Ukrayna hazırlandığı büyük taarruzla ne hedefliyor?
6 Mayıs 2023
Polonya'nın Ukrayna sınırının yakınlarında bir otoban. Zeytin yeşili askeri kamyonlardan oluşan bir konvoy, bir Nisan sabahında Ukrayna tarafından geliyor. Bagajları boş. Bir taksi şöförü, "Onları bir hafta önce gördüm. Ukrayna'ya tank götürdüler. Çok büyük tanklar" diyor.
Ukrayna'nın, bu tankların her birine, gelecek haftalar ve aylarda ihtiyacı olacak. Ukrayna ordusu, yapılacağı aylar öncesinden duyurulan ve karşı taarruzunun hazırlıklarını tamamlama sürecinde. Söz konusu taarruzun, şu ana kadar yıpratıcı bir biçimde süren mevzi harbinden bir sapışa yol açması bekleniyor. Rusya'nın işgal ettiği Ukrayna topraklarından geri püskürtülmesini hedefleyen taarruzun, savaşta bir dönüm noktası teşkil edebileceği kaydediliyor.
Bahmut ile zaman kazanılıyor
Bugünlerde Kiev'e giden herkes, deyim yerindeyse, fırtına öncesi sessizliğe tanıklık ediyor. Rusların kente düzenlediği füze saldırılarının sıklığı, son dönemde azaldı. Başkentin temiz caddelerinde ağaçlar yeşil, çiçekler açıyor, kafeler dolu ve sokaklarda savaş çok ama çok uzaktaymış gibi bir his var. Buna rağmen, savaş kendisini düzenli olarak hatırlatıyor. Her köşe başında, orduya gönüllü olarak katılmaya ve orduya bağışta bulunmaya çağıran afişler asılı. Bağımsızlık Meydanı ismini de taşıyan meydanda, her gün savaşta hayatını kaybeden askerlerin tabutları sergileniyor.
Özellikle Bahmut'ta çok sayıda asker ölüyor. Donetsk bölgesinde bulunan kentteki sert çatışmalar aylardır sürüyor ve bölge ağırlıklı olarak Rus kontrolü altında. Ancak Ukrayna ordusu, buradan vazgeçmiyor. Devlet ve ordu yönetimleri, Bahmut yakınlarındaki diğer kentleri kararlı bir biçimde koruyor. Kiev, Bahmut'la aynı zamanda planladığı karşı taarruz için zaman kazanmaya çalışıyor. Ukrayna ordusu, bu nedenle rezervlerini şu ana kadar tutumlu bir biçimde kullandı, ancak aynı zamanda ciddi kayıplar da verdi. Ukrayna'nın verdiği can kayıplarının sayısı ise şu ana kadar belirsiz.
İsimlerini değiştirdiğimiz Andriy ve Maksim de Bahmut'ta savaşanlardan. Şimdi yeniden Kiev'deler. Ukrayna'nın Bahmut'u her ne pahasına olursa olsun tutma kararına ilişkin olarak Andriy, "Gerçekten buna değeceğini umuyorum" diyor. Karardan pek emin bir izlenim vermiyor. Maksim ise Rus güçlerinin sayıca üstünlüğünün yanı sıra kötü hazırlıklara ve kendi birliğinin elindeki mühimmatın zayıflığına dikkat çekiyor.
Karşı taarruzdan beklentilerini sorduğumuz Maksim, "Nihayet özgürlüğüne kavuşturulmuş bölgeler" yanıtını veriyor.
Kiev neden bekliyor?
Karşı taarruz, Ukrayna medyasında sürekli işlenen ana gündem maddelerinden biri. Ancak ordu temsilcileri, bu konuda susmayı tercih ediyor. Kendilerine yöneltilen tüm sorulara "Bekleyin" yanıtını veriyorlar.
Ordunun beklemesinin ise çeşitli nedenleri var. Örneğin Batı'nın göndermesi beklenen silahların tamamı yerine ulaşmış değil. Yılın başlangıcından bu yana, Ukrayna, NATO ortaklarından çok sayıda ağır silah edindi ve bu silahların çoğu Ukrayna'ya ilk kez gönderildi: Alman ve İngiliz yapımı onlarca modern saldırı ve savunma tankı, ABD yapımı Patriot hava savunma sistemleri ve Sovyet yapımı savaş uçakları.
Ukrainska Pravda gazetesinin tahminlerine göre, taarruz için Ukrayna ordusu, toplam 50 bin askerden oluşan 16 yeni tugay kurdu. Yeni birliklerin de hazırlıklarını tamamlamak ve yeni silahları kullanmayı öğrenmek için zamana ihtiyacı var. Aşılması gereken bir diğer sorun da çok sayıda birliğin koordinasyon içerisinde komuta edilebilmesini sağlamak. Kiev merkezli savunma uzmanlarına göre, çok sayıda senaryo, bilgisayarlarda simüle ediliyor.
Ayrıca hava koşulları da şu anda pek elverişli değil. Kır yollarına yağan yağmur, savaş araç-gereçlerinin geçişini güçleştiriyor. Aynı zamanda Ukraynalı askerlerin, saklanmalarını kolaylaştırabilmek adına, ağaçların daha yoğun biçimde yapraklanmasını da beklemeleri gerekiyor. Yolların yeterince kuru, ağaçların da yeterince yeşil olması da biraz daha zaman alacak.
Stratejik hücum yönü: Kırım
Ukrayna'nın nereye, ne zaman ve nasıl saldıracağı, en sıkı korunan sırlardan biri. Ancak taarruzun, iki yönde başlatılacağı öngörülüyor. Ukrayna ordusu, 2022 sonbaharında da Harkiv ve Herson yönünde taarruz düzenlemiş ve başarıya ulaşmıştı.
Ukrayna Silahlı Kuvvetleri Başkomutanı Valeriy Zalujni, Eylül 2022'de yazdığı bir makalede, planladıkları karşı taarruzun nasıl gerçekleşebileceğine ilişkin ipuçları vermişti. Zalujni, "birbirini takip eden, ideal durumda eş zamanlı gerçekleşen karşı saldırılara" atıfta bulunmuştu. Zalujni, 2014 yılında Rusya tarafından ilhak edilen Kırım Yarımadası'nı ise önemli bir stratejik amaç olarak nitelendirmişti.
Kiev'deki çevreler, bu çerçevede, Kırım'ın, Ukrayna'nın karşı taarruzunu başlatacağı ana hücum yönü olma ihtimalinin yüksek olduğunu belirtiyor. Ayrıca şaşırtma ve yanıltma hareketleri de bekleniyor. Ancak çoğu kişi, Ukrayna'nın Kırım'ı mevcut şartlar altında yeniden fethetme ihtimaline şüpheyle yaklaşıyor ve bunu gerçekleştirmek için yeterli güç ve tekniğe sahip olunmadığına dikkat çekiyorlar.
Uzun süredir, hücum edilecek ana yönün Ukrayna'nın güneyindeki Zaporijya bölgesi olabileceği konuşuluyor. Ukrayna ordusunun Rus güçlerinin karadan aldıkları desteği kesebilmek amacıyla buradan Kırım'a kadar ilerleyebileceği belirtiliyor. Eğer bunda başarılı olunursa, bunun Kiev için büyük bir başarı olacağı kaydediliyor. Elbette bunu gerçekleştirmek, Rusya'nın çok sayıda savunma hattı inşa ettiği durumda pek kolay değil. Ayrıca Rusya'nın bu sefer, Harkiv ve Herson'dan farklı olarak, karşı saldırılarla tepki verebileceği de ifade ediliyor, ki bu da Ukrayna'nın yapacağı olası bir taarruzun risklerinden biri.
Karşı taarruz savaşı bitirmeyecek
Tüm bunlara rağmen, Kiev'de iyimser bir atmosfer var. Bir savunma uzmanı, "Bu taarruzun başarılı olmaması mümkün değil. Daha fazla bölge özgürleştirilecek. Tek soru, bunun ne pahasına gerçekleşeceği" diyor.
Ukrayna askeri Andriy ise, bu bedeli, telefonuna her baktığında görüyor: "Birçok silah arkadaşım öldü ve ben onların numaralarını bir türlü silemiyorum."
Söz konusu karşı taarruzdan sonra ne olacağı sorusuna verilebilecek bir yanıt da henüz yok. Taarruzun beklentileri karşılayamayacağı endişesine sahip olan bazı gözlemciler, Batı'nın nihayetinde Ukrayna'yı acı tavizlerle dolu bir müzakere çözümüne zorlamasından korkuyor. Ukrayna askeri yönetimi ise bu ihtimali reddetmiş bulunuyor. Andriy de "Bu gerçekleşmeyecek" diyor. Andriy gibi Kiev'de yaşayan birçok kişi, savaşın uzun sürmesini ve söz konusu taarruzun savaşın sonunu getirmemesini bekliyor. Andriy, Batı yönünden daha fazla askeri mühimmat ve silah taşıyan konvoy gelmesini umuyor.