Türkiye’de sivil-asker ilişkilerinde yeni dönem

Ankara'da önemli bir kilometre taşı daha aşıldı, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Işık Koşaner ve kuvvet komutanlarının istifası sonrasında toplanan ve sonuçları merakla beklenen Yüksek Askeri Şura’nın kararları açıklandı.

Hem öncesinde hem de sonrasında ilklere sahne olan YAŞ toplantısını Türkiye’de sivil-asker ilişkileri ve demokratikleşme adımları çerçevesinde Ankara gündemini yakından takip eden gazeteciler ile konuştuk.

“Sivil irade inisiyatif aldı”

Hürriyet gazetesi Ankara Temsilcisi Metehan Demir'e göre Türkiye’de önemli bir değişim yaşanıyor. Asker artık sert açıklamalar yerine tepkisini demokratik bir şekilde ortaya koyuyor. Demir, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Işık Koşaner ve kuvvet komutanlarının istifasını bu şekilde “Takdir edilmesi gereken, gayet demokratik, normal bir tepki” olarak değerlendiriyor. Demir’e göre YAŞ kararlarının bir kısmının Cumhurbaşkanlığı Basın Başdanışmanı Ahmet Sever tarafından açıklanması “anlamlı”. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Başkomutan olarak “atamayı ben yaptım ben duyururum” mesajı veriyor. Balyoz davasından yargılanan 14 generalin görev sürelerinin 1 yıl daha uzatılması konusunda “yasanın dediği oldu” yorumunu yapan Demir, bu yılki YAŞ kararları konusunda şu önemli tespitte bulunuyor:

“Geçen seneki sorunlu ve 8 gün süren YAŞ toplantısındaki açık kalan hesaplar bu yıl kapatıldı. Sivil irade asker üzerinde inisiyatif aldı. Hükümetin istediği oldu. Teamül tabusu yıkıldı.”

YAŞ’ta yeni oturma düzeni

Vatan gazetesi köşe yazarı Murat Çelik’e göre ise bu seneki YAŞ toplantıları normal koşullarda başlamadı ama sistem açısından en az zararla atlatıldı. Zira asker ile hükümeti karşı karşıya getiren davalar, 14 generalin tutuklu mu tutuksuz mu yargılanacağı, bu generallerin emekli mi edileceği yoksa görevlerinin mi uzatılacağı ve istifalar YAŞ sürecinde belirleyici oldu ama sonunda “asker de hükümet de yeni bir kriz istemedi ve yasanın dediği gerçekleşiyor”.

Çelik’e göre yeni oturum düzeni ya da YAŞ kararlarının bir kısmının Genelkurmay yerine Cumhurbaşkanlığı tarafından açıklanmasının pek de önemi yok. Bu sembolik fotoğrafları, gerçek sivilleşme adımları olarak görmeyen Çelik, askeri kaynaklardan edindiği bilgilerin, son oturma düzeninin, Genelkurmay Başkanı’nın o an görevde asaleten değil vekaleten bulunmasına bağlı olduğunu kaydediyor. Bu konuda tartışmaların ancak Aralık ayında yapılacak Şura toplantısı ile son bulması bekleniyor.

Gazeteci yazar Murat Çelik, sık sık Batı’dan örnekler vererek Türkiye’de askerin sistem içindeki yerini eleştiren medya temsilcilerine şu göndermeyi yapıyor:

“Madem bu konuda sürekli Batı demokrasilerini örnek veriyorsunuz,oralarda Genelkurmay Başkanının bile ismi bilinmez diyorsunuz ,o halde Şura sürecinde siz niye beklemediniz, sürekli isimleri didikleyip durdunuz.”

“Sivilleşme şeklen olmaz”

Radikal gazetesi Ankara Temsilcisi Deniz Zeyrek’e göre ise asker-sivil ilişkilerinde yeni dönem, 27 Nisan bildirisi sonrasında 28 Nisan 2007’de hükümetin Orgeneral Yaşar Büyükanıt’ın e-muhtırasına çok sert cevap vermesi ile zaten başladı ve devam ediyor. “Sonrasında Ergenekon, diğer davalar, askerlerin tutuklanması, Orgeneral Koşaner’in de siyasetten uzak durması... Normalleşme olduğu gözleniyordu” diyor Zeyrek.

Deniz Zeyrek’e göre de kararların son onay makamı olan Cumhurbaşkanlığı tarafından açıklanması daha doğru. “Sembolik açıdan önemli ama sivilleşme şeklen olmaz. YAŞ kanunu tüm üyeler karar alırken birbirine eşittir, bunların gözetilmesi gerekir” diye konuşuyor.

Necdet Özel, yeni Genelkurmay Başkanı

YAŞ kararlarına göre, emekliliğini isteyen Genelkurmay Başkanı Işık Koşaner'in yerine Necdet Özel asaleten atandı. Daha önce Jandarma Genel Komutanı olarak görev yapan Necdet Özel, Işık Koşaner'in ayrılması sonrasında önce Kara Kuvvetleri'ne ardından da Genelkurmay Başkanlığı'na vekâleten atanmıştı. Balyoz davasından yargılanan 14 tutuklu subayın görev süresi 1 yıl uzatılırken, Kara ve Deniz Kuvvetleri'nde sürpriz yaşanmadı. Orgeneral Necdet Özel’in boşalttığı Kara Kuvvetleri Komutanlığı’na 1’inci Ordu Komutanı Orgeneral Hayri Kıvrıkoğlu getirildi. Donanma Komutanı Oramiral Emin Murat Bilgel de Deniz Kuvvetleri Komutanı oldu. Hava Kuvvetleri Komutanlığına Hava Lojistik Komutanı Korgeneral Mehmet Erten atandı.

© Deutsche Welle Türkçe

Sibel Yeşilmen/Ankara

Editör: Ayhan Şimşek