Türkiye'de feminist hareketin yeni alanı: İnternet

Diren Cevahir Şen İstanbul'daki feministlerle beraber uzun yıllardır aktif olarak feminist hareketin içinde. Avukat Şen, hem kendi mahallesinde yerel düzeyde hem de merkezi düzeyde feminist tartışmalara katılıyor. Sosyal medyayı aktif olarak kullandığını belirten Şen özellikle son üç yıldır genç kadınlar başta olmak üzere her yaştan kadının kendi yaşam alanlarındaki feminist etkinliklerden sosyal medya aracılığıyla haber aldığını ifade ediyor. Kadın grevlerinin ve 14 yıldır düzenlenen ve ortalama 20 bin kadının katıldığı feminist gece yürüyüşü gibi daha birçok etkinliğin ana akım medyada haber olarak verilmediğini vurgulayan Şen, özellikle muhalif basının sesinin susturulduğu noktalarda sosyal medyanın öneminin arttığına dikkat çekiyor.

Şen, sosyal medyayı aktif olarak kullanan Türkiye'deki binlerce aktivistten biri. Türkiye'de son dönemde kadın hakları konusunda çok sayıda sosyal medya kampanyası düzenlendi. Örneğin Twitter üzerinden yapılan #sendeanlat çağrısıyla yaşadıkları cinsel tacizleri görünür kılan kadınlar, #özgecanaslan paylaşımlarıyla kadın cinayetlerin durdurulmasını talep ettiler. #bacaklarınıtopla kampanyasıyla toplu taşıma araçlarında dar alana sıkıştırılmalarına tepki gösteren kadınlar bu şekilde sosyal medyayı farkındalık yaratmak amacıyla kullandılar. Referandum sürecinde de özellikle #Hayır kampanyalarını örgütlemek için sosyal medya kadınlar tarafından aktif olarak kullanılıyor.

"Kadın hareketine görünürlük kazandırdı"

Türkiye’de internet üzerinden yapılan çağrı ile başlayıp sokağa yayılan başarılı protestolardan biri de “Benim bedenim, benim kararım” kampanyasıydı. Online haber sitesi Bianet 2012 yılında okuyucularını “Her kürtaj bir Uludere'dir” ifadesi ile gündeme gelen kürtaj karşıtı politikalara tepki göstermeye çağırdı. “Benim bedenim benim kararım” diyen katılımcılar çekmiş oldukları fotoğrafları bu isimle kurulmuş olan bir internet sitesine yüklemişlerdi.

Kampanyanın örgütlenmesi aşamasında çalışan feminist gazeteci Çiçek Tahaoğlu çağrıyı yaparken kampanyanın bu kadar büyüyeceğini tahmin etmediklerini itiraf ediyor. Twitter ve Facebook üzerinden yapılan çağrılarla genişleyen kampanyanın farklı kesimlerin aynı talebi dile getirdiği bir noktada birleştiğini ifade eden Tahaoğlu “İnternet aktivizmi kolaylaştırdı, kadın hareketine görünürlük ve geniş kesimlere ulaşma olanağı sağladı” diyor.

Erktolia'nın çağrısı

İnsanları internet üzerinden eyleme katılmaya davet eden sitelerinden biri Erktolia. Erktolia, Türkiye gündeminde yer alan cinsiyetçi söylem ve içerikleri tespit edip bunları ifşa ederek internet kullanıcılarını cinsiyetçiliğe karşı harekete geçmeye çağıran, farkındalık kampanyaları düzenleyen bir internet platformu.

Erktolia adına konuşan sitenin kurucularından Dilara Gürcü sitenin kuruluş hedefinin eylemde bulunmak için sokağa çıkmak istemese dahi internet üzerinden tepkilerini göstermek isteyen kadınlara ulaşmak olduğunu dile ediyor. Gürcü, Türkiye’de internete erişimi olan ancak feminist örgütlenme içine girmekten çekinen, toplantılara ve eylemlere gitmeyen bir çok kadın olduğuna dikkat çekerek Erktolia aracılığıyla bu kadınlara erişme şansı bulduklarını ifade ediyor. Platform imza kampanyaları, Twitter ya da Facebook aracılığı ile başlattıkları 58 online eylemin 17’sini başarıya ulaştırdı. Başarıya ulaşan eylemlerine dikkat çeken Dilara Gürcü toplumsal değişim için harekete geçme noktasında internet örgütlenmesinin gücünün küçümsenmemesi gerektiğinin altını çiziyor.

Gürcü'ye göre, Twitter kadınların anonim isimlerle hesap açarak fikirlerini daha rahat ifade edebildiklerine imkan sağlıyor. "Normalde konuşmaya çekinebilecekleri konuları daha rahat bir şekilde diğer insanlarla paylaşabilen kadınlar bu yolla hem hem toplumdaki cinsiyetçiliği ifşa ediyor hem de destek taleplerini dile getirebiliyor" diyen Gürcü kurulan bu dayanışma ağının oldukça geniş olduğuna dikkat çekiyor. Ancak bu ağın sanal cinsiyetçi şiddet türleri üreten bir yere dönüşmesinin engellenmesi için ağı güvenli tutma çabasının da oldukça önemli olduğunu sözlerine ekliyor.

5harfliler ve Çatlak Zemin

Kadınlar sosyal medyayı sadece sosyal ağlar üzerinden kullanmıyor. Geleneksel yazılı ve görsel basında kendine yeterince yer bulamayan kadınlar bilgiye ulaşabilmek, kendilerini ifade edebilmek ve görüşleri üzerinden iletişime geçebilmek için de alternatif iletişim ortamları yaratıyor. Gazeteci Tahaoğlu özellikle devletin sınırları ve kuralları dışına çıkmaya imkan sağlayan internet ortamının hızlı, doğrudan haber alma, tepki gösterebilme ve tek sesliliğe alternatif oluşturma konusundaki potansiyelini vurguluyor. 

5Harfliler, “Kadın gündeminin peşinde” sloganıyla yola çıkan bir internet sitesi. Ana akım medyada görmeye alıştığımız kadın eki ve dergilerinde ele alınan konuların ötesine geçerek, kadın gündeminin bunlarla sınırlı olmadığını ortaya koyuyor. Kadın gündeminin kadınların ilgi duydukları her alan olduğunu göstermek isteyen 5Harfliler bilim, kültür, sanat, spor gibi alanlarda okuyucularına içerik sunuyor. Sitenin kurucularından olan Duygu Aytaç siteyi yaratırken kadınların hem yazar olarak hem de yorum yaparak katılıp, deneyimlerini aktarabileceği bir ortam yaratmayı hedeflediklerini ifade ediyor. “Kullandığımız dil ve seçtiğimiz konular göz önüne alınırsa aslında geleneksel medyada hakim olan cinsiyetçi bakış açısına bir tepki sergiliyoruz” diyen Aytaç geleneksel medya alanında kadınlara tanınan alanın kısıtlı olduğuna ve internetin yaygınlaşmasıyla ifade alanının genişlediğine dikkat çekiyor.

 İnternet üzerinden yayın yapan sitelerden bir diğeri olan Çatlak Zemin ise bir grup feminist aktivist kadın tarafından kurulmuş. Sitenin kurucularından Selime Büyükgöze siteyi yazı yazmak ve duyurularını paylaşabilecekleri bir alan olarak kurmaya karar verdikleri ifade ediyor. Büyükgöze, Çatlak Zemin'de feminist siyasetin oluşturulması, bu siyaset üzerine düşünme ve eleştirinin geliştirilebilmesi için bir alan sunmaya çalıştıklarını ifade ediyor.

İnternetin feminist tartışmayı yayabilmeyi ve başka yollarla ulaşmanın zor olduğu kadınlarla ulaşabilmeyi mümkün kıldığını belirten Büyükgöze yine de hareketin sokakla bağının kopartılmaması gerektiğinin altını çiziyor.

©Deutsche Welle Türkçe

Melis Yüksel