Yargı reformu: Muhalefetten "zihniyet değişsin" çağrısı

Yeni bir İnsan Hakları Eylem Planı ve Yargı Reformu Strateji Belgesi hazırlama çalışmalarını sürdüren hükümete siyasi muhalefetten "Her şeyden önce zihniyet değişikliğine gidin" çağrısı geldi.

Adalet Bakanı Abdülhamit Gül, reform çalışmaları kapsamında TBMM İnsan Haklarını İnceleme ve Adalet komisyonlarıyla dün biraraya gelerek, vekillerin öneri ve taleplerini dinledi.

Kadın örgütleri ve kamuoyu sert tepki gösterse de AKP'li vekiller çocuklarla evlenenlerin ceza indiriminden yararlanmasına dönük beklentilerini komisyonda yine dile getirdiler. Muhalif vekiller ise hakim ve savcılara tazminat davaları açılabilmesi, basın özgürlüğü, toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkının korunması, kadın cinayetlerinde ceza indirimi olmaması, hasta mahkumların infazının ertelenmesi, kötü muamele ve işkenceye son verilmesine dönük reform listesini Bakan Gül'e iletti.

"Simgesel vizyon sunulmalı"

İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu'nun CHP'li üyesi Sezgin Tanrıkulu, hükümetin insan hakları alanında adım atması için "simgesel bir vizyon" ortaya koyması gerektiğini düşünüyor. Bu düşüncesini Adalet Bakanı Gül'le de paylaştığını söyleyen Tanrıkulu, DW Türkçe'ye "Türkiye'de hak ihlalleri, insan hakları konusunda zihniyet değişikliğine gidilmediği sürece reform söylemleri havada kalacak. Bu yüzden hükümeti samimiyeti bulmuyoruz" diyor.

Hükümetin söylemleriyle uygulamanın örtüşmediğinden yakınan Tanrıkulu, "Mesela işkence konusunda gözaltı merkezlerinde ve sokakta sistematik bir biçimde işkence var. Bunun önüne geçemiyorsanız, işkence yoktur diyemezseniz" eleştirisi getiriyor.

Tanrıkulu, Türkiye'de yaşam hakkı ihlalleri, kayıp vakaları olduğunu da dile getiriyor. Cumhurbaşkanının 60 bin kişiyle davalık olduğunu söyleyen Tanrıkulu, "Hakaretle, ifade özgürlüğünün çakıştığı bu alanda eğer bir adım atamazsanız Türkiye'de ifade özgürlüğü vardır diyemezsiniz" çıkışında bulunuyor.

Tanrıkulu; mahkemelerin Anayasa Mahkemesi (AYM) ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarına uymadığını, cezaevindeki HDP'nin eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş'ın, iş insanı Osman Kavala'nın davalarında bunların yaşandığını hatırlatıyor. "Bu davalar ortada durduğu sürece hiç kimseyi yargı reformu konusunda ve insan hakları konusunda ikna edemezsiniz" diyen Tanrıkulu, hükümetin reform konusunda çok geç olmadan kamuoyunu ikna edecek adımlar atması gerektiğini söylüyor.

"Hükümet hak ihlallerine sessiz kalıyor"

Komisyonun HDP'li üyesi Ömer Faruk Gergerlioğlu, Adalet Bakanlığı'nın hak ihlalleri konusunda soru önergelerini yanıtsız bıraktığını, cezaevleriyle ilgili komisyon raporlarını ciddiye almadığını söylüyor.​​​​

Hükümetin reform söyleminin olduğu dönemde dahi Adalet Bakanlığı'nın tavrını değiştirmemesini eleştiren Gergerlioğlu, bu durumu çarpıcı örneklerle Adalet Bakanı Gül'e anlattığını aktarıyor.

DW Türkçe'ye konuşan Gergerlioğlu, "Diyarbakır cezaevini ziyaret ettiğimizde kadın mahpusların banyo çıkışlarını gösteren kameralar olduğunu görmüştük, kadın mahpuslar bundan rahatsızdı. Kameraların bakış açısını engelledikleri için cezalar almışlardı. Genel müdürlük bunun mevzuat gereği olduğunu söyledi ve bu ihlal devam etti. Adalet Bakanlığı, suskun kaldı" diyor.

Covid-19'a yakalanan gazeteci Aslıhan Gençay'ın cezaevine konulduğunu, bir de çıplak aramaya maruz kaldığını aktaran Gergerlioğlu, "Kırıkkale F tipi cezaevinde bıyık makası, cımbız gibi malzemelerin verilmediğini ihlal raporuna komisyon olarak yazmıştık ve raporumuz yayınlandığında bu ihlallerin bitmediğini öğrendik" örneğini de gündeme taşıdı.

Adalet Bakanlığı'na "Değişen bir şey olmayacaksa biz neden cezaevleri raporları oluşturuyoruz?" çıkışında bulunan Gergerlioğlu, Adalet Bakanı Gül'ün bunlara yanıt veremediğini anlattı. Bu yüzden reform söyleminden umutlu olmadıklarını belirten Gergerlioğlu, Türkiye'de yaşananların insan haklarına aykırı olduğunu kamuoyuyla paylaşmaktan vazgeçmeyeceklerine vurgu yapıyor.

Uygulama değişecek mi?

İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu'nun AKP'li Başkanı Hakan Çavuşoğlu, komisyona bu dönem 5 bin 49'u cezaevleri ve bin 214'ü yargıya ilişkin sorunlar olmak üzere toplam 6 bin 414 başvuru yapıldığını açıkladı. Yargıya ilişkin şikayetler arasında tutukluluk sürelerinin uzunluğu, savunma hakkının engellenmesi ve suçsuzluk karinesinin ihlal edilmesi öne çıkıyor. Komisyona yapılan başvuruların dörtte biri adil yargılama hakkının ihlali ile ilgili.

Komisyonda "En iyi reform uygulama" mesajı veren Adalet Bakanı Gül'ün, muhalefetten gelen çağrılara nasıl yanıt vereceğini hükümetin somut olarak ortaya koyacağı düzenlemeler gösterecek.

Adalet Bakanlığı, yeni İnsan Hakları Eylem Planı'daki temel yaklaşımları tüm kamu kurumlarının hak ihlaline sebebiyet verecek tutum ortaya koymaması üzerine geliştiriyor. Bakan Gül, muhalefetten gelen her önerinin önemli olduğunu söylerken, tüm kamu kurum ve kuruluşlarında insan hakları eğitimlerinin hızlandırılıp, yaygınlaştırılmasına dönük planlamalar yapılıyor.

Hilal Köylü/Ankara

© Deutsche Welle Türkçe