Almanya Türkiye'nin Eurofighter talebine "evet" der mi?
20 Kasım 2023
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın üç yıl sonra gerçekleştirdiği ilk Almanya ziyaretinin yankıları sürerken Türkiye’nin talip olduğunu açıkladığı Alman Eurofighter savaş uçaklarının akıbeti konusunda Berlin'den henüz resmi bir açıklama gelmiş değil.
Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, Erdoğan’ın ziyaretinden önce yaptığı açıklamada, "Eurofighter Typhoon" tedariğine dair çalışmaların devam ettiğini belirterek İngiltere ve İspanya'nın satışa "evet" dediğini belirtmişti. Güler, "Şimdi Almanya'yı razı etmek için çalışıyorlar. Onlar çalışıyorlar, biz çalışmıyoruz. Olursa oradan da 40 tane Eurofighter uçağı almayı planlıyoruz" diye konuşmuştu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Almanya Başbakanı Olaf Scholz’un geçen Cuma günü Berlin’de düzenlediği ortak basın toplantısında da konu gündeme geldi. Erdoğan, Alman haber ajansı dpa muhabirinin yönelttiği "Türkiye 40 adet Eurofighter talep ediyor, Almanya bunu kabul edecek mi?" şeklindeki soruya, "Almanya verir veya vermez. Dünyada savaş uçaklarını üreten sadece Almanya mı? Birçok yerden bunların çalışmasını yaparız, temin ederiz" diye yanıt verdi.
Federal hükümetten de şu ana dek olası bir satışa ilişkin olumlu bir sinyal gelmedi. Alman kamuoyunda hükümetin böyle bir satışa yeşil ışık yakmayacağı görüşü ağır basarken bunun nedenleri arasında Erdoğan'ın İsrail'e yönelik tutumunun yanı sıra, İsveç’in hala Ankara engelini aşmayı bekleyen NATO üyeliğinin de bulunduğu kaydediliyor.
Hür Demokrat Partili (FDP) Federal Meclis Savunma Komisyonu Başkanı Marie-Agnes Strack-Zimmermann, Frankfurter Allgeimeine Zeitung’a (FAZ) verdiği demeçte Eurofighter’ların satışına kesin bir dille karşı çıkarak; "Türkiye, İsveç’in NATO üyeliğini engellediği sürece, bu tür anlaşmalar üzerinde konuşmamıza gerek yok" ifadelerini kullandı.
Hükümetin bir diğer ortağı Yeşiller’den de olası bir satışa veto geldi. FAZ'a konuşan Yeşiller’in Türk-Alman Parlamenter Grubu'nun Başkanı Max Lucks, Türkiye Cumhurbaşkanının İsrail karşıtı söylemlerini ve Almanya’nın İsrail’in güvenliğine yönelik devlet ilkesini hatırlatarak, "Türk tarafıyla özellikle de savunma konusunda yeni projelerin olmaması gerektiğini" savundu. Lucks, "Erdoğan’ın Yunanistan’a yönelik tehditkar tutumuna" da dikkat çekti.
Muhalefetten ise satışa destek veren bir görüş geldi. Hristiyan Birlik partileri (CDU/CSU) Dış İlişkiler ve Savunmadan Sorumlu Grup Başkanvekili Johann Wadephul, Almanya’nın İngiltere ve İspanya’nın yeşil ışık yaktığı satışın önünde "engel olmaması gerektiğini" söyledi.
CDU’lu politikacı FAZ’a verdiği demeçte, Türkiye’nin Eurofighter talebinin Alman hükümeti için bir "turnusol testi niteliğinde olacağını" kaydetti. "Türkiye Almanya'nın NATO müttefiki olduğundan, silah ihracat kararlarında jeopolitik değerlendirmelerin de göz önünde bulundurulması şeklindeki yeni ulusal güvenlik stratejisi açısından önemli bir örnek teşkil edecekir" diyen Wadephul, satışa "hayır" denilmesinin ise "Türkiye'yle Almanya arasındaki ilişkilere ağır bir darbe vuracağını" savundu.
Türkiye neden Eurofighter satın almak istiyor?
Ankara'nın Almanya'nın İspanya, İtalya ve İngiltere ile ortak üretim projesi olan Eurofighter’a talip olmasının öncelikli sebebinin Türk Hava Kuvvetleri’nin eskiyen envanterini yenileme ihtiyacı olduğu belirtiliyor. Bu amaca yönelik olarak ABD’den talep edilen ve hala yeşil ışık beklenen F-16‘ların ve modernizasyon kitlerinin akıbetine yönelik belirsizliklerin yanı sıra Eurofighter Typhoon’ların sağladığı teknik avantajlar, Türkiye’nin Almanya’dan talebinin arkasında yatan başlıca nedenler arasında gösteriliyor.
Ayrıca, Yunanistan’ın geçen yıl Fransa’dan aldığı Rafale savaş uçakları da Ankara'yı Ege’de hava üstünlüğü ve caydırıcı etki kaygısıyla alternatif arayışına itmiş görünüyor.
Almanya Eurofighter üretimini devam ettirebilecek mi?
Almanya'da Türkiye'ye olası bir Eurofighter satışının önündeki tek engel ise siyasi nedenler değil. Suudi Arabistan’a da Eurofighter'lar için yeşil ışık yakmayan Almanya‘da hava savunma sanayii, hükümetten üretim kapasitesinin devamlılığına yönelik yeterince destek alamamaktan şikayetçi.
Geçen hafta Eurofighter konsorsiyumunun Almanya temsilcisi Airbus Defence & Space'in çalışanları, IG Metall Sendikası’nın çağrısıyla düzenledikleri "eylem günü"nde, hükümetin savunma politikasına yönelik ağır eleştirilerde bulundu. Almanya’nın ABD’den giderek daha fazla askeri araç satın aldığına dikkat çekilerek Berlin'in kendi savunma sanayisinin geleceğini tehlikeye attığı belirtildi.
Eyleme katılan Airbus CEO'su Michael Schöllhorn, Almanya'nın vergiler yoluyla teknolojik gelişime daha fazla destek vermesini talep ederek oluşturulacak bir teknoloji yol haritasıyla Eurofighter'ların daha da geliştirilmesi gerektiğini belirtti. "Tranche 5" olarak bilinen yeni üretim partisinin siparişinin mümkün olan en kısa sürede verilmesine ihtiyaç duyulduğunu dile getiren Schöllhorn, bu adımların atılmaması halinde Eurofighter'ın üretiminin 2030’da sona ereceğini hatırlattı. Schöllhorn, bu senaryonun Almanya için temel askeri uzmanlığın yanı sıra üretim kapasitesinin de kaybıyla eş değer olacağını belirterek, "Daha basitçe ifade etmek gerekirse, Alman savaş uçağı yapımının sonu anlamına gelecektir" uyarısında bulundu.