Moć umjetnosti u ozbiljnim vremenima

U mom djetinjstvu u komunističkoj Rumuniji, književnost je imala poseban značaj: zabranjene knjige su cirkulisale od porodice do porodice. Uopšte, knjige su bile prozor u svijet, i zato što su se uglavnom bavile pitanjima ljubavi i smrti, bile su kutak ljudskosti u diktatorskom režimu samovolje.

I nakon tog mračnog vremena komunizma, ja sam više nego ikada ubijeđena da književnost - čitanje kao i pisanje - stvara empatiju. Ona to čini kroz izazov da se zaroni u druge svijetove, da se prate drugačije misli.

Ali, šta ja kao književnica i majka u Cirihu recimo mogu da uradim za ljude iz Sirije koji bježe kod nas u Evropu?

Zajedno sa Gundom Ceb koja se bavim pozorištem, prije godinu dana sam u Cirihu pokrenula seriju književnih večeri, čiji prihodi kao direktna pomoć odlaze izbjeglicama u Grčkoj i Turskoj. Jednom mjesečno, troje poznatih autora iz Njemačke čitaju dijelove svojih najnovijih knjiga ili tekstove koje su napisali za ovu priliku. Nisu svi tekstovi o ratu i migraciji, ali svi govore o ljudskosti i onome što nas drži zajedno, i kao umjetnike i kao ljude.

 

Šta je zadatak umjetnosti u turbulentnim vremenima?

Kako pisati u diktaturi, kakva ograničenja doživljava pisac u slobodnom svijetu, šta otežava pisanje i šta ga podstiče? U čemu je vrijednost knjige, ako se prodaja stavi po strani? Književne večeri koje organizujemo u dobrotvorne svrhe izgledaju tako da ja samo kratko predstavim autora i tekst koji će biti čitan. Pored autora, dvoje glumaca čitaju i prevedene tekstove. Koliko razigrana i eksperimentalna umjetnost može biti u ozbiljna vremena? Šta može i šta treba da uradi umjetnost u turbulentnim vremenima, odnosno šta je čini slobodnom? Na ova pitanja mi odgovaramo u tekstovima koje prezentiramo.

Poslije čitanja, autori i gosti sjede zajedno, služi se kuhano vino ili topla supa. Razgovori su nevjerovatno politički, jer su svima nama poznate priče o tome da poslije Friša i Direnmata u Švajcarskoj postoji samo politička apatija. Kakva greška! Pisci su upravo zbog onoga čime se bave, prefinjeni seizmografi svoje okoline, dakle neminovno politički. Jedino što ih više ne doživljavamo kao glas društva, jer se njihove knjige definišu preko tržišne vrijednosti, tokom jedne sezone, sigurno ne više od dvije, a onda već zastarjevaju.

Književne večeri su veoma popularne, jer proizilaze iz potrebe. Prikupljaju se značajne sume novca, a sam događaj publiku navodi na dalje inicijative, bilo da se anagažuju za donacije ili pružaju pomoć na licu mjesta - u Sredozemlju. Upravo u ovom nesigurnom vremenu, snage svih ljubitelja Ljepote moraju se udružiti i moć civilnog društva koja zrači umjetnošću kanalisati u projekte za pružanje hitne pomoći. Upravo u ovim teškim vremenima mora se pokazati da na početku svake umjetnosti stoji čovjek - i bezuslovna humanost.