Uygur kentinde 25 kişiden biri tutuklu

Çin'de Uygurların yoğun olarak yaşadığı Sincan bölgesinin güneyindeki Konaşehir kentinin, dünyada tutukluluk oranının en yüksek olduğu yer olduğu duyuruldu. Haber ajansı Associates Press'in (AP) edindiği verilere göre, nüfusu 267 binin üzerinde olan bu yerleşim yerindeki her 25 kişiden biri terör bağlantılı suçlardan tutuklandı.

On binden fazla Uygur'un adının yer aldığı bir listeye ulaşan ve bu isimleri kısmen doğrulayan ajans, söz konusu kişilere verilen hapis cezalarının iki yıl ile 25 yıl arasında değiştiğini ve ortalama hükmün dokuz yıl olduğunu bildirdi.

AP, listede erkek ya da kadın, genç ya da yaşlı, toplumun her kesiminden insan bulunduğunu ancak hepsinin Uygur kökenli olma noktasında birleştiğini kaydetti. Ajansa konuşan uzmanlara göre, bu durum insanların sadece Uygur oldukları için hedef alındıklarının açık bir göstergesi.

Çinli yetkililerse bu iddiayı reddediyor. Sincan Özerk Bölgesi sözcüsü Elican Anayat, AP'ye yaptığı açıklamada, tüm cezaların kanunlar uyarınca verildiğini belirterek "Uygurlar dâhil, belli bir etnik grubu, bölgeyi ya da dini özellikle hedef almalarının asla söz konusu olmadığını" savundu.

Çin genelinin 30 kat üzerinde

Çin'de yayımlanan son resmi verilere göre, Konaşehir'deki tutukluluk oranı, ülke genelindeki oranın 30 katından fazlasına tekabül ediyor.

AP'ye konuşan sürgündeki Uygurlar, listedekilerin büyük bölümü 2017 yılında tutuklanmış olsa da verilen cezaların ağırlığından ötürü birçoğunun hâlen hapiste olduğunu belirtti. Çin hükümeti, Sincan'daki baskıcı uygulamalarını 2017 yılında bir grup Uygur'un bıçaklı ve bombalı saldırılarının ardından yoğunlaştırmıştı.

Çin, nüfusunun çoğunluğu Müslüman olan Sincan'da son yıllarda terörle mücadele olarak tanımladığı operasyonlar kapsamında yüz binlerce kişiyi tutukladı. Çin hükümetinin bu doğrultuda gözaltı kamplarında ya da cezaevlerinde tuttuğu kişi sayısının 1 milyonu bulduğu tahmin ediliyor.

Çin, artan uluslararası tepkiler üzerine2019 yılında Uygurların herhangi bir yargılama yapılmaksızın tutulduğu kısa süreli gözaltı kamplarını kapattığını duyurmuştu. Ancak kamplar kapatılırken Sincan'da yeni cezaevleri inşa edildi ve tutuklamalar devam etti. Binlerce Uygur'un yıllarca hapis yatmasına neden olan terör suçlamaları düzmece oldukları iddiasıyla eleştiriliyor.

AP, yayımladığı listeye, Sincan hakkındaki çalışmalarıyla tanınan araştırmacı Gene Bunin üzerinden ulaştığını duyurdu. Ajansın haberine göre Bunin, bu belgeyi Han Çinlisi olan ancak kendisini "Çin hükümetinin Sincan'daki politikalarına karşı" olarak tanımlayan bir kaynaktan aldı. Liste, AP'ye Norveç'te sürgünde olan Uygur dil bilimci Abdülveli Eyüp tarafından iletildi.

Ajans, listedeki 194 kişiyi tanıyan sekiz Uygur'la yaptığı görüşmelerin yanı sıra yasal tebligatlar, Çin'li yetkililerle yapılan telefon konuşmalarının kayıtları ve adres teyitleri üzerinden bu listeyi kısmen doğruladığını bildirdi.

DW,AP/CÖ,BK