Türkiye'de futbolun ırkçılık karnesi

Şampiyonlar Ligi H Grubu’nda 8 Aralık akşamı oynanan Paris Saint Germain-Başakşehir maçının 13. dakikasında dördüncü hakem Sebastian Coltescu’nun yedek kulübesindeki Başakşehir antrenörü Pierre Webo’ya yönelttiği ırkçı ifadeler karşılaşmanın yarıda kalmasına neden oldu.

Dördüncü hakem, orta hakeme Pierre Webo’dan bahsederken "Bu siyah adam" ifadelerini kullandı. Webo hakemin ırkçı ifadeler kullanması gerekçesiyle "Neden siyah adam diyorsun?" itirazında bulundu. Maça yedek başlayan Demba Ba ise maçın orta hakemi Ovidiu Hatega’ya dördüncü hakemi şikayet ederken "Beyaz bir adamdan bahsederken 'beyaz adam’ diyor mu? Neden Webo’dan bahsederken 'siyah adam' diyor?" cümlelerini kullandı. Başakşehir’in teknik direktörü Okan Buruk da orta hakemden dördüncü hakem Coltescu’yu dışarı atmasını talep etti. Buruk dördüncü hakeme, "Seni kabul etmiyoruz. Sen ırkçısın" dedi.

Orta hakem Ovidiu Hategan’ın karşılaşmaya verdiği 10 dakikalık arada tartışmalar soyunma odalarında devam etti. İki kulüp hakem dörtlüsünün değişmesi halinde maça devam edecekleri konusunda karara vardı ve UEFA yetkililerini ikna etti. Mücadeleye bu akşam farklı bir hakem dörtlüsüyle kaldığı yerden devam edilecek.

Yaşanan olayların ardından başta Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan olmak üzere, Türkiye Futbol Federasyonu, tüm spor medyası, spor muhabirleri, profesyonel kulüpler, kulüp başkanları, taraftar grupları, sosyal medya üzerinden futbolda ırkçılığı kınayan paylaşımlar yaptı. "Türkiye’de ırkçılık yoktur" ifadeleri de ortak söylem olarak öne çıktı. Buna karşın Türkiye’de futbol dünyasında kullanılan ırkçı söylemlerin listesi kabarık. Siyah futbolcular için kullanılan ırkçı söylemler ise öne çıkıyor.

En yaygın olarak siyahlara ırkçılık yapılıyor

A Spor yorumcusu Emre Bol, 1 Aralık günkü Sabah Sporu programında Galatasaraylı futbolcu M’Baye Diagne için "Senegal’de timsah yiyordu, geldi burada topçu oldu" demişti. Galatasaray Spor Kulübü bu açıklamasındaki ırkçı ifadeler nedeniyle Emre Bol hakkında hukuki işlem başlatacağını açıkladı. Yarıda kalan Başakşehir maçından sonra ırkçılığı bir suç ve utanç olarak niteleyen TFF ise bu konuda herhangi bir açıklamada bulunmadı.

Trabzonspor Başkanı Mehmet Ali Yılmaz, 1999 yılında İngiliz siyah futbolcu Kevin Campbell için "Bizim yamyamı gol makinesi diye aldık çamaşır makinesi çıktı" demişti. Tepkilerin ardından ise "Biz yamyam gibi tabirini kullanırız. Türkiye’de ırkçılık olmadığı için aklımıza gelmez" açıklamasını yapmıştı.

Fenerbahçe ve Galatasaray arasında 2013 yılında oynanan derbide bir Fenerbahçeli taraftar siyah futbolcular Eboue ve Didier Drogba’ya muz sallamıştı. Fenerbahçe yönetimi taraftarla birlikte bir basın toplantısı düzenledi. Taraftar kendisini, "Sindirim sistemimle ilgili bir rahatsızlık geçirdim. O yüzden genelde meyveyle besleniyorum. Maça önce girdiğimiz için aç kalmamak için yanımda meyve getirdim. Tam meyveyi yiyecekken Muslera’ya tepki vermek isteyince elimde meyveyle böyle bir poz çıktı ortaya. Benim zaten siyahi arkadaşlarım da var" sözleriyle savunmuştu.

Galatasaray forması giyen Fildişi Sahilli oyuncu Emmanuel Eboue'nin 2011’de Beşiktaş taraftarlatının ırkçı saldırısına maruz kaldığı öne sürüldü. Eboue, siyah beyazlı taraftarların maç boyunca maymun taklidi yaparak kendisine 'maymun' diye hakaret ettiğini ileri sürdü. Beşiktaş cephesi ise iddiaları yalanlamıştı. Twitter fenomeni Hakan Hepcan'ın, 2017’de Galatasaraylı futbolcu Bafetimbi Gomis hakkında Twitter’da 'maymun' demesi de yoğun tepki almıştı.

Irkçılık bir kere cezasını buldu

Fenerbahçeli Emre Belözoğlu 2012 yılında, Trabzonspor’un Fildişi Sahilli oyuncusu Didier Zokora’ya maç sırasında ırkçı hakarette bulunmuştu. Emre ırkçı ifadeleri nedeniyle üç maç hak mahrumiyeti cezası almıştı. Zokora, ırkçı ifadeleri nedeniyle Belözoğlu’nu mahkemeye vermiş ve mahkeme futbolcu hakkında iki ay 15 gün hapis cezası ve beş yıl denetimli serbestlik kararı açıklamıştı. Emre, ırkçılık nedeniyle ceza alan ilk futbolcu olmuştu. Belözoğlu, Newcastle United forması giydiği dönemde de, daha sonra Fenerbahçe'de takım arkadaşı olduğu, Everton’lu futbolcu Joseph Yobo için ırkçı sözler kullandığı iddiasıyla gündeme gelmiş, İngiltere Futbol Federasyonu yaptığı soruşturmada Emre’yi suçlu bulmamıştı.

Amed SK ve Amed SK taraftarları da ırkçılığa farklı şekillerde maruz kalıyor. Başakşehir ile Amedspor arasında 2016’da oynanan maçta "Çocuklar ölmesin maça da gelsin" tezahüratları yapan 32 Amedspor taraftarı hakkında dava açılmıştı. Taraftarlar bir yıl sonra davadan beraat etti. Ancak o günden beri Amed SK taraftarlarının yaklaşık 70 maçtır, güvenliklerinin sağlanamaması gerekçesi öne sürülerek deplasman maçlarında tribünlere gidişine izin verilmiyor. Kulüp ve taraftar gruplarının TFF’ye konu hakkında yaptıkları itirazları ise her seferinde cevapsız ve sonuçsuz bırakılıyor.

Irkçılık futbolu bıraktırdı

Diyarbakırspor da, 2009’da Bursaspor deplasmanında "Ne mutlu Türk’üm diyene" ve "Mehmetçiğiz, Türk’üz" pankartlarıyla karşılanmıştı. Birçok kez ırkçılığa maruz kalan Diyarbakırspor başkanı ise yükselen ırkçılık tartışmaları esnasında bir televizyon programında, "Biz ne Uganda takımıyız ne Ermeni, bize neden bunları yapıyorlar?" açıklamasını yapmıştı.

Kürt futbolcu Deniz Naki, 2014'te Gençlerbirliği’nde forma giydiği dönemde Ankara Bahçelievler’de "Kürt Alevi Naki sen misin lan Naki?" ifadeleri kullanan üç kişi tarafından saldırıya uğramıştı. Naki, 2017’de ise Mersin İdman Yurdu maçında sahaya giren rakip taraftarlar tarafından fiziksel saldırıya uğradı. Türkiye’nin Afrin’e yönelik yaptığı operasyon hakkında Köln’deki eyleme sosyal medyada attığı mesajla çağrıda bulunması TFF tarafından cezaya uygun görüldü. TFF, Naki’nin mesajının 'ayrımcı ve ideolojik propaganda' içermesi nedeniyle Naki'ye ülke futbol tarihinin en büyük cezasını vererek, oyuncuyu futboldan men etti. Naki bu olaydan sonra futbolu bıraktı.

Irkçılık tribünlerde farklılık gösteriyor

Irkçılık tribünlerde de pek çok farklı şekillerde kendine yer buluyor. Trabzonspor taraftarları 2008’de dönemin Merkez Hakem Kurulu Başkanı Oğuz Sarvan’ı protesto etmek için "Ermeni Oğuz’a Trabzon’da soykırım" tezahüratları yapmıştı. Bordo Mavili takımın bazı taraftarları 2010’da İstanbul, İstiklal Caddesi’nde eylem yapan ÖDP’lilerin karşısında, Ermeni gazeteci Hrant Dink’in katillerine ithafen "Ogün Samast oley" ve "Bombacı Yasin" tezahüratları yapmıştı.

İsrail-Filistin tartışmalarının gündemde olduğu 2002 yılında, Konya’da düzenlenen gösterilerde Fenerbahçe’de forma giyen İsrailli oyuncu Haim Revivo’ya karşı "Hitler, seni daha iyi anlıyorum" sloganları atılmıştı. Bir dönem Sivasspor forması giyen bir başka İsrailli futbolcu Pini Balili ise hem tribünler hem de saha içinde futbolcular tarafından Yahudi olmasına vurgu yapılarak hakaretlere maruz bırakılmıştı.

Teknik direktör Samet Aybaba, 2008’de Gençlerbirliği’ndeki görevine son verildikten sonra Mısırlı futbolcu El Saka’yı kastederek "Bir Arap’a beni tercih ettiler" yorumunu yapmıştı. Galatasaray Teknik Direktörü Fatih Terim ise, Bosna Hersekli teknik direktör Saffet Susiç ile aralarında yaşanan tartışma sonrası basına yaptığı açıklamada, "Ben ne hakaret hak ettim ne bir jest mimik hak ettim, hele bir Yugoslav'dan hiç hak etmedim" ifadelerini kullanmıştı.

Volkan Ağır

© Deutsche Welle Türkçe