Türkiye Paralimpik Oyunları'nda nasıl başarılı oldu?
11 Eylül 2024
Türkiye, Fransa'nın başkenti Paris'te düzenlenen 2024 Paralimpik Oyunları'nda 6'sı altın, 10'u gümüş ve 12'si bronz olmak üzere toplam 28 madalya kazanarak tarihinin en iyi başarısını elde etti.
28 Ağustos-8 Eylül tarihlerinde düzenlenen ve 182 ülkenin yanı sıra Mülteci Paralimpik Takımı ile Tarafsız Paralimpik Sporcular'ın da yer aldığı organizasyonda milli sporcular, yarıştığı 15 branşın 10'undan madalya ile döndü. Yüzme, okçuluk, atıcılık, tekvando, atletizm, masa tenisi, eskrim, halter, judo ve golbol branşlarında madalya sevinci yaşayan Türkiye, ülke sıralamasında 23'üncü sırada kendine yer buldu.
Paralimpik Oyunları, engelli sporcuların yeteneklerini sergilemeleri ve topluma ilham vermeleri açısından büyük bir öneme sahip. Oyunlar, ilk kez 1960 yılında Roma'da gerçekleştirildi. İkinci Dünya Savaşı'nda yaralanan gazilerin rehabilitasyonu amacıyla başlatılan oyunlar, daha sonra genişleyerek farklı engelli gruplarını kapsayan uluslararası bir etkinlik haline geldi.
Türkiye'nin macerası 1992'de başladı
Türkiye'nin Paralimpik Oyunları macerası ise ilk kez 1992 yılında Barselona'da başladı. Ülke, bu tarihten bu yana toplam sekiz organizasyona katıldı ve ilk madalyasını 2004'te Atina'da düzenlenen Yaz Paralimpik Oyunları'nda kazandı.
Paralimpik Oyunlar, tıpkı Olimpiyat Oyunları gibi, her dört yılda bir düzenleniyor. Yaz ve Kış Paralimpik Oyunları, Olimpiyatlar ile aynı yıl ve aynı ev sahibi şehirde ya da ülkede yapılıyor.
Bu yıl Paris'te düzenlenen Paralimpik Oyunları'nda toplam 4 bin 400 sporcu yarıştı. Türkiye'den de 48'i kadın, 46'sı erkek 94 sporcuyla rekor bir katılım gerçekleşti.
Paris 2024 Paralimpik Oyunları'na kadar toplam 38 madalya kazanan Türkiye, son oyunlarla birlikte tarihindeki madalya sayısını da 66'ya yükseltti. Altın madalya sayısını da sekizden 14'e çıkardı.
Türkiye, 102 sporcuyla katıldığı Paris 2024 Olimpiyat Oyunları'nda üç gümüş ve beş bronz madalya kazanmış, 1994'ten bu yana ilk kez altın madalya alamayan ülke, organizasyonu 64. sırada tamamlamıştı.
Peki Olimpiyatlar'daki istediği sonucu elde edemeyen Türkiye'nin Paralimpik Oyunlar'da yükselen başarısı neden kaynaklanıyor?
Başarı adım adım geldi
Uzmanlar engelli sporculara yönelik yaklaşımın değişmesinin artan ivmede etkili olduğu görüşünde.
Türkiye Paralimpik Oyunları'na ilk kez 1992 yılında katılsa da 2000 yılının sonuna kadar engelli ve engelsiz sporcular aynı ödül yönetmeliğinden faydalanamıyordu. Aralık 2000'de yayınlanan genelge ile paralimpik sporcuların ödül ve hakları olimpik sporcularla eşitlendi.
İlk madalya bu adımın ardından geldi. Atina'dan bir altın bir bronz madalya ile dönüldü.
Brezilya'nın Rio de Jenerio kentinde düzenlenen 2016 Paralimpik Oyunları'ndan sonra ise başarı ivmesi daha da arttı.
Tokyo 2020 Paralimpik Oyunları'ndan önce 'paralimpik sporcuların olimpik sporculardan farkı yok' mesajı veren tanıtım faaliyetlerine hız veren Türkiye, Rio 2016'da altı branşta dokuz olan madalya sayısını, Tokyo 2020'de sekiz branşta 15'e çıkardı.
Uzmanlara göre Paris'te madalya sayısının 10 branşta 28'e yükselmesinde ise önemli bir adımın payı bulunuyor.
Türkiye'de tüm paralimpik branşlar Bedensel Engelliler, Görme Engelliler ve Özel Sporcular Federasyonlarına bağlıydı. Bu federasyonlar farklı pek çok branştan sporcuları organize etmeye çalışıyordu. Tokyo 2020 sonrası Özel Sporcular hariç tüm branşlar ilgili spor federasyonlarına bağlandı.
Böylece engelli sporcular, kendi branşlarına ait federasyonların tesislerini kullanmaya, buradaki antrenörlerle çalışmaya başladılar. İlgili federasyonların teknik personeline, fizyoterapisti, psikoloğuna daha kolay ulaşma imkanı elde ettiler.
Madalya kazanma olasılığı daha yüksek
Öte yandan Olimpiyatlar ve Paralimpik Oyunları birbirinden farklı özellikler içeriyor.
Paralimpik Oyunları'nda Olimpiyatlar'da öne çıkan ülkelerin dışında ülkeler de öne çıkabiliyor. Bunda oyunlara katılan her sporcunun Olimpiyatlar'a göre madalya kazanma olasılığının daha yüksek olması etkili.
Olimpiyatlar'da yaklaşık 11 bin sporcu 329 madalya müsabakasında mücadele ederken Paralimpik Oyunlar'da 559 tane madalya var ve yarışan sporcu sayısı 4 bin 400. Yani madalya sayısı yüzde 33 artarken sporcu sayısı yarıdan fazla düşüyor.
Bu nedenle bir ülkenin madalya madalya sayısı gözle görülür bir şekilde artıyor. Oyunlara katılan her sporcunun Olimpiyatlar'a göre madalya kazanma olasılığı 2 kat daha fazla.
Paralimpik Oyunları'na katılan sporcuların tecrübesi ise olimpik sporculara göre daha fazla olabiliyor. Paralimpik Oyunlar'da sporcu sayısı çok fazla değişmiyor. Aynı sporcular uzun yıllar oyunlara katılabiliyor.
Bu yıl Türkiye'den oyunlara katılan en tecrübeli milli sporcu atıcılık branşında Cevat Karagöl (55), en genç milli sporcu yüzmede Meryem Nurten (15) oldu.
Cevdet Karagöl, Paris'te dördüncü oyun tecrübesini yaşadı. En eski katılımcılar ise beşinci kez Paralimpik Oyunlar'a katılan Muharrem Korhan Yamaç (serbest tabanca dalı) ve Neslihan Kavas (masa tenisi dalı) oldu.
"Asıl başarı farkındalık yaratmak"
DW Türkçe'ye konuşan spor yorumcusu Banu Yelkovan, paralimpik sporcuların asıl başarısının farkındalık yaratmak ve ilham vermek olduğu görüşünde.
"Aslında Türkiye'de paralimpik sporcu olmak başlı başına bir başarı. Olimpiyatlar'a gitmenin öncesinde o sporu yapabilmek. Çünkü bizde biliyorsunuz hiç sokaklarda bedensel engelli vatandaş görmediğimiz için yok sayarız onları. Bir yerden bir yere gitmeleri bile imkansızdır. Ama varlar ve çok yüksek sayıdalar."
"Olimpik sporculardan farkları yok"
Olimpik sporcu ile paralimpik sporcu arasında sporculuk bakımından pek fark olmadığını söyleyen Yelkovan, "Çünkü onlar da haftanın 6-7 günü çalışıyorlar. Onlar da günde saatlerce antrenman yapıyorlar. Onların antrenman zorluk derecesi normal bir sporcudan hiç farklı değil. Dolayısıyla Türkiye'de paralimpik sporcu olmak başlı başına büyük bir başarı" diyor.
Engelli sporcuların rehabilitasyon olarak spor yapmadıklarının son yıllarda anlaşılmaya başlandığının altını çizen Yelkovan'a göre sporcuların antrenman kalitesinin artması Paralimpik Oyunları'nda başarıyı getirdi.
Sporcuların son 4 senede oyunlara iyi hazırlandığını dile getiren Yelkovan, "Bence bir farklarının olmadığını kanıtlamak istediler. Daha giderken hedefleri olimpik sporculardan daha fazla madalya almaktı. Hedefi çok yükseğe koydular ve çok farklı branşlarda madalyalar geldi" diye konuşuyor.