Yeniden Refah nasıl yükseldi, kalıcı olur mu?
3 Nisan 2024
31 Mart yerel seçimlerinin sürprizlerinden biri Yeniden Refah Partisi'nin (YRP) oylarını artırarak ülkenin üçüncü partisi olarak sıralamada yerini alması oldu.
Kesin olmayan sonuçlara göre Türkiye genelinde yüzde 6,22 oy oranı ile üçüncü parti olan YRP, 1 büyükşehir, 1 il ve 38 ilçe belediyesini kazandı.
Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi ile Yozgat Belediye başkanlıklarını alan YRP, Şanlıurfa'da eski Adalet ve Kalkınma Partili Mehmet Kasım Gülpınar'ın yüzde 38,87, Yozgat'ta da Kazım Arslan’ın yüzde 36,33 oy oranları ile ipi göğüsledi. YRP buna ek olarak 38 ilçe belediyesini de elde etti.
Bu sonuçlar her ne kadar belli bir kesim için sürpriz olarak değerlendirilse de seçim öncesinde gerek YRP yetkilileri gerekse bağımsız siyaset bilimciler ve bazı kamuoyu araştırmaları çeşitli nedenlerle tepkisini ortaya koymak isteyen AKP seçmenlerinden YRP’ye oy geçişleri olabileceğini gösteriyordu.
Yeniden Refah Partisi Genel Başkanı Fatih Erbakan oy artışını "Bu sonuçlar Millî Görüş’ün yeniden şahlanışıdır" sözleriyle açıklarken, şimdi gözler YRP’nin bundan sonra izleyeceği politikalara ve oylarının kalıcı olup olmayacağına çevrilmiş durumda.
Altınöz: "Partimizi büyütmeye devam edeceğiz”
YRP’nin İstanbul Büyükşehir Belediye Başkan adayı Mehmet Altınöz, kampanyayı 1994 ruhu ve Refah Partisi’nin geçmişte yaptığı hizmetler üzerine kurduklarını söyleyerek “Alternatif arayışındaki seçmen bizi bu nedenle de tercih etti. Tabi aslında beklentimiz daha yüksekti. Ama özellikle İstanbul ve Ankara'da iki aday üzerinde yürüyen sistem bizim daha çok oy almamızı engelledi" diyor.
DW Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Altınöz, daha demokratik bir sistemde yarışsaydı İstanbul özelinde yüzde 15 oya ulaşabileceğini söyleyerek iktidarın engellemeleri ve kendileriyle adeta bir kavgaya tutuşmasının bazı seçmenleri tereddüde sürüklediğini ve oylarını düşürdüğünü belirtiyor.
YRP’nin bir süre sonra yine Cumhur İttifakı içinde görülebileceğine dair yapılan bazı iddiaların hatırlatılması üzerine ise Altınöz 14 Mayıs seçimi öncesinde Cumhur İttifakı'na katılım için hazırladıkları 30 maddelik protokole atıfta bulunuyor ve bu protokoldeki maddelerin hayata geçmesi için ısrarlarının sürdüğünü belirtiyor.
Söz konusu protokolde aile, ekonomi, dış politika, çalışma hayatı gibi pek çok alanda AKP için uygulaması zor maddeler bulunuyor.
"Biz kendimiz elbette partimizi büyütmeye devam edeceğiz" diye konuşan Altınöz, şu anda aldıkları oylar, yurt geneline yayılan teşkilat yapısı ve giderek artan üye sayılarıyla yüzde 7'lik seçim barajını aşmış durumda olduklarına dikkat çekiyor.
Fatih Erbakan seçimden hemen önce yaptığı açıklamada üye sayılarının yükselmeye devam ettiğini söyleyerek, "Üye sayımız 516 bin 800’e yükseldi. 6-7 ay evvel günde bin üye kaydediyorduk. Son 5 ayda günde 2 bin 500 üye kaydetmeye başladık. Şimdi seçim yaklaşırken günde 5 bin üye kaydediyoruz. MHP ile İYİ Parti’yi de geride bıraktık" demişti.
Bu arada YRP önümüzdeki günlerde elde ettiği belediyelerle ilgili şeffaflığı esas alacak "ahlaklı belediyecilik" ilkesi altında bir manifesto açıklamaya hazırlanıyor.
Yeniden Refah oyları kimlerden aldı?
14 Mayıs 2023 genel seçimlerine Cumhur İttifakı içinde katılan YRP, 2024 yerel seçimlerine ise tek başına katılma kararı almış ve kampanyası boyunca gerek ekonomi gerekse Gazze gibi başlıklarda AKP’ye karşı sert muhalefet yapan partiler arasında yer aldı.
YRP aynı zamanda Şanlıurfa gibi bazı yerlerde AKP’de eskiden üst düzeylerde görev alan isimleri aday olarak göstererek de iddiasını ortaya koydu.
Area Araştırma'dan Murat Karan, DW Türkçe'ye yaptığı değerlendirmede YRP’nin ideolojik zeminden koparak kitle partisi olmak ve köklerini unutmak gibi bir hedefi bulunmadığına işaret ederek, Millî Görüş çizgisinden yürüyen partinin o tabandaki seçmenleri hedeflediğini ifade ediyor.
Karan'a göre YRP'yi motive eden iki unsur ve bu doğrultuda ulaşmak istediği belirli seçmen grupları var. Bunlardan birincisini ekonomik krizin getirdiği zorluklarla AKP'nin aslında en sağlam ve en sadık seçmeninin olduğu ileri yaş grubundaki dindar muhafazakârlar olarak açıklayan Karan, ikinci grubun da Gazze’deki savaş ve İsrail ile devam eden ticaret nedeniyle bu konuda hassas olan seçmenler olduğunu söylüyor.
Altınöz de İstanbul’da çok farklı bölgelerde farklı gruplarla buluşmalarında sadece İslami görüştekilerin değil Gazze’ye üzülen her kesimden vatandaşın kendilerine bu konuda sorular yönelttiğini belirterek, iktidarın Gazze konusunda yeteri kadar proaktif politika takip etmediğini düşünenlerin YRP'ye yöneldiğini ifade ediyor.
YRP'nin oyları kalıcı olur mu?
Peki 31 Mart'taki yüzde 6,2 oy oranı YRP için kalıcı olur mu?
Parti 14 Mayıs'ta yapılan milletvekilliği seçimlerinde 6'ncı sırada yer alarak, yüzde 2,9 oy oranı ile 5 milletvekili çıkarmıştı.
Karan, YRP’nin 14 Mayıs seçimine çok stratejik ve kendisine göre doğru bir hamleyle Cumhur İttifakı içinde ama kendi ismi ve amblemiyle, 81 ilde gösterdiği milletvekili adaylarıyla girdiğini hatırlatarak, partinin bu yöntemle kendisini önce yüzde 52'lik Cumhur İttifakı havuzu içinde konumlandırdığını belirtiyor.
"2017'den bu yana biliyoruz ki oy verme davranışı açısından ittifaklar arasında geçiş çok fazla olmuyor. Oy geçişleri genelde ittifak içi partilerin arasında oluyor" hatırlatması yapan Karan YRP'nin 14 Mayıs seçimine kendi adayları ile girerek ve 5 vekil çıkartarak kendi kimlik inşasını seçmenin gözü önüne koyduğunu belirtiyor.
Yeniden Refah'ın Millî Görüş lideri, eski başbakanlardan Necmettin Erbakan’ın tarihsel mirası üzerine; çok güçlü, karizmatik ve hatıralarda hala büyük bir yere sahip olan bir babanın oğlu ile siyaset sahnesine çıkmasının bir artı olduğunu da söyleyen Karan, partinin bundan sonraki oy potansiyelini ise şöyle aktarıyor:
"Türkiye'de Millî Görüşçü, İslamcı siyaseti benimsemiş seçmen kitlesi araştırmalarda ortalama yüzde 7-8'ler dolayındadır. YRP bence zaman içerisinde önce bu yüzde 8'lik oyu yakalayacak. Onun bir çeper dışında da dindar muhafazakâr bir yüzde 8'lik seçmen daha vardır. Yani YRP’nin sosyolojik tabanı yüzde 15'ler dolayında."
Karan YRP için 31 Mart yerel seçiminin bir "sıçrama tahtası" olduğunu belirterek, "Parti bu sıçrama tahtasında bence hedeflediği ivmeyi kazandı. Bu ivmeyle yani yüzde 6,2’lik oyla 2028 seçimlerine büyük bir motivasyonla gider ve bahsettiğim yüzde 15'ler civarındaki potansiyel seçmenine doğru hızla yürür" yorumu yapıyor.
Partinin aldığı yüzde 6,2 oyun kalıcı olup olmadığı sorusuna karşılık ise Karan "İdeoloji partilerinden gelen oylar çoğunlukla kalır, gitmez" yanıtını veriyor.
Altılı masa üyelerinin düşüşü
Yeniden Refah’ın yükselişinin aksine 14 Mayıs öncesinde CHP’nin Cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu’nun küçük partileri davet ederek kurduğu altılı masanın diğer tanımla Millet İttifakı’nın CHP dışındaki üyelerinin çok az oy alarak varlık gösterememeleri de ayrı tartışma konusu oldu.
Millet İttifakı’ndaki İYİ Parti, Saadet Partisi, Demokrat Parti, Demokrasi ve Atılım Partisi (DEVA) ile Gelecek Partisi kesin olmayan sonuçlara göre toplamda yüzde 5,46 oy oranında kalırken, Yeniden Refah yüzde 6,2 ile beş partinin toplamını geride bıraktı.
Karan, AKP ile aynı tabandan beslenmesi muhtemel Saadet Partisi, DEVA Partisi ve Gelecek Partisi'nin bu seçimde çok düşük oy almalarının çekim merkezini YRP’ye doğru kaydıracağını düşünüyor ve bu nedenle üç partinin seçmenlerinin de YRP’yi yeni adres olarak seçebileceğini belirtiyor.
Altınöz de bu görüşü destekler mahiyette konuşarak "Yeniden Refah olarak biz deprem anı için kurulan toplanma merkezi gibi olduk. Biz çözüm merkeziyiz" benzetmesi yapıyor. Altınöz, bu üç parti dahil MHP dahil her partiden kendilerine oy geçişi olduğunu savunuyor.
Bu arada Karan 31 Mart seçim sonuçları ışığında Türkiye siyaset yelpazesini birinci ligde yüzde 30-35 bandındaki AKP ile CHP, bir altta yüzde 7-8 bandında milliyetçileri temsilen MHP, siyasal Kürtçüleri temsilen DEM ve İslamcıları temsilen Yeniden Refah Partisi olarak sıralıyor.