071011 Afghanistan Rückblick
7 Ekim 2011
Bundan 10 yıl önce, Afganistan’ın Kandahar kenti, gece gökyüzünden gelen korkunç sesle uyandı. Amerikan Hava Kuvvetleri’ne bağlı savaş uçakları, kısa süre içerisinde Taliban ve El Kaide hedeflerine bomba yağdırdı.
O günlerde 15 yaşında olan Habibur Rahman, savaşın ilk günlerini şöyle anlatıyor:
“Taliban çok kısa süre içinde bozguna uğratıldı. Bizler, bundan sonra neler olacağını bilemiyorduk. Herkes, yeniden bir iç savaşın başlamasından korkuyordu. Yine de, her şeyin düzeleceği yönünde bir umut da taşıyorduk.”
Savaş başlayana dek ABD, birçok sıradan Afgan için adı sanı bilinmeyen bir ülkeydi. Washington yönetimi, savaş başlar başlamaz, bunun Afgan halkına karşı değil, Taliban ve El Kaide’ye karşı olduğu mesajını verdi. ABD, çatışmalar ve yoksulluğun hâkim olduğu Afganistan’a demokrasi, istikrar ve refah getirmeyi vaat ediyordu.
Büyük umutlar
Taliban rejimine kısa sürede son verilmesi ile birlikte başkent Kabil ve çevresinde yıllardır baskı altında yaşayan birçok Afgan umutlandı. O günlerde berber dükkânları önünde uzun kuyruklar oluştuğunu anlatan bir Afgan şunları söylüyor:
“Taliban bir gece içerisinde kenti terk etti. Onlardan hiç kimse kalmamıştı. Hemen herkes, bir an önce Taliban’ın zorladığı kılık kıyafetlerden kurtulmaya çalışıyordu. Birçokları sokaklarda zorla bıraktıkları uzun sakallarını kesiyor, traş oluyordu. Herkeste bir heyecan vardı”
Taliban, iktidarı boyunca sosyal hayatı katı dini kurallarla kontrol altında tutmaya çalışıyordu. Erkekler uzun sakal bırakmak zorundaydı. Kadınların çalışması yasaktı. Kız çocukları ise okula gidemiyordu. Müzik dinlemek, top oynamak da yasaklanmıştı
ABD liderliğindeki uluslararası güç, Taliban yönetimine son verdikten sonra, ülke tarihinde ilk kez serbest seçimler yapıldı. Anayasal düzene ve demokrasiye geçiş yönünde adımlar atıldı.
Sözler tutulmadı
İlk yıllarda Taliban’a ağır darbe vurulmuş olsa da, sonraki dönemde güvenlik durumu kötüleşmeye, Taliban güç kazanmaya başladı. Afganistan’da ulusal uzlaşma ve barışı sağlama imkânsız hale geldi.
Büyük bir hayal kırıklığı yaşayan Afganlar, bu duruma bir anlam veremiyor. Kunduz’da yaşayan bir Afgan, tepkisini şu sözlerle dile getiriyor:
“Nasıl oluyor da dünyanın en güçlü ülkeleri Taliban’a karşı savaşıyor, fakat onu yenemiyor? Afganlar için bu, çözümü olmayan bir bilmece haline gelmeye başladı”
Birçok Afgan, NATO önderliğindeki yaklaşık 150 bin kişilik askeri gücün güvenliği sağlayamamasını sorguluyor. Ülkenin yeniden imarı, işsizlik ve yoksullukla mücadele yönünde hedefler de tutturulabilmiş değil. Geçen 10 yıl içerisinde az sayıda Afgan refaha kavuşurken, 7 milyonun üzerinde kişi halen açlık sınırında yaşam mücadelesi veriyor.
Habibur Rahman, yabancı ülkeleri eleştirirken, “10 yıl önce, her şeyin düzeleceğini düşünüyordum Bizlere çok fazla söz verildi. Ancak bunlar yerine getirilmedi. Güvenlik durumu bugün, eskisinden de daha kötü” diyor.
Afganistan ordusu ve polis teşkilatının oluşturulmasına ağırlık veren Batılı ülkeler, 2014 yılı sonuna kadar yabancı muharip askeri birliklerin ülkeden ayrılmasını hedefliyor. Ancak Afganlar, bu tarihten sonra Taliban’ın yeniden yönetimi ele geçirebileceği endişesini taşıyor. Batının, “Afganistan’ı asla yalnız bırakmama” sözü ise büyük hayal kırıklığı yaşayan Afganlar tarafından artık inandırıcı bulunmuyor.
© Deutsche Welle Türkçe
Ratbil Şamel / Çeviren: Ayhan Şimşek
Editör: Çelik Akpınar