo olovo, srebro i zlato  prije nekih 2.500 godina. Dolinom Drine na sjeveru izlazi na Savu i dalje u Evropu dok se na jugu taj kopneni put završava u Dubrovniku i izlazi na more.

Pojašnjavajući koncept nastupa Srebrenice kao centra Euro-regije  Drina, Alexander Petritz iz Instituta za strukturalni razvoj Austrije, kaže:

"Taj prostor opština koje su kao biseri naredane dolinom Drine i čiji centar je na neki način Srebrenica je baš ono što u današnjem smislu čini jednu euro regiju i kao takvu je mi želimo afirmisti i predstaviti u ovoj analizi ili master planu koji ima važnu ulogu u kandidaturi za Evropski grad kulture, ali i za druge potrebe potencijalnih investicija i povlačenja sredstava iz međunarodnih fondova po drugim projektima”.

Euro regijom se smatra područje u dvije ili više država, a u slučaju ovakve regije Srebrenica, to su Bosna i Hercegovina i Srbija ali i dva bh. entiteta.

Turizam najznačajnija privredna grana

"Veoma važno je da se ova regija, koja prirodno postoji vijekovima, novopozicionira u današnjim uslovima sa primarnim ciljem stvaranja uslova za nova radna mjesta i zapošljavanje u granama postojeće ekonomije od kojih je jedna od najznačajnijih turizam”, naglašava Petritz, te dodaje: "Turizam, zdravstveni turizam, Banja Guber koju želimo ponovo osposobiti i za što tražimo austrijske investiture. Za to nam je potreban taj plan da bi oni vidjeli viziju kuda to vodi jer niko neće doći sam po sebi, moraš mu pokazati viziju i mogućnosti razvoja da bi investirao novac. Tu su još i ogromne mogućnosti turizma na rijeci Drini, dva nacionalna parka prirode, jedan u Srbiji drugi u Bosni, da ne idem previše u detalje”,  kaže Petritz, zatim navodi potencijalne mogućnosti u drvnoj i drvo-prerađivačkoj industriji ove regije:

“U Milićima se prave montažne kuće koje se prodaju u Skandinaviji, Njemačkoj  i širom Evrope, a da se o tome vrlo malo zna. Namještaj koji se proizvodi u Bratuncu se prodaje pod "Made in Switzerland”, tako je dobrog kvaliteta  a ljudi ne znaju da se to ovdje proizvodi. Tu je zatim oblast rudarstva sa svojim velikim potencijalima. Poljoprivreda je poseban sektor i tu takođe sa austrijskim investitorima pokušavamo uspostaviti preradu i proizvodnju mlijeka sa ove regije”.

Voditeljka projekta na izradi Master plana Daiva Jakutyte-Walangitang iz Austrijskog instituta za tehnologiju kaže:

“Mi bismo htjeli apsorbovati jedinstvenost Srebrenice i čitave srebreničke regije. Želimo odabrati sve što je moguće od lokalnog iskustva i htjeli bismo iz toga izvući najbolje za unapređenje ove regije. Želimo čuti ovdašnje ljude kako bi smo zajedno razvili koncept za jačanje regije, trenutno smo još u fazi analiza i sve bismo trebali završiti početkom iduće godine".

Master plan ili analiza svih potencijla i mogućnosti ove regije u kojem će kao posebna poglavlja biti predstavlje sve udružene opštine, trebao bi biti gotov u januaru ili februaru 2018. godine u kojoj bi trebao biti odabran i Evropski grad ili regija kulture 2024. godine.

Je li moguć preobražaj iz grada odakle svi odlaze, u Evropski glavni grad kulture?

Zajedno sa Srebrenicom u sastavu Euro regije Drina za kandidaturu će konkurisati opštine Zvornik, Milići, Vlasenica, Bratunac, Ljubovija, Bajina Bašta, Višegrad i Goražde.

Pored toga što se udružila sa ovim opštinama iz doline rijeke Drine, Srebrenica za partnera u kandidaturi  bi mogla dobiti i austrijski grad Gmund, čime bi porasle šanse za titulu Evropske prijestolnice kulture u 2024. godini.

"Austrija će iste godine biti na redu za kandidaturu. Onda mislimo to kao tander pripremiti, a partnerski grad Srebrenici će biti grad Gmund", rekao je još Alexander Petritz iz Instituta za strukturalni razvoj Austrije.

Na kraju će se mnogi zapitati, da li je moguće da Srebrenica od izgubljenog grada iz kojeg svi odlaze, za samo nekoliko godina postane Evropski grad kulture, u koji dolaze ljudi iz cijeloga svijeta?

Čini se da je tako malo potrebno da stvari krenu boljim tokom jer opština ili regija koja bude izabrana za Evropski grad kulture 2024. godine će dobiti 53 miliona eura od Evropske unije za razvoj i implementaciju projekata