Türkiye-Suudi Arabistan: Gerilim ekonomiyi nasıl etkiledi?

Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman bugün Ankara'da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşecek.

Mısır ve Ürdün ziyaretinin ardından Türkiye'ye gelecek olan Selman ile Cumhurbaşkanı Erdoğan arasındaki bu görüşmede ikili ilişkiler, bölgesel güvenlik ve ekonomi en önemli konu başlıkları olacak.

Arap Baharı döneminde farklı kutuplarda yer alan Türkiye ile Suudi Arabistan arasındaki ilişkiler 2018'in ekim ayında gazeteci Cemal Kaşıkçı'nın İstanbul'da öldürülmesinin ardından kopma noktasına gelmişti. Cinayetin işlenmesinin ardından uzun süre bu gerilim zirveden düşmezken Erdoğan'ın Nisan ayındaki Suudi Arabistan ziyareti ikili ilişkilerde bir normalleşme süreci başlattı. Kaşıkçı dosyasının Türkiye'de kapatılarak Suudi Arabistan'a devredilmesi de ikili ilişkilerin olumlu yönde ilerlemesi açısından en önemli dönüm noktası olarak öne çıkıyor.

Veliaht Prens Muhammed bin Selman'ın Türkiye'den önceki ziyaret noktalarından biri olan Mısır'da da en önemli konulardan biri ekonomiydi. Bu ziyaretten toplam değeri 7,7 milyar doları bulan 14 anlaşma çıktı.

Selman'ın Erdoğan ile olan görüşmesinden de benzer anlaşmaların imzalanması bekleniyor. Bu kapsamda enerji ve savunma başlıkları ilk sıralarda yer alıyor. Ancak Türkiye ekonomisinin içinde bulunduğu durum göz önünde bulundurulduğunda iki ülke merkez bankaları arasında olası bir swap anlaşmasının imzalanması da güçlü ihtimaller arasında.

2,6 milyar dolardan 225 milyon dolara

Peki yakın geçmişte iki ülke arasındaki ekonomik ilişkiler nasıldı?

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) verilerine göre 2021 yılında Suudi Arabistan'ın Türkiye'deki doğrudan yatırım miktarı 225 milyon dolar seviyesinde. Oysa bu miktar 2010 yılında 2,6 milyar dolardı.

Yatırımlar 2011'de 1,1 milyar dolar, 2012'de 1,9 milyar dolar 2013'te 1,4 milyar dolar, 2014'te 1,8 milyar dolar, 2015'te 1,2 milyar dolar, 2016'da 1 milyar dolar, 2017'de 930 milyon dolar, 2018'de 580 milyon dolar, 2019'da 805 milyon dolar, 2020'de ise 868 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti.

2010'dan sonra dalgalı bir seyir izleyen yatırımlar Kaşıkçı cinayetinin ardından 225 milyon dolar seviyesine kadar geriledi.

İki ülke arasında ilişkilerin bir de ihracat boyutu var. Türkiye, Suudi Arabistan'dan ihracatçılara uygulanan resmi olmayan boykotun da kaldırılmasını istiyordu. İki ülke arasındaki gerginliğin zirve yaptığı dönemlerde Suudi Arabistan marketlerinde bile Türk ürünlerine ciddi boykotlar uygulanmıştı.

Türkiye İhracatçılar Meclisi'nin (TİM) istatistikleri de bu boykotun etkisini ortaya koyuyor. Türkiye'nin Suudi Arabistan'a 2017'de 2,7 milyar dolar olan ihracatı, 2018'de 2,6 milyar dolar, 2019'da 3,2 milyar dolar, 2020'de 2,4 milyar dolar ve 2021'de 186 milyar dolar olarak gerçekleşti.

Kayıp tüm sektörlerde hissedildi

2018'de 98 milyon dolar olan su ürünleri ihracatı 2021'de 1,6 milyon dolara, 85 milyon dolar olan çelik ihracat 2021'de 20 milyon dolara, 51 milyon dolar olan çimento ve seramik ürünleri ihracatı 2021'de 4 milyon dolara, 35 milyon dolar olan deri ihracatı 2021'de 1,7 milyon dolara ve 2018'de 227 milyon dolar olan hububat ve yağlı tohumların ihracatı da 2021'de 3 milyon dolara kadar düştü.

İhracatçılar boykot kararının kaldırılması ve limanların eskisi gibi işlemesi ile birlikte Suudi Arabistan'a yapılacak ihracatın hızlı şekilde toparlanma göstereceğini belirtiyor.