Tacikistan'da muhalefete rekabet şansı yok

Tacikistan’da yapılacak seçimlerde iktidarın değişmemesi için başvurulan yöntemlerden en etkilisi muhalefet partilerine kendini tanıtma ve seçmen kazanma imkanı tanınmaması. Muhalif partilerden adaylığını açıklayan, oy potansiyeli yüksek politikacıların oylamaya katılmaması için akla gelmedik bürokratik engeller çıkarılıyor.

Seçimlere altı siyasi parti katılıyor. Ama bundan çok az Tacik’in haberi var. Propaganda kampanyasının ne olduğunu bile bilmeyen bu Orta Asya ülkesinde Pazar günü seçim yapılacağını anlamak zor. Başkent Duşanbe cadelerinde afiş ya da el ilanlarına rastlanmıyor. Yerel basın da seçimle ilgili yayın yapmıyor ve devlet televizyonunda da siyasi rakiplerin tartıştığı programlar yayınlanmıyor.

Bağımsız Milli Medya Birliği’nden Nureddin Karşıbayev bu durumu “Siyasi partiler ve bağımsız adaylar medyayla ilgilenmiyor ve basının sunduğu imkanlardan yararlanmıyorlar. Belki de seçim sonucunun şimdiden belli olduğunu düşündükleri için boşuna ‘medyatik’ zahmete girmek istemiyorlardır” şeklinde açıklamaya çalışıyor.

Seçim kanunu uygulanmıyor

Tacikistan’da seçim kanunu bütün siyasi partilerde aynı şartları arıyor. Ama bu madde gerçeğe hiç uymuyor. Muhalefetin, Demokratik Halk Partisi’ne rakip olması mümkün değil. Çoğu parti ve bağımsız aday parasızlıktan sesini duyuramıyor.

Gerçi yasalara göre her parti televizyonda toplam yarım saatlik tanıtma spotu yayınlatma hakkına sahip. Ancak resmi radyo televizyon kurumu çok pahalıya çıkacağı gerekçesiyle bu spotları yayınlamıyor ve siyasi partilere yayın süresi satmak istiyor. Parası olmayan partiler spotların dakikasına 20 Euro bile ödeyemiyorlar.

Demokrat Parti Genel Başkan Yardımcısı Rahmetullah Valiyev kendi imkanlarıyla propaganda yapmanın son derece tehlikeli olduğunu belirterek “Afiş asmamıza polis izin vermiyor. Genel başkanımız Mehmedruzi İskenderov’un resminin bulunduğu afişimizi parçaladıkları gibi bize etmedikleri hakaret de kalmadı” diye konuşuyor.

Parası olmayanın şansı yok

Resmi makamlar, adaylar arasında eleme yapmanın bütün inceliklerini sergiliyorlar. Seçim Kurulu aday listesine kaydolmak isteyen herkesten 600 Euro istiyor. Parası olmayanın şansı da yok. Tacikistan’daki yabancı gözlemciler, Seçim Kurulu’nun bağımsız olmadığını söylüyorlar. AGİT gözlemcisi Peter Eiker, “Devlet memurları komisyonda görev aldıkları için bağımsız çalıştıkları söylenemez. Bazı adayların kaydının bekletilmesi de rakiplerine, seçmene daha çabuk seslenme imkanı sağlıyor” diyor.

400 gözlemcinin hazır bulunacağı Pazar günkü seçimde oylama kurallara uygun de geçse, seçim adil olmayacak. Çünkü, medyanın iktidar partisinin tekelinde olması ve bazı rakip adayların tutuklanmasıyla fırsat eşitliği çok önceden ortadan kaldırıldı. Sosyal Demokrat Parti lideri Rahmetullah Zoyirov seçmenin doğru bilgilendirilmemesinin büyük bir kusur olduğunu ve Tacikistan’da çok şeyin değişmesi gerektiğini söylüyor ve şöyle devam ediyor:

“Seçmen yeterince bilgi sahibi edilmiyor. Nasıl oy kullanacağını bilmiyor. Ters adaya oy verdiği takdirde başının belaya girmesinden korkuyor. Oysa seçmenin oyuyla çok şeyi değiştirebileceğine inanması gerekir. Farklı ideoloji ve siyasi partilerin seçilmesini sivil toplumun gelişmesine yarayacağını Tacik seçmen idrak edebilmelidir.”