Türkiye'nin ilk kadın milletvekilleri

1930 yılı Türkiye'dekadınların seçim haklarını elde etmelerinin başlangıcı oldu. Yürürlüğe giren Belediye Kanunu ile ilk defa belediye seçimlerine katılma ve aday olma hakkına sahip oldular. Bu fotoğrafın çekildiği gün 26 Ekim 1933’te de muhtar seçme ve seçilme hakkını elde ettiler. Aydın'da muhtar seçilen Gül Esin, Türkiye’nin ilk kadın muhtarı olarak tarihe geçti.

Türkiye’de kadınlar 5 Aralık 1934 tarihinde milletvekili seçme ve seçilme hakkını elde etti ve ilk kez 1935 seçimleriyle TBMM'ye 17 kadın girdi. 1936 yılında boşalan milletvekillikleri için yapılan ara seçimde ise bu sayı 18’e çıktı. Fotoğrafta ilk kadın milletvekilllerinden Ferruh Güpgüp, Hatice Özgener, Şekibe İnsel, Nakiye Elgün, Sabiha Gökçül, Mihri Pektaş görülüyor.

TBMM'ye seçilen ilk kadın milletvekillerinden biri de "Satı Kadın" olarak anılan Hatı Çırpan oldu. Aynı zamanda Türkiye'nin ilk kadın muhtarlarından biri de olan Satı Kadın bu fotoğrafta Ankara milletvekili olarak Meclis kürsüsünde konuşurken görülüyor. O dönem Meclis'teki kadın oranıyla dünyada 2. sırada yer alan Türkiye günümüzde 119. sırada bulunuyor.

Dünyada kadınlara oy kullanma hakkının tanındığı ilk ülke 1893'te bir İngiltere kolonisi olan Yeni Zelanda oldu. 1896 yılına ait bu fotoğraf, ilk kadın örgütlerinden Yeni Zelanda Ulusal Kadın Konseyi'ne ait. Fotoğrafta görülen kadınlar, dünyada siyasal haklar için mücadele eden ilk kadınlar arasında kabul ediliyor. Yeni Zelanda'da kadınların seçilme hakkı elde etmesi ise 1919'u buldu.

Almanya, bu yıl kadınların seçme ve seçilme hakkını elde etmesinin 100. yılını kutladı. 1919 yılına ait bu fotoğrafta, ilk defa oy verebilmek için sıraya giren kadınlar görülüyor. 1933 yılında Nazilerin iktidara gelmesiyle birlikte kadınlar seçilme hakkını kaybettiler. Fakat II. Dünya Savaşı sonrasında hazırlanan yeni anayasayla bu hakkı yeniden elde ettiler.

Fotoğrafta 1917 yılında ABD'li kadınlar, 1 milyon imzayla seçme ve seçilme hakkı için yürüyüş yaparken görülüyor. ABD’li kadınlar neredeyse yarım asırlık bir mücadelenin sonucunda 1920 yılında yasal olarak seçme ve seçilme haklarına kavuştular.

Kadınların seçme ve seçilme hakkı için en çok mücadele ettiği ülkelerden biri de İngiltere oldu. Kadınların mecliste temsili için ilk imza kampanyası 1832 yılında yapıldı. Ancak kadınlar İngiltere'de oy verme hakkına 1928 yılında sahip oldu. Fotoğraf 1910'da İngiltere'de seçim hakları için protesto düzenleyen yaklaşık 300 kadının dövüldüğü Kara Cuma olarak anılan güne ait.

İsviçre'de kadınlar seçme ve seçilme hakkını Türkiye'den ancak 35 yıl sonra 1971 yılında alabildi. Fotoğrafta görülen İsviçreli Emilie Kempin-Spyri İsviçre'de kadın hakları için mücadele eden en önemli kadınlardan biri oldu. Ülkesinde hukuk fakültesinden mezun ilk kadın ve aynı zamanda ilk kadın akademisyen olan Kempin-Spyri'nin ölümünden 70 yıl sonra İsviçre kadınlara oy hakkını tanıdı.

İran'da kadınlar Şah Muhammed Rıza Pehlevi'nin 1963 yılında yaptığı Beyaz Devrim sonucunda ilk defa seçme ve seçilme hakkına sahip oldu ve İsviçre’den çok daha önce Meclise 6 milletvekili sokabildi. 1979'daki İran Devrimi'nden sonra ise kadın hakları mücadelesi büyük bir darbe aldı ve kadınlar her alanda büyük kısıtlamalarla karşılaştı.

Kadınlara seçme ve seçilme hakkı en son Suudi Arabistan'da tanındı. Suudi kadınlar ilk defa 2015 yılındaki yerel seçimlerde sandığa gidebildiler ve ilk kez bir kadın, belediye meclisine seçildi. Fakat kadınların seçimlerde kampanya yapmasına izin verilmedi.