BND je ciljano regrutovao nacističke zločince

Između 10 i 20 odsto saradnika BND-a imali su okrvavljene ruke. To je potresni rezultat studioznog istraživanja Gerharda Zeltera: „To ne znači da su u obavještajnoj službi naprosto ponegdje bili članovi nacističke stranke, već su oni aktivno učestvovali pa i rukovodili ubilačkim akcijama“. 

Istoričar je deset godina proučavao tu temu i detaljno rekonstruisao nacističke biografije brojnih saradnika njemačke tajne službe. Na početku je postavio pitanje: Kako je bilo moguće da se u BND uvuku pojedini nacistički zločinci? Njegov zaključak glasi da se niko nije uvukao u tajnu službu, već je ona imala rukovodstvo koje je to htjelo. Zelter je imao pristup tajnim dokumentima kao član Komisije za istraživanje istorije BND-au periodu od 1945. do 1968.

Učesnik zločina u Francuskoj

Prema istoričarevim saznanjima, kasniji saradnici njemačke tajne službe su juna 1944. učestvovali u ubijanju 642 muškarca, žena i dece u francuskom mjestu Oradur sir Glan. To je bio jedan od najtežih ratnih zločina u okupiranoj Francuskoj. Jedan od odgovornih za taj zločin bio je Helmut Šrajber, saradnik BND-a od 1957. do 1980. On je bio član štaba SS divizije „Rajh”, koja je 1944. ostavila krvav trag na jugu Francuske. Istoričar Zelter kaže da su upravo pripadnici ove divizije u Trećem Rajhu važili kao radikalizovani ideološki ratnici poznati po svojoj surovosti. Prije angažovanja u ovoj diviziji Šrajber je bio član SS-ovih odreda mrtvačkih glava, zaduženih za upravu i nadzor nad koncentracionim logorima. On je bio angažovan u Buhenvaldu. U okupiranoj Poljskoj je bio prekomandovan u geto Lubin, a potom u Operativnu grupu B, koja je na istoku išla iza Vermahta i ubijala Jevreje – njih stotine hiljada je tako likvidirano. 

Očito nije bilo svijesti o nezakonitosti

Više od 30 kasnijih saradnika njemačke tajne službe BND bili su za vrijeme Drugog svjetskog rata članovi takvih formacija, ozloglašenih “Ajnzacgrupa”. Jedan od njih je Gustav Grauer. On je 1941. u Operativnoj grupi A bio zamjenik komandanta jedne jedinice. Operativna grupa A je za nekoliko mjeseci u baltičkoj regiji ubila 130.000 civila, prije svega Jevreja. 

Među žrtvama su bili djedovi i babe Jorama Bejaranoa: “Osjećam bijes. Ako neko nekoga postavi na takvu poziciju, a zna šta je radio tokom rata, onda i on postaje kriv”. Ali Zelter kaže da svijest o počinjenoj nepravdi i krivici u BND-u nije postojala - ni djelimično: „Nije postojala svijest o tome da nije bilo u redu da se pobiju milioni Jevreja ili da se počine masakri u skoro svakoj evropskoj zemlji. Te svijesti jednostavno nije bilo. A uvijek, kada bi to prigovorio neko spolja, govorilo se da je to pretjerano, da su to pogrešno predstavljena zbivanja”. 

Gelen je očito htio novu Centralu za bezbjednost

Rajnhard Gelen je 20 godina vodio organizaciju koja je nazvana po njemu, a onda je 1956. postao saradnik BND-a. On je očigledno ciljano vrbovao bivše pripadnike SS-a i Gestapoa iz nacističkog terorističkog aparata.

Zelter kaže da je Gelen htio da „stvori instituciju na čijem bi čelu bio on, a koja bi obuhvatala inostranu i domaću obavještajnu službu kao i političku policiju sa izvršnim ovlaštenjima“.

Međutim, prema navodima Zeltera, Amerikanci, pod kojima je na početku bila njemačka inostrana obavještajna služba, nisu htjeli novi „Rajhsziherhajtsamt“ – tako se zvala centrala terora u nacističkom Berlinu, koja je organizovala Holokaust. 

Zelter međutim smatra da Amerikanci takođe nisu spriječili sve brojnije angažovanje bivših saradnika nacističkog bezbjednosnog aparata, dijelom zbog hladnoratovske logike – novi neprijatelj je bio Sovjetski Savez.

„Četiri laži“ BND-a

Obavještajna služba je 1956. postala njemačka savezna institucija potčinjena kancelaru. A to je značilo da bi mnogim saradnicima sa nacističkim dosijeima bar tada njihova prošlost mogla postati prepreka za zapošljavanje u BND-u. Ali nije bilo tako. Šef BND-a Gelen je na sva pitanja iz kancelarovog kabineta rutinski odgovarao: Njih je „samo jedan odsto, svi su denacifikovani, svi provjereni i svi su ok – a to su četiri laži“, kaže Zelter. Skoro kod svakog novog saradnika sa sumnjivom prošlošću ove laži su bile djelotvorne. Kancelarov kabinet se zadovoljavao takvim odgovorom. 

Adenauer nije intervenisao

Istoričar Klaus-Ditmar Henke, portparol Nezavisne komisije,  kaže da je kancelar morao da se umiješa zbog skandalozne kadrovske politike. Politička kontrola bila je u rukama šefa kancelarovog kabineta Hansa Globkea. Ali i on je poticao iz egzekutivnog aparata Trećeg Rajha. „Bio je glavni arhitekta pravnog umotavanja progona i ubistva evropskih Jevreja i bio je saučesnik u Holokaustu. Dakle, nije bio tako daleko od ljudi koje je zapošljavao BND“, kaže istoričar Henke. Ni njemački kancelar Konrad Adenauer nije intervenisao. Henke kaže da razlog treba tražiti u kancelarovom partijskom interesu, jer je BND usmjerio na špijuniranje centrale socijaldemokratske opozicije. Adenauer nije htio da sebi zatvori taj kanal informacija. 

Kal: Stalna opomena 

BND je jedna od posljednjih njemačkih institucija, koja je preispitala svoj poslijeratni kontinuitet sa vremenom nacional-socijalizma. A prema rezultatima istraživanja, taj kontinuitet je bio veći nego u bilo kojoj drugoj instituciji. Predsjednik današnjeg BND-a Bruno Kal smatra da su rezultati opomena da se ništa ne smije zataškati. Ali nova služba je spremna: „Imamo visoke standarde kada zapošljavamo nove saradnike. Dopro ih osmotrimo. Tako se može isključiti dosta toga, na primjer ekstremistički angažman, takva nastojanja ili sklonosti“ 

Istoričar Zelter zahtijeva da se svi dokumenti učine dostupnim i drugim naučnicima, kako bi uvidom u akte mogli biti proučeni svi nedostaci u obavještajnom radu njemačke tajne službe BND. 

ARD-Tagesschau/dd

Pratite nas i na Facebooku, na Twitteru, na YouTube, kao i na našem nalogu na Instagramu