180809 Paneuropäisches Picknick

İkinci Dünya Savaşı'nın ardından bölünen Almanya'nın doğuda kalan yarısı bir süre sonra tamamıyla dış dünyadan izole bir hale geldi. Doğu Almanya vatandaşları sadece kardeş Demir Perde ülkelerini ziyarete gidebiliyor, buralarda tatil yapabiliyordu. Ancak takvimler 1989'u gösterdiğinde Moskova'dan iyiden iyiye değişim rüzgârları esmeye başladı. Buna rağmen, aynı tarihte Alman Sosyalist Birlik Partisi, Doğu Berlin'de, Doğu Almanya'nın 40'ıncı kuruluş yıldönümü kutlamalarını organize ediyordu. Fakat kutlamalar Doğu Alman hükümetinin hesaplamadığı bir şekilde, binlerce Doğu Alman'ın ülkeden kaçmasına adeta zemin hazırladı.

Gerek Prag ve Budapeşte'deki elçilikler, gerekse Batı Almanya'nın Doğu Berlin'de bulunan daimi temsilciliği, rejimden kaçan Almanlarla dolup taşar bir hale gelmişti. Doğu Alman İstihbarat Teşkilatı Stasi'nin baskısından ve yaşadıkları ekonomik imkânsızlıklardan bunalan Doğu Almanlar kendilerine başka bir çıkar yol aramaya başladılar. İşte tam da bu noktada Doğu Almanların imdadına "Pan - Avrupa Pikniği" yetişti.

Etkinlik toplu kaçışa dönüştü

Macaristan, hâlihazırda 27 Haziran tarihinden itibaren Avusturya sınırındaki kontrollerini gevşetmiş ve dikenli telleri kaldırmıştı. Macar muhalif grupları ve "Pan - Avrupa Birliği", 19 Ağustos'ta Macaristan'da bulunan Sopron'daki "Pan - Avrupa Pikniği" isimli bir etkinliğe davet edildi. Etkinlik sebebiyle yıllardır kapalı olan sınır kapısının birkaç saatliğine sembolik olarak açılması planlanıyordu.

Dönemin Avrupa Parlamentosu üyesi Otto von Habsburg ve Macaristan'ın reformcu komünist eski Devlet Başkanı Imre Poszgay himayesinde yapılan buluşmaya yaklaşık 15 bin kişi katıldı. Doğu Almanya'dan tatil için Macaristan'a gelen birçok vatandaş içinden yüzlercesi de bu imkânı Avusturya'ya kaçış için kullandı. Verilmiş olan resmi "vur" emrine rağmen Macar sınır görevlileri, kaçma girişiminde bulunan Doğu Almanlara müdahale etmedi.

Demir perdede büyük delik

Bu toplu kaçış eylemi Demir Perde'de büyük bir delik açtı. Macaristan bu olayın öncesinde, 2 Mayıs tarihinde Batı ile aralarında bulunan sınırın açılacağını açıklamıştı. Bu açıklamanın ardından her gün Avusturya ile Macaristan sınırındaki dikenli tellerin 600 metresi kaldırıldı. Hatta her iki ülkenin dışişleri bakanı da Haziran ayında ellerine birer tel makası alarak birlik mesajları verdi.

Dönemin Avusturya Dışişleri Bakanı Alois Mock şu açıklamayı yaptı: "Macar meslektaşım Gyula Horn'a bu sembolik hareketten ötürü teşekkürü bir borç bilirim. Bu benim diplomatik ve politik hayatım boyunca yaşadığım en güzel an."

Berlin duvarından ilk tuğla

10 Eylül'den itibarense Macaristan, Doğu Almanların resmi olarak batıya seyahat etmelerine izin vermeye başladı. Dönemin Alman Başbakanı Helmut Kohl daha sonra, Budapeşte hükümetine iki Almanya'nın birleşmesinde oynadığı rol nedeniyle teşekkür etti. Kohl şunları söyledi: "Macaristan hükümetinin Alman vatandaşlarının seyahat etmelerine izin veren bu cesur kararı olmasaydı, Doğu Almanya'daki dramatik değişimler ve reformlara yol açan dönüşümler mümkün olamazdı. En azından bu kadar kısa bir sürede... Macaristan o dönemde Berlin Duvarı'ndan ilk tuğlayı kaldırmıştır.”

Berlin Duvarı, Pan Avrupa Pikniği'nden üç ay sonra tarihe karıştı.

Daniel Scheschkewitz / Çeviri: Banu Ertek

Editör: Hülya Köylü