“Çözümün anahtarı Pekin ve Yeni Delhi'de”

Eski adı Burma olan Myanmar’daki kitlesel protestolara askeri cuntadan beklenen tepki geldi. Askerler, hergün gittikçe büyüyen gösterilere, nedendir bilinmez, başlangıçta tepkisizdi. Ancak gözlemciler, cunta yönetiminden sert bir tepki geleceğine neredeyse kesin gözüyle bakıyorlardı. Çünkü 1962’den bu yana ülkeyi yöneten generaller, her ne pahasına olursa olsun iktidarı bırakmamakta kararlı.

Şimdi ülkede, barışçıl gösterilerin ilk günlerinde hakim olan hava değişiyor. Görgü tanıkları askerlerin ve polisin göstericileri hırpaladığını, silah kullanmaktan çekinmediğini bildiriyor. Batı dünyası, askeri yönetimin barışçıl rahiplere silah yöneltmeyeceğini sanıyordu ama bu umut şimdi uçtu gitti.

1988’deki üniversite öğrencilerinin protesto gösterilerinin aksine, şimdi tüm dünya kamuoyu olup bitenleri televizyonlardan izliyor olsa bile, bu Myanmar yönetiminin umrunda değil. Cunta, güçlü komşuları Hindistan ve Çin ile ticari ilişkilerini sürdürmeye devam edebildiği sürece, Avrupa Birliğ ve ABD tarafından konan ekonomik yaptırımlara sadece gülüp geçiyor.

BM’den bir karar çıkması da olası değil, zira geçen Ocak ayında olduğu gibi, bu yönde her adım Çin veya Rusya’nın vetosuna takılıp kalacaktır.

Myanmar’ın üye olduğu Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği’nin (ASEAN) da eli kolu bağlı. Bu çerçevede eleştiri geldiğinde, cunta yönetimi birlikten ayrılma tehdidinde bulunuyor; ne de olsa Çin ve Hindistan ile arasındaki ekonomik ilişkiler ASEAN’a endeksli değil.

Asya’nın iki süper gücü, Myanmar üzerindeki nüfuz sahibi tek adresler. Ama ikisi de şimdilik olanlara seyirci kalmayı tercih ediyor. Hindistan, daha hafta başında Myanmar ile milyonluk bir gaz anlaşması imzalamaktan da geri kalmadı. Gelen eleştirilere ise komşusunun içişlerine karışmama prensibini gerekçe gösterdi.

Çin ise Dışişleri Bakanlığı aracılığıyla, gösteri yapan rahiplere karşı “uygun” davranılması çağrısında bulunsa da, iki ülke arasındaki askeri ve ekonomik çıkar ilişkileri, gerçekten baskı yapmaya imkan vermeyecek kadar sıkı.

Durum, çıkmaz sokağa benziyor. Barışçıl gösteri yapan rahipler ve destekçileri, askerlere karşı sadece canlarını ortaya koyabilir. Batı dünyası ekonomik yaptırımları, elindeki imkanları kullandı. ASEAN ise baskı gücü olmayan bir örgüt ve Çin ile Hindistan da sadece kendi çıkarlarını düşünüyor.

Myanmar’da daha fazla kan dökülmesini, sadece uluslararası camianın Çin ve Hindistan’a baskı yapması önleyebilir. Sadece Asya’nın bu iki devi ile birlikte çalışılarak askeri cuntanın, muhalefet ile diyaloğa girmesi sağlanabilir.