Terörizmin mali kaynakları

IŞİD’in devasa mali kaynakları olduğu biliniyor. Alman Federal Hükümeti, örgütün öz sermayesinin bir ila iki milyar dolar olduğundan yola çıkıyor. Teröristlerin hatırı sayılır miktarda da düzenli geliri var. Petrol ve tarihi eser kaçakçılığı, yağmalanan bankalar, mal varlıklarına el konulan insanlardan, haraç ve vergi gelirlerine kadar kaynaklar sayıca çok ve çeşitli. Ancak bu kaynaklar hakkında güvenilir bilgiler mevcut değil.

Bir devlet gibi

İsviçre’deki Bern Üniversitesi’nden İslam bilimci Reinhard Schulze, IŞİD’in El Kaide gibi örgütlerin aksine dağınık bir terör şebekesi gibi değil, bir devlet gibi işlediğini, artık geniş bir bölgeyi, dolayısıyla buradaki kaynakları ve halkı kontrol ettiğini belirtiyor ve El Kaide’nin aksine burada finans akımı yaratabildiğini kaydediyor. Bu da teröristlerin finans kaynaklarını kurutma yönündeki uluslararası çabaları zorlaştırıyor.

En azından petrol kaçakçılığından elde edilen gelirde gerileme var. Zira hem petrol fiyatı düşük seviyede seyrediyor, hem de İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) bünyesinde kara para aklama ve terör finansmanı ile mücadele için kurulan Mali Eylem Görev Gücü’nün (FATF) verdiği bilgiye göre Türkiye, Irak ve Kürtlerin yönetimindeki bölgelerde kontroller daha sıkı yapılıyor. Ancak Mali Eylem Görev Gücü’nün son raporuna göre, petrolün menşei, arabulucular, alıcılar, nakliyatçılar, satıcılar ve nakliyat güzergahları konusunda daha kapsamlı bilgilere ihtiyaç duyuluyor.

Koalisyon güçlerinin hava saldırıları da petrol gelirlerine darbe vuruyor. ABD Savunma Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre, savaş jetleri hafta başında Suriye’nin Deyrizor ilinde 116 tankeri imha etti.

Alman Federal Hükümeti’nin ilkbaharda açıklanan tahminlerine göre, IŞİD’in günde en fazla 200 bin dolarlık petrol geliri olduğundan yola çıkılıyordu. Ancak bu miktarın çok daha yüksek olduğu yönünde tahminler var, güvenilir veriler ise neredeyse hiç yok.

IŞİD’in önemli bir gelir kaynağı, işgal ettiği topraklarda topladığı vergiler. Alman Hükümeti, halkın gelirinin yüzde 5 ila 15’inin vergi olarak toplandığını tahmin ediyor. Buna ayrıca gayrımüslimler için özel vergiler, elektrik, su, emlak, telekomünikasyon, ulaşım ve nakliyat harçları da ekleniyor.

Savaşçıların maaşı

IŞİD üzerindeki askeri baskı arttıkça, bu gelirlerine de yansıyor. Temmuz ayından bu yana sürekli toprak kaybettiği bildirilen IŞİD’in gelirleri azalırken, savaşçılarına ödeme yapması zorlaşıyor. IŞİD birliklerinin büyüklüğü hakkında da çok farklı veriler var. Amerikan Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) 2014 sonunda 30 bin savaşçıdan yola çıkarken, Georgetown Üniversitesi’nden güvenlik uzmanı Daveed Gartenstein-Ross 100 bini daha muhtemel bir sayı olarak görüyor. Alman Hükümetinin tahminlerine göre, sıradan bir askerin aylığının 400 ila 500 dolar, bir komutanın aylığının ise 3 bin doların üzerinde olduğu düşünülürse, ayda sadece asker maaşları için 15 milyon dolar gerektiği ortaya çıkıyor.

Alman Hükümeti’nin elindeki istihbarata göre, IŞİD’e Körfez ülkelerindeki özel şahıslardan bağış da yapılıyor, ancak son dönemde bu bağışların gerilediği belirtiliyor.

Daha fazla yasal imkan var

OECD’ye bağlı Mali Eylem Görev Gücü'nün son raporunda, 37 ülkenin terör ile bağlantılı olarak şahıs ve kurumların banka hesaplarını dondurduğu, ancak çoğu ülkede terör finansmanı ile mücadelede yasal imkanların tümünden yararlanılmadığı vurgulandı.

Ayrıca finans akımının bankacılık sistemi dışında gerçekleşmesi de bir sorun. “Çok gayrı resmi bir ticari işlem sistemi kurulmuş” diyen İslam bilimci Reinhard Schulze, “Şüphelerimiz, finans uzmanları tarafından da deşifre edilmesi zor bir takas sistemi olduğu yönünde. Bu sistemde, parayı verenin parayı kimin aldığını bilmemesi mümkün. Aynı şekilde parayı alan da, paranın nereden geldiğini bilmiyor” şeklinde konuşuyor.

Düşük bütçeli terör

IŞİD'in mali durumundan bağımsız olarak, çoğu terör saldırısının fazla mali kaynağa ihtiyaç olmadan düzenlenmesi de bir sorun. Norveç'teki Savunma Araştırmaları Enstitüsü, 1994 ile 2013 yılları arasında Avrupa'daki düzenlenen en kanlı terör saldırılarının dörtte üçünün 10 bin dolardan aza mal olduğunu ortaya çıkarmış.

Alman Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Kara Para Aklama ile Mücadele Bölümü'nden Hans-Martin Lang, işte tam bu noktanın da terör finansmanının kontrolünü zorlaştırdığını söylüyor ve “Karaborsada epey düşük miktara Kalaşnikof veya bombalı yelek için patlayıcı madde bulmak mümkün. Asıl sorun, ödemelerin bankaların ve denetçilerin fark edemeyeceği kanallardan yapılması. Kredi kuruluşları için, bu tür ödemeleri görmek çok zor” diyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Andreas Becker