Turken yöneticilerinden ABD'li siyasetçilere bağış

CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu'nun işaret ettiği New York merkezli Turken Vakfı'nın yöneticilerinin lobi faaliyetleri için ABD'li politikacılara bağış yaptığı ortaya çıktı. Bağış yapılan ABD politikacılar arasında eski ABD Dışişleri Bakanı ve Demokratların başkan adayı Hillary Clinton da var. 

CHP Genel Başkanı Kılıçdaroğlu, Salı akşamı yaptığı açıklamada Ensar Vakfı ve Türkiye Gençlik ve Eğitime Hizmet Vakfı'nın (TÜRGEV), ABD'deki "paravan bir vakfa" toplamda 1 milyar lira transfer ettiğini söylemişti. Bu vakfın, Ensar ve TÜRGEV'in ortak kurduğu Turken Foundation Inc olduğu anlaşılmıştı.

Hillary Clinton'ın destekçisi

CHP'nin ABD temsilcisi Yurter Özcan'ın paylaştığı belgelere göre TÜRGEV ve Ensar Vakfı'ndan Turken Foundation Inc'ye 2014-2020 yılları arasında toplam 60 milyon 520 bin 732 dolar transfer edildi. ABD Adalet Bakanlığı'na bağlı FARA (Yabancı Temsilcilerin Tescil Yasası-Foreign Agents Registration Act) Kayıt Birimi'nde yer alan resmi beyanda, ABD vatandaşları olan Turken Foundation Inc'nin Yönetim Kurulu Başkanı Behram Turan ve Mali İşler Sorumlusu Memiş Yetim'in ABD'deki politikacılara kendi adlarına yaptıkları bağışlar da yer alıyor.

DW Türkçe'nin ulaştığı belgeye göre Turken Foundation Inc Mali İşler Sorumlusu Memiş Yetim, ABD'de başkanlık seçimi için yarışan Demokrat Parti adayı eski Dışişleri Bakanı Hillary Clinton'ın seçim kampanyası için 5 bin 400 dolar bağışta bulundu. Yetim, Clinton'ın yanı sıra New York belediye başkanlığı seçimini kazanan Demokratların adayı eski polis memuru Eric Adams'ın kampanyasına da 2 bin dolar bağış yaptı. Kayıt belgesi Memiş Yetim'in ABD'nin Demokrat Partili Kongre üyesi Gregory W. Meeks için 1000 dolar, New Jersey eyaletine bağlı Chatham bölgesinin Belediye Başkanlığı sonrasında New Jersey Morris Bölge Yönetim Kurulu Başkanlığı'na seçilen Türk asıllı Amerikan vatandaşı Tayfun Selen için 5 bin 800 dolar bağış yaptığını gösteriyor.

FARA kayıt belgesi, Turken Foundation Inc'nin Yönetim Kurulu Başkanı Behram Turan'ın da Eric Adams için 2 bin, Tayfun Selen için 500 dolar bağış yaptığına işaret ediyor.

ABD'de siyasetçilere neden bağış yapılıyor?

ABD yasalarına göre FARA'ya tescil ettirilen vakıfların yöneticilerinin tescil tarihinden 60 gün öncesine kadar kendi fonlarından bir seçim kampanyası, kongre veya kurultayla bağlantılı olarak herhangi bir siyasi makama bağışta bulunup bulunmadıklarını ibraz etmeleri gerekiyor.

ABD seçimlerinde kampanya finansman araçlarından biri olan bağışlar, önemli isimlere erişim imkanı da sağlıyor. Seçim kampanyalarında 200 dolardan yüksek bağış yapanlar büyük bireysel bağışçılar olarak nitelendiriliyor.

Turken Vakfı ne zaman kuruldu, yönetimde kimler var?

Turken Foundation Inc, ABD Gelir İdaresi'nin resmi kayıtlarına göre, "vergiden muaf eğitim kuruluşu" statüsünde 2014'te kuruldu. Turken'in web sitesinde vakfın Ensar ve TÜRGEV tarafından kurulduğu belirtiliyor.

FARA kayıt belgesinde Turken Vakfı'nın "Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Müslüman öğrencilere, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki eğitim deneyimlerini geliştirmek için barınma yardımı, burs ve kültürel programlar sağlamak” için kurulduğu ifade ediliyor. Belgeye göre vakfın yönetim kurulunda Behram Turan ve Memiş Yetim'in yanı sıra Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın kızı ve eski Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak'ın eşi Esra Albayrak, Ahmet Bayraktutar, Mehmet Fehmi Bilge, H. İbrahim Bacacı, Selim Çakır, Ömer Faruk Albayrak, Zulkarneyn Vardar, Melike Kabataş, Mustafa İlbeyli ve Haluk Gani bulunuyor. Vakfın Kurucu Başkanı ise Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın kuzeni Halil Mutlu idi.

Resmî belgeye göre inşaat harcamaları için Turken Foundation Inc'ye TÜRGEV'den Şubat 2015- Temmuz 2020 arasında 25 milyon 531 bin 129 dolar, Ensar Vakfı'ndan ise Eylül 2014-Şubat 2019 arasında 34 milyon 989 bin 603 dolarlık bağış yapıldı.

Bağışın 20'de biri öğrencilere

Belgede Turken Foundation Inc'nin resmi olarak yaptığı harcamalar da yer alıyor. Buna göre "Öğrenci Barınma ve Mali Destek Harcamaları" başlığı altında yapılan harcama tutarı 2014-2015 dönemi için 445 bin 398, 2015-2016 için 501 bin 473, 2016-2017 için 1 milyon 52 bin 658, 2017-2018 için 649 bin 378, 2018-2019 dönemi için 349 bin 566, 2019-2020 için 120 bin 339, 2020-2021 dönemi için 26 bin 547, 2021-2022 dönemi için ise 20 bin 48 dolar. Buna göre vakfın öğrencilere barınma ve mali destek sağlamak için yaptığı harcamalar toplamda 3 milyon 165 bin 407 doları buluyor. Bu, TÜRGEV ve Ensar Vakfı'nın Turken'e yaptığı toplam bağışın yaklaşık 20'de birine denk geliyor. Vakfın aynı dönemde yaptığı inşaat harcamaları ise 70,8 milyon doları buluyor.

Daha önce de gündem olmuştu

ABD'de vergiden muaf olan Turken Vakfı'nın, Aralık 2018'de ünlü boksör Muhammed Ali'ye ait 328 dönümlük arazi ve çiftliği 2 milyon 895 bin 37 dolara satın alması kamuoyunda tartışmalara neden olmuştu.

New York Manhattan'da öğrenci yurdu olarak lüks bir gökdelen inşa ettiği haberlere konu olan vakfın adı Başkent Gaz'ın yaptığı 8 milyon dolarlık bağışla da gündeme gelmişti. Aralık 2017'de yapılan bağış, doğrudan Turken Vakfı'na yapılmak yerine Kızılay üzerinden Ensar Vakfı'na oradan da Turken'e aktarılmıştı. Paranın Kızılay aracılığıyla gönderilmesi nedeniyle Başkent Gaz'ın o dönem vergi ödemediği ortaya çıkmış, Kızılay Başkanı Kerem Kınık ise konuyla ilgili “Şirket, vergi kaçırmamıştır, vergiden kaçınmıştır” açıklamasını yapmıştı.

Kılıçdaroğlu ne dedi?

CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, Twitter hesabında yayınladığı videoda, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ailesi hakkında önemli iddialarda bulundu.

"Belgeler elimizde, para akışlarının hepsi elimizde" diye konuşan Kılıçdaroğlu, "Paravan bir vakıf kuruyorlar, başına bir Amerikan vatandaşını koyuyorlar ama vakfın asıl yönetimi Erdoğan ailesi üyelerine ait. Bu paravan yapının izin çıkarma hakkı kazanması için paraya ihtiyacı var. Türkiye'den iki vakıf seçiliyor; öğrenciler için kurulmuş süsü verdikleri vakıflar. Bu vakıfların asıl var olma sebeplerini de bugün öğreneceksiniz; TÜRGEV ve Ensar. Bu vakıflar başlıyor paraları bir Amerikan vatandaşına göndermeye…" dedi.

Söz konusu vakıfların 20 milyon, 10 milyon dolar şeklinde havaleler yaptığını belirten Kılıçdaroğlu, "Bir TÜRGEV bir Ensar, durmuyorlar para gönderme listesinin sonu yok. Hepsinin dökümleri elimizde… 1 milyar lirayı şıp diye transfer ediyorlar ABD'ye" dedi. Kılıçdaroğlu, "Siz bu paraları nereden buldunuz, bu dövizleri neden Amerikalara taşıyorsunuz?" diyen Kılıçdaroğlu, "ABD'ye kaçmaya hazırlananlar, yeni iktidarın sizi orda rahat bırakacağını mı düşünüyorsunuz? Çok fena yanılıyorsunuz" ifadelerini kullandı.

Kılıçdaroğlu'nun sözleriyle ilgili TÜRGEV ve Ensar Vakfı'ndan yapılan ortak açıklamada para transferi reddedilmeyerek söz konusu bağışlarla yurtdışındaki Türk öğrencilerin desteklendiği belirtildi ve Turken Vakfı'nın şeffaf bir kurum olduğunu savunuldu. AKP Sözcüsü Ömer Çelik de TRT'ye yaptığı açıklamada, Turken ile ilgili "Oradaki öğrencilerimize sahip çıkmak üzere kurulmuş" dedi. Hukuki yollara başvuracaklarını belirten Çelik, Kılıçdaroğlu'na "çok sert yanıt" vereceklerini söyledi.