Türkiye'de yerel seçim heyecanı
30 Mart 2019
Türkiye'de Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nin yürürlüğe girmesi sonrasında yapılacak ilk yerel seçimlerde, seçmenler yaşadıkları bölgelerde belediye başkanları, belediye meclis üyeleri ve muhtarları seçmek üzere 31 Mart Pazar günü sandık başına gidecek.
Yüksek Seçim Kurulu (YSK) verilerine göre, ülkede 57 milyon 58 bin kayıtlı seçmen bulunuyor. Seçimlerde kurulacak sandık sayısı ise 194 bin 628. Sandıkların yüzde 74’ü nüfusu 750 bini aşan 30 büyükşehir belediyelerinde yer alacak. Seçmenlerin yüzde 78’i bu şehirlerde sandık başına gidecek. Seçimlere katılım oranı 5 yıl önceki yerel seçimlerde son 20 yılın rekorunu kırarak yüzde 89,1’i bulmuştu.
Son seçimlerden bu yana ne değişti?
2014 yılında yapılan son yerel seçimlerden bu yana, seçmen sayısı 4,5 milyon arttı. Yeni seçmenlerin yüzde 90’ı büyükşehirlerde yaşıyor. Kayıtlı seçmen sayısının son 5 yılda 4 milyon arttığı bu şehirlerde toplam 44 milyon 212 bin seçmen oy kullanacak.
YSK'nın açıkladığı verilere göre, 24 Haziran 2018’de yapılan Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimleri sonrası 1 milyon 156 bin kişi ilk kez oy verecek.
24 Haziran seçimleri sonrasındaki dokuz ayda YSK’nın yaptığı denetimler sonucu 91 bin 93 kişinin oy kaydı silindi ve bu kayıtlarda 100 yaşını aşmış 6 bin kişi olduğu belirlendi.
YSK 31 Mart'ta bir sandıkta oy kullanabilecek kişi sayısını da değiştirerek bu sayıyı 330’dan 350’ye çıkardı ve bu kararla seçim bütçesinden 15 milyon liralık tasarruf edeceğini açıkladı.
Kadın adaylar: En az Saadet Partisi'nde en fazla HDP'de
Türkiye'deki seçmenlerin yüzde 50,7’si kadın ancak bu oran kadın adaylara bu yıl da yansımadı. Son 5 yılda kadın seçmen sayısı ülke genelinde 2 milyon 224 bin arttı.
Kadın Adayları Destekleme Derneği’nin (KADER) verdiği bilgilere göre, cumhurbaşkanlığı seçimlerinde en çok oy alan altı partinin gösterdiği kadın adayların oranı yüzde 7’den az.
Bu partiler arasında en az kadın belediye başkanı adayı gösteren parti Saadet Partisi. Bu partinin adayları arasında kadınların oranı yüzde 0,7'de kalıyor.
Eş genel başkanlık sistemi bulunan HDP'de bu oran yüzde 50. Tüzüğünde kadınlara yüzde 33’lük temsil hakkı tanıyan CHP’de kadın belediye başkanı aday oranı yüzde 5,2. AKP'de ise kadın adayların oranı yüzde 1,25; MHP'de ise bu oran yüzde 1,86. Kadın bir genel başkana sahip İYİ Parti'nin ise adaylarının yüzde 3,85'ini kadınlar oluşturuyor.
Adayların eğitim düzeyi
Yerel seçimlerde aday olanların öğrenim durumu ise aday olunan bölgenin büyüklüğüne göre değişiyor ve seçim bölgesi büyüdükçe adayların eğitim seviyeleri de artıyor.
73 bağımsız adayın yarıştığı büyükşehir belediye seçimlerinde toplam 316 aday bulunuyor. Büyükşehirlerde adayların yüzde 70’i üniversite ya da yüksekokul mezunu iken bu oran ilçe bazındaki adaylarda yüzde 44’e düşüyor ve ortaokul ya da lise mezunları artış gösteriyor. İlçe başkanlığı yarışında ilkokul mezunu olan adayların oranının yüzde 12 olmasına rağmen büyükşehirlerde bu oran yüzde 6’da kalıyor.
Büyükşehir belediye başkanlığına aday olan isimlerin Yüksek Seçim Kurulu'nun resmi kayıtlarında yer alan bilgilerinde bazı meslekler öne çıkıyor. Aralarında "TBBM Başkanı,” "Borlu Yeşil Gaz Mucidi,” "Anahtar Teslim Ev Yenileme” gibi istisnai iş tanımlarına sahip olan adaylar dikkat çekerken, tüm adaylar arasında çoğunluğu ise emekliler, avukatlar, mühendisler ve serbest meslek sahipleri oluşturuyor.
Defne Altıok
© Deutsche Welle Türkçe