Džihadizam živi dalje

Nema sumnje da je u teritorijalnom smislu propao projekat osnivanja samoproklamovane 'Islamske države' (IS). Teroristi IS-a su posljednjih mjeseci pretrpjeli ogromne poraze od strane iračke vojske i šiitskih 'narodnih jedinica, saveza paravojnih snaga koje se organizuju iz Irana.

Od ključne važnosti za ovu prekretnicu bili su napadi iz vazduha do strane koalicije predvođene SAD-om, koji su na kraju utrli put za raspad kalifata, ali su takođe prouzrokovali fatalnu 'kolateralnu štetu' među civilnim stanovništvom. Ponovnim osvajanjem centara IS-a, u iraku Mosula i u Siriji Rake, sada bi se moglo reći da je došlo do psihičke propasti kalifata Islamske države u arapskom svijetu.

No, ovi 'uspjesi' ne bi smjeli da zavaraju da gubitak kontrole nad sopstvenom teritorijom nije kraj ove ordinarne terorističke organizacije ni u Iraku a ni širom svijeta. Veliki dio džihadista se već uveliko povukao u podzemlje i sada bi mogli da se spremaju za naporni gerilski rat protiv državne moći Iraka.

U međuvremenu bi trebalo da su se mnogi džihadisti vratili u Evropu, neki sigurno opamećeni, ali među njima bi moglo da bude nekolicina njih koji su kao 'tempirane bombe' i koji bi mogli da svoju svetu borbu prenesu u zapadne gradove.

Kalifat IS-a je simptom krize

Ni teološki ni ideološki pseudo-kalifat Islamske države ne može da dobije legitimitet ni u temeljnim islamskim tekstovima a ni u islamskoj istoriji. No, njegovi vodeći ideolozi i samoproklavovani (u međuvremenu vjerovatno ubijeni) kalifi kao što je i Abu Bakr al Bagdadi su mnogo više za infantilni civilizacijski slom, nemušta obećanja o spasenju i demonsku strahovladu , što bi zarpavo moglo da dovede do stvaranje nove generacije primitivnih džihadista.

I iako ideje Islamske države žive i dalje, realni strah od ponovnog stvaranja ne leži u atraktivnosti neoselefijske ideologije, već mnogo više u tome što društveni i politički razlozi njenog postanka egzistiraju i dalje.

Kao što je poznato uspon Islamske države je usko povezan sa raspadom države u Siriji i Iraku. Jer, bez marginalizacije i sistematskog progona sunita od strane politike nekadašnjeg iračkog predsjednika Nurija al Malikija, i skoro uopšte nekontrolisanih šiitskih paravojnih jedinica, propovjednici terora IS-a ne bi mogli dobiti podršku sunitskog stanovništva. 

A ono što je bukvalno otjeralo sunite u armiju ove džihadističke sekte jeste njihov bijes zbog politike ugnjetavanja i terora koji su činile Asadove snage kasetnim bombama. Za ovu antisunitsku politiku važi kao da je ona sama na kraju izrodila IS.

Kako bi se problem s džihadizma iskorijenio, regionalni i internacionalni akteri bi morali da sunitima koji su ostali bez domovine i koji se nalaze između Iraka i Sirijie omoguće realne perspektive za budućnost. Oni bi morali da nastoje da irački suniti budu istinski zastupljeni u političkom sistemu razbijenog Iraka.

A da bi se to postiglo morao bi se potisnuti iranski uticaj u današnjem Iraku. Paralelno s tim bi morala da se ojača centralna vlada kako bi se spriječilo dalje cijepanje zemlje po libanskom modelu. A da ne govorimo o nedostatku eventualnog ubjedljivog kontra modela.