Wagner krizi Putin'in iktidarını nasıl etkiler?
27 Haziran 2023
Rusya'yı yakından takip eden birçok siyasi analist, Devlet Başkanı Vladimir Putin'in paralı asker grubu Wagner'in lideri Yevgeni Prigojin ile yaşanan gerilimden zayıflamış olarak çıktığı konusunda görüş birliği içinde. Ancak bu isyan girişiminin gelecek günler, haftalar veya aylarda ortaya çıkabilecek sonuçlarını ise şimdiden kestirmek zor görünüyor.
Regensburg'daki Leibniz Doğu ve Güneydoğu Avrupa Çalışmaları Enstitüsü'nden Rusya uzmanı Fabian Buckhardt, DW'ye yaptığı değerlendirmede, "Unutulmaması gereken en önemli tespit, Putin'in açık bir şekilde otoritesini kaybetmiş olması" dedi. Ancak kimin kazandığının henüz belli olmadığına işaret eden Alman uzman, "Rusya'daki birçok aktörün büyük olasılıkla bu durumu şaşkınlıkla karşıladığı" kanısında olduğunu da sözlerine ekledi.
Sonun başlangıcı mı?
Rusya'da yasaklanan insan hakları örgütü Memorial'ın kurucularından İrina Şerbakova Deutschlandfunk radyosuna yaptığı açıklamada, "Bu benim için bir sistemin çöküşünün başlangıcı" değerlendirmesinde bulundu.
ABD'deki Yale Üniversitesi'nde tarih profesörü Timothy Snyder ise yaptığı ilk analizde "Rusya'nın hiçbir kentinde Putin'e olan desteğini bizzat dile getiren veya rejimi için kişisel olarak risk alan kimse olmadı" yönündeki gözlemini dile getirdi.
Synder, Putin'in kontrolü nasıl kaybettiğini anlatırken, Prigojin'in Moskova'ya doğru ilerlemesinin Rus halkının yanı sıra dünyaya da "küçük bir birliğin" görece sorunsuz bir şekilde başkente ulaşabileceğini gösterdiğine dikkat çekti. Synder, "Rus birliklerinin büyük bölümü Ukrayna'da konuşlandırılmadan önce durumun böyle olmadığını" vurguladı.
Putin'in ülkede askeri gücü zayıfladı
Bu mantığa göre, Putin, Ukrayna'da yürüttüğü uluslararası hukuka aykırı savaş ve askeri birlikleri bu ülkeye kaydırması nedeniyle Rusya'daki sınırsız gücünü zayıflatmış oldu.
Peki, Wagner ile yaşadığı gerilim siyasi açıdan Putin için bir "dönüm noktası" mı oldu? Bu, Putin'in iktidarının sonunun başlangıcı mı? Berlin'de sürgünde yaşayan insan hakları savunucusu Şerbakova, gelişmelerin Putin'in iktidarının sonunun başlangıcı olduğu görüşünde. Ancak Şerbakova'ya göre "Bunun ne kadar süreceğini bilmiyoruz."
ABD'li tarihçi Snyder, Rusya'da gözlemlediği "kayıtsızlığa" işaret ederek, "Bu şu aşamada birçok Rus'un en fazla silahı olan gangster tarafından yönetileceğini düşündüğünü ve bu gangster kim olursa olsun gündelik hayatını sürdüreceğini gösteriyor" ifadelerini kullandı. Synder, "Eğer köşeye sıkışırsa, Putin kendi kurtarır" görüşünde.
Savaşın sonu gelir mi?
Peki bu gelişmeler, Ukrayna'nın güneyindeki ve doğusundaki çatışmaları nasıl etkileyecek? Putin, Kremlin'deki iktidarını sağlamlaştırmak için çatışmaları yeniden tırmandırabilir mi? Ya da Wagner ile yaşanan gerilim savaşın sonunun başlangıcı olabilir mi?
ABD'li uzman Snyder, analizinde savaşların genellikle "siyasi sistem içinde baskı hissedebilir şekilde artınca" sona erdiğini hatırlattı. Amerika Birleşik Devletleri'nin (ABD) öncülüğünde Ukrayna'ya yaklaşık 50 ülkenin destek verdiğine dikkat çeken Snyder, "Bu savaşın sona ermesini isteyenler, Ukrayna'ya bu baskının oluşturulması için yardım etmeli" görüşünü paylaştı.
Rusya'daki gelişmelerden Ukrayna ordusunun cephede nasıl bir kazanım sağlayacağı ve Rus birliklerinin muharebe gücünün zayıflayıp zayıflamadığı da henüz belli değil.
DW'ye konuşan güvenlik politikaları uzmanı Nico Lange, Ukrayna'daki Rus birliklerinin Rusya'daki gelişmeler konusunda ne kadar bilgi sahibi olduklarını söylemenin zor olduğunu belirterek, "Cep telefonları alınıyor ve gerçeklikten büyük ölçüde kopuyorlar" dedi.
Rusya'yı yakından takip eden Lange, Rus komutanlar arasında huzursuzluğun artabileceği tahminini de dile getirdi. Prigojin'in birliklerinin cephede eksikliği olacağını belirten Alman uzman, Rostov'da Güney Askeri Bölge Komutanlığı'nı işgal etmelerinin ardından, Wagner'in yaklaşık 25 bin savaşçısının Rus ordusuna nasıl entegre edileceğinin de şu aşamada belirsiz olduğunu ifade etti.
Rusya ikmal yollarını koruyabilecek mi?
Yaklaşık bir milyon nüfuslu Rostov, Rusya ile Rus ordusunun işgali altındaki Kırım arasında Rus birliklerinin ikmali için önemli noktalardan birini oluşturuyor. Kerç Boğazı üzerindeki Kırım Köprüsü ise diğer önemli nokta.
Bu ikmal yollarının kesilmesi, Ukrayna'nın karşı taarruzundaki askeri hedefler arasında yer alıyor. Rus birlikleri gereken mühimmat ve yakıt tedarikini sağlayamadığı takdirde, Rus savunmasının çökebileceği ve Ukrayna'daki zafer umudu sona ermeden Putin'in buna izin vermeyeceği belirtiliyor.
Wagner lideri Prigojin isyan girişimi ile bu durumu kullandı. Prigojin ile Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu arasında uzun süredir bir gerilim yaşanıyordu. Paralı askerlerin lideri, Rus ordusunu Ukrayna'nın doğusundaki Bahmut'ta aylardır süren çatışmalarda savaşçılarına gereken tedariki sağlamamakla suçluyordu. Bu nedenle de Rostov'daki Güney Askeri Bölge Komutanlığı'nı işgal etmek, Putin'in yakınlarındaki kimsenin kendisine destek vermediğini anlamasının ardından Prigojin'e Kremlin ile uzlaşmada muhtemelen yarar sağladı.