Uzgel: İsrail’e tepki 24 Haziran seçimini etkileyecek

ABD’nin Kudüs’te büyükelçilik açmasını protesto eden Filistinlilere İsrail'in saldırıları Ankara'da sert tepkilere neden oldu. Türkiye Dışişleri Bakanlığı, Washington ve Tel Aviv büyükelçilerini istişareler için Ankara’ya çağırdıktan sonra İsrail’in Ankara Büyükelçisi ile İstanbul Başkonsolosu'na ülkelerine dönme talebi yapılan bir nota verdi. İsrail’i terör devleti olarak niteleyen ve soykırım yapmakla suçlayan Erdoğan, İstanbul’da dev bir mitingle İsrail’i protesto edecek. Ankara’da CHP, HDP ve İYİ Parti başta olmak üzere muhalefet partileri Türk hükümetinin İsrail’i protesto konusunda samimi olmadığını öne sürüyor. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nün başkanlığını da yapmış dış politika uzmanlarından Prof. İlhan Uzgel, Ortadoğu’da neler yaşandığı, Türk hükümetinin İsrail ve ABD’ye tepkisi ile bu tepkinin 24 Haziran seçimleriyle ilgisi konusunda DW Türkçe’nin sorularını yanıtladı.

DW Türkçe: Ortadoğu’da yeni bir savaş dönemine girildiğine ilişkin iddialar gerçek mi oluyor?

Prof. Uzgel: Ortadoğu’da Suriye ve Irak merkezli bir savaş 2011’den beri yaşanıyor zaten. Suudi Arabistan, İsrail ve Mısır eksenindeki güçlerin İran’la savaşından söz ediliyor şimdi. Ama böylesi bir savaşın kimseye fayda getirmeyeceği görüldü. Gelişmeler, Ortadoğu’da zaten var olan savaşın biçim değiştirebileceğini ve ağırlaşabileceğini gösteriyor. Yani Yemen’de ve Suriye’de çatışmalar daha da ağırlaşacak. İran’ın bölgedeki etkisini kırmaya dönük müdahaleler artacak.

DW Türkçe: Türkiye’nin İsrail’le yaşadığı kriz daha da derinleşir mi?

Prof. Uzgel: Büyükelçi çekmeler, büyükelçi göndermelerin sorunun ya da krizin çözümüne katkı sağlamayan adımlar olduğunu herkes görüyor. Erdoğan, bu adımların ötesinde bir de dev mitinglerle İsrail hükümetini protesto edecek. Bu adımların hepsi seçmenin gözüne hitap edecek, onları etkileyecek adımlar. Yoksa dış politikada sıkışmış Türk hükümeti İsrail’le krizi derinleştirecek başka adımlar atmayacaktır. Türkiye, İsrail’le ihracatını durdurmayı, İsrail’in canını yakacak bir adımı konuşmuyor dikkat ederseniz. En kolay tepki gösterme, seçim öncesi en etkin verim alma yöntemini tercih ediyor. Erdoğan’ın seçim öncesi oya ihtiyacı var ve İsrail konusu bu açıdan çok hassas, çok kritik onun için.

DW Türkçe: Türkiye’nin krize dönük tepkisinin 24 Haziran seçimine yansıması olur mu?

Prof. Uzgel: Kudüs konusu Türk sağının, İslamcı kesimin en hassas olduğu noktalardan biri. Buraya oynamak çok akıllıca. Gazze’de insanların öldürülmesini hepimiz kınıyoruz ama ortada ciddi bir siyaset olduğunu da görüyoruz. 24 Haziran yarışında İsrail konusu şu anda iktidar lehine gelişme potansiyeli içeriyor. Türkiye’nin İsrail’e tepkisi doğrudan AKP seçmenini ilgilendiriyor. Erdoğan, İsrail’e koyduğu sert tavırla oylarını konsolide edebilir, gevşek oyları kaybetmenin önüne geçebilir. Bunu başarmak için de gerekli hamlelerin atıldığını görüyoruz. Başarılı olma ihtimali de çok yüksek. Sokak gösterileri, mitingler AKP oylarını kuşkusuz etkileyecektir. Erdoğan muhafazakâr, İslamcı seçmenin hükümetin İsrail’e tepkisini nasıl gösterdiğini, nasıl yüksek sesle konuştuğunu mutlaka ve mutlaka izliyordur. Bu seçmenin derdi de sorunların çözülmesi değil, İsrail’e gereken dersin verilmesi noktasında düğümleniyor.

DW Türkçe: Türkiye isterse İsrail’e daha sert tepki koyabilir mi? Neden koymuyor?

Prof.Uzgel: Türkiye’de bugüne kadar hiçbir hükümet İsrail ve ABD’yi tamamen karşısına almadı, almak istemedi. Çünkü İsrail çok güçlü, Yahudi lobisi çok güçlü. Türkiye oturup da hiçbir zaman sorunların kaynağına inmedi, işin kolayına, siyasetine baktı. Bu yüzden dış politika sıkıştı, tutarsızlıklar birbirini izledi. Şimdi de hükümet kimseyi karşısına ciddi anlamda almak istemiyor. ABD’yle ilişkiler zaten çok iyi değil. Bu yüzden klasik bir kriz, klişe bir gerilim ortamına tanıklık ediyoruz ilişkilerde. Türkiye isterse elbette tepki koyabilir ancak bunu yapmaktan hep kaçındı. İsrail’le ilişkiler krizli bir tarihin üzerine oturmuş durumda. Şimdi de seçim ortamındayken hiçbir hükümet yetkilisi İsrail’le krizin gerçek nedenini seçmene sorgulatmayacak, bu krizin çözümü için de çözüm aramayacaktır.

Hilal Köylü / Ankara

© Deutsche Welle Türkçe