Türkiye oyun dışına mı itiliyor?

ABD Başkanı Donald Trump’ın seçim sürecinde kendisine destek veren yerli çelik üreticilerini korumak için yürürlüğe koyduğu ek çelik ithalatı vergileri, 23 Mart itibarıyla yürürlükte. DW Türkçe’ye konuşan çelik üreticileri ve uzmanlar, vergi duvarından en çok zarar görecek ülkelerden birinin Türkiye olduğunu ifade ediyor. ABD'nin kararından geri adım atmaması halinde ise, Türkiye'nin ABD çelik  pazarında oyun dışına itileceği beklentisi hakim. 

Çelik ithalatına ek vergi getirilmesini öngören yasa ile ilgili çalışmalar 2017 Nisan ayında başladı. ABD Ticaret Bakanı Wilbur Ross, 2018’in Şubat ayında Başkan Trump’a üç seçenekli bir rapor sundu. Başkan’ın seçimi ise Meksika ve Kanada dışındaki tüm ülkelerden yapılan çelik ithalatına yüzde 25 vergi getirilmesi oldu. Gerekçe ise ABD’nin yoğun miktarda demir-çelik ve alüminyum ithal etmesinin, devletin ulusal güvenliğini tehdit etmesi olarak sunuldu.

Hangi ülkeler muaf tutuldu?

ABD, küresel çapta yükselen itirazlar karşısında Meksika ve Kanada dışında bazı ülkeleri de muafiyet kapsamına alma kararı verdi. Böylelikle yeni çelik ve alüminyum ithalat gümrük vergilerinden muaf olacak ülkelere Avrupa Birliği (AB) üyeleri ile Arjantin, Avustralya, Brezilya ve Güney Kore de eklendi. Ancak ABD ile yoğun çelik ticareti yapan

Çin, Rusya, Japonya, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Türkiye için yeni vergiler 23 Mart'tan itibaren uygulanmaya başladı.

"En çok etkilenecek ülkelerden biri Türkiye”

ABD’nin yeni uygulamasının küresel çelik sektörünü nasıl etkileyeceğini DW Türkçe’ye değerlendiren Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) Politika Analisti Ayşegül Taşöz Düşündere, "Çin seçili ürünlerdeki ihracatında Amerika yüzde 4,5 ile oldukça düşük bir pay alıyor. Pazar çeşitliliği de göz önünde bulundurulduğunda, bu düzenlemeden en çok BAE ve Türkiye’nin negatif bir biçimde etkilenmesini beklemek gerekiyor” diyor. Türkiye'nin çelik ürünlerinde ABD’nin en büyük 13. ithalat partneri iken bu ticaretin 1,2 milyar dolarının ek vergi gelecek ürünlerde gerçekleştirildiğine dikkat çeken Düşündere, “Türkiye, mevcut ticaret hacmi ve pazar konsantrasyonu ile ek vergilerden en çok etkilenecek ülkelerden biri ve köşeli demir çubuk gibi kritik ürünler risk unsuru oluşturuyor” diye konuşuyor.

"Trump, DTÖ’yü hiçe sayıyor”

Türk çelik üreticileri de ABD'ye ihracata darbe vuracak bu karara sert tepki gösteriyor. Sektör temsilcilerine göre Donald Trump’ın yürürlüğe koyduğu korumacı önlemler hem dünya ticaretini hem de Amerikan ekonomisini olumsuz etkileyecek. Sektör temsilcileri, ABD’de çeliği hammadde olarak kullanan otomotiv, beyaz eşya, makine imalat, inşaat ve bunun gibi sektörlerin müşterisi olan halkın fiyatların artmasından dolayı zarar göreceği görüşünde.

DW Türkçe’ye konuşan Çelik İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Namık Ekinci, "Dünya Ticaret Örgütü ve serbest ticaret kurallarını hiçe sayan bir tutumla karşı karşıyayız” diyor ve ekliyor: "ABD de bu kararı uzun süre uygulayamaz ve geri adım atar diye düşünüyorum.”

Peki ya Trump yönetimi bu kararından geri dönmezse? Ekinci’nin bu soruya verdiği yanıt ise şöyle: “ABD geri adım atmazsa, ticarette dengeler değişir, pazar kaymaları olur ve dünya genelinde korumacı duvarlar yükselir.”

"İhracat 2 ayda yüzde 60 düştü”

Namık Ekinci’nin verdiği bilgilere göre, 2017 yılında ABD’nin toplam çelik ithalatı 36,9 milyon ton olarak kaydedildi. Aynı dönemde ABD'nin Türkiye'den çelik ithalatı ise miktarda 2 milyon 50 bin ton, değerde ise 1 milyar 180 milyon dolar olarak gerçekleşti. Çelik ithalatına yüksek vergi tedirginliğinin 2018 yılının ilk iki ayında ihracat rakamlarında sert bir gerilemeye neden olduğuna dikkat çeken Ekinci, “Birliğimiz verilerine göre söz konusu dönemde ABD’ye miktarda yüzde 60 azalışla 195 bin ton, değerde ise yüzde 45 düşüşle 134,6 milyon dolar ihracat gerçekleştirdik” diyor.

“Türkiye oyun dışına itilecek”

ABD'nin çelik ithalatına yüzde 25 vergi getirmesinin tüm ülkelere eşit oranda uygulanması durumunda Türk çelik sektörünün zorlansa da ABD’ye ihracata devam edeceği, ABD pazarındaki küçülmeyi ise alternatif pazarlara yönelerek telafi edeceği öngörülüyor.

Ancak zararın ne kadar büyük olacağı noktasında, Türkiye'nin bugüne kadar ek vergilerden muaf tutulacağı açıklanan ülkeler arasına alınıp alınmayacağı belirleyici olacak. Vergiden muaf tutulan ülkelerin sıfır gümrükle ABD’ye mal satarken Türkiye’nin yüzde 25 vergi ile mal satmasının mümkün olmadığını vurgulayan Namık Ekinci, “Bu uygulamanın geçerli olduğu süre boyunca Türkiye ABD pazarında oyun dışına itilecektir” diyor.

Namık Ekinci, Türkiye'nin Donald Trump’ın vergiden muafiyet için işaret ettiği tüm şartları yerine getirdiğini, Ekonomi Bakanlığı’nın da bu konuda girişimlerde bulunduğunu belirtiyor. Ancak şu ana kadar yapılan görüşme taleplerine ABD tarafından yanıt verilmiş değil. Ekinci, "Çelik ithalatına yüzde 25 vergi 23 Mart’ta uygulanmaya başlıyor, ancak muafiyet görüşmeleri bu tarihten sonra da yapılabilir. Bu süreçte neler olacağını bekleyip göreceğiz” diye konuşuyor. 

Aram Ekin Duran / İstanbul

© Deutsche Welle Türkçe