Türkiye turizmde rekor kırabilecek mi?
20 Mayıs 2024
Yaz sezonuna hazırlanan Türkiye, 2024 yılı sonuna kadar 60 milyon turist ve 60 milyar dolar turizm geliri hedefliyor. Bu yıl ilk kez Almanya'dan gelecek turist sayısının da 7 milyonu aşacağı öngörülüyor. Türkiye şu anda dünyada en fazla turist çeken 6. ülke konumunda. Geçen yıl İstanbul dünyanın en fazla ziyaret edilen şehri, Antalya ise Londra ve Dubai'den sonra en çok ziyaret edilen dördüncü şehri olmuştu.
Öte yandan gerek enflasyon kaynaklı yüksek maliyetler gerekse turizm işletmelerine ilişkin "fahiş fiyat" eleştirileri 2024 hedefini zora sokuyor. DW Türkçe'ye konuşan turizm sektörü temsilcileri, hükümetin koyduğu hedefler tutturulsa bile yüksek enflasyon nedeni ile işletmelerin karlılığının gerileyeceğine işaret ediyor.
Dünyada 6. sıraya geriledi
Dünya Turizm Örgütü (UNWTO) verilerine göre, Türkiye 51,2 milyon yabancı turistle 2023 yılında dünyada en çok ziyaret edilen altıncı ülke oldu. Türkiye, 2022 yılında ise 50 milyon 450 bin turist ile dünyada en çok ziyaret edilen dördüncü ülke konumundaydı. 2023 yılında listede ilk sırayı 89,4 milyon turistle Fransa alırken, İspanya 83,7 milyon ile ikinci, ABD 79,3 milyon turist ile üçüncü sırada yer aldı. Dördüncü sırada 65,7 milyon ile Çin ve beşinci sırada 64,5 milyon ile İtalya bulunuyor.
2024 ilk çeyrekte yüzde 16,7 artış
Türkiye, 2024 yılına ise turizmde atak yaparak başladı. Hükümet tarafından 2024 için 60 milyon turist ve 60 milyar dolarlık turizm geliri hedefi konuldu. Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre, 2024 yılı ilk çeyreğinde Türkiye'ye gelen ziyaretçi sayısı geçen yıla göre yüzde 16,7 artarak 9 milyon 68 bin oldu. Bu dönemde en çok ziyaretçinin geldiği ülke ise Almanya oldu. Yılın ilk üç aylık döneminde elde edilen turizm geliri ise 8,8 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Peki yılın geri kalanında Türk turizmciler, 60 milyon turist ve 60 milyar dolar gelir hedefine ulaşabilecek mi?
"Pahalı ülke eleştirileri haksızlık"
DW Türkçe'ye konuşan Türkiye Otelciler Birliği (TÜROB) Başkanı Müberra Eresin'e göre, turizmde koyulan hedeflere ulaşılacak; ancak turizm işletmelerinin karlılıkları yüksek enflasyonla artan maliyetler nedeni ile yerinde sayacak.
Türkiye'nin son dönemde yabancı turistler için "pahalı ülke" haline geldiğine dair eleştirileri "haksız" olarak değerlendiren TÜROB Başkanı Eresin, "Konaklama fiyatları konusunda dışarıdan bakıldığında yanlış bir imaj var. Biz son iki yıldır döviz bazındaki kontratlarımızı değiştirmedik. Döviz kurları da yatay seyrettiği için Türkiye'de konaklama fiyatlarının çok pahalı olduğunu söylemenin haksızlık olduğunu düşünüyorum" diyor.
Öte yandan turistik işletmelerdeki yiyecek-içecek fiyatları konusunda durumun farklı olduğuna işaret eden Eresin, "Hem genel enflasyon hem de özelde gıda enflasyonu çok yüksek olduğu için işletmeler günlük olarak fiyatları değiştirmek zorunda kalıyor ve fiyatlar giderek yükseliyor. Bu enflasyonist ortamda, 60 milyar dolarlık turizm geliri hedefi tutsa da işletmelerin karlılığı geçen yıla göre artmayacak" diye konuşuyor.
"İşletmeler fiyat indirmeye başlıyor"
Antalya'da üç, Erciyes'te iki oteli bulunan Şahinler Holding Yönetim Kurulu Başkanı Kemal Şahin de 60 milyon turist ve 60 milyar dolar hedefinin tutturulacağı görüşünde. Hatta Kemal Şahin'e göre, yıl sonunda bu hedefler aşılacak ve Türkiye dünya turizmindeki yerini sağlamlaştıracak.
Eresin gibi, Şahin de Türkiye'ye ilişkin "pahalı ülke" eleştirilerinin haksız olduğunu dile getiriyor. "Bazı firmalarda bazı meslektaşlarımız, geçen sene iyi geçtiği için bu sene abartılı fiyatlar koymuş olabilir. Ama onlar da şimdi fiyatları indirmeye başlıyor" diyen Kemal Şahin, şöyle konuşuyor:
"Enflasyon hakikaten Türkiye'de maliyetlerimizi artırdı geçen yıla göre. Ama bu enflasyon her yerde var. Biz kârımızdan kısarak maliyet artışlarını olabildiğince az fiyatlara yansıtmaya çalışıyoruz. Ama doluluklar iyi olursa bu sıkıntıyı da aşarız."
"Türkiye fiyat avantajını kaybediyor"
Ancak Eresin ve Şahin'in aksine, Türkiye'nin yabancı turistler için giderek daha pahalı bir ülke haline geldiğini düşünenler de var.
Uluslararası seyahat acentesi Rocket International'in Türkiye operasyonlarını yöneten Rocket Türkiye CEO'su Kamil Özil, DW Türkçe'ye yaptığı açıklamada, birkaç yıl öncesine kadar "fiyat-hizmet" kalitesine göre dünyanın önde gelen ülkelerinden biri olan Türkiye'nin giderek bu avantajı kaybetmeye başladığını söylüyor.
2024'ün ilk dört ayında, geçen yılın aynı dönemine göre rezervasyonlarda önemli artışlar olduğunu, ancak Mayıs ayında turizmde bir durgunluk yaşanmaya başladığını anlatan Kamil Özil, "Son dönemdeki durgunluğun en önemli sebebi Rus pazarında yavaşlama olması. Bu yavaşlamanın arkasında ise Türkiye'deki yüksek fiyatlar var diyebiliriz. Türkiye birkaç yıl öncesine kadar 'fiyat-hizmet' kalitesine göre dünyanın önde gelen ülkelerinden biriyken, şimdi bu tablo değişti" diye konuşuyor.
Kişi başı harcama 100 dolara ulaştı
Türkiye bir yandan ülkeyi ziyaret eden yabancı turist sayısını artırmayı hedeflerken, diğer yandan turist başına yapılan harcamayı da yukarı çekmek istiyor.
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, özellikle Avrupa ve Uzak Asya pazarından gelecek olan nitelikli turist sayısını artırmayı hedeflediklerini vurgulayarak, "2017'yi gecelik kişi başı harcama olarak 65 dolarla kapatmıştık. Geçen sene de kişi başı harcamayı 99 dolar rakamına kadar taşıdık. Bu yıl 106 dolar hedefliyoruz. Türkiye olarak 2028'e kadar kişi başı harcamada 130 dolarları geçmeyi planlıyoruz" açıklaması yapmıştı.
Ancak Türkiye'de artan fiyatlar, kişi başı harcama hedefinin önünde ciddi bir engel haline gelmiş durumda.
"İstanbul'da yeme-içme Avrupa'dan pahalı"
Gıdadan ulaşıma, çalışan ücretlerinden konaklama giderlerine kadar enflasyon kaynaklı maliyet artışları nedeniyle turizm sektörünün hem TL hem de euro ve dolar bazında fiyat artırmak zorunda kaldığını ifade eden Özil, "Dolayısıyla hem uçak fiyatlarının hem otel fiyatlarının hem de yeme-içme fiyatlarının yükselmesi bizi uluslararası rekabet koşullarında biraz zorluyor. Bu yüksek fiyatlar devam ederse, hedeflerin gerisinde kalınır demek istemiyorum ama satışlarda oldukça zorlanılacak gibi görünüyor" değerlendirmesinde bulunuyor.
Özellikle İstanbul'a gelen yabancı turistlerin yüksek fiyatlardan şikayetçi olduklarına dikkat çeken Özil, şöyle konuşuyor:
"Yabancı turistler İstanbul'da gittikleri mekanlarda Avrupa'nın çok üzerinde bir fiyatlandırma ile karşı karşıya kalıyorlar ve turistler buna şaşkınlıkla bakıyor. Çünkü kendi ülkesinde daha uygun ve daha ucuz yiyip içebiliyor. Bugün Fransa'nın turistik kenti Nice'de lüks bir restoranda yediğiniz yemeğin fiyatı, Türkiye'de aynı kalitedeki bir restoranın üçte biri kadar tutuyor. Yunanistan'daki fiyatları zaten herkes biliyor. Yani sadece Türk vatandaşlarının satın alma gücü düşmedi; yabancı turistin de Türkiye'de satın alma gücü geriledi."
En çok turist Rusya ve Almanya'dan
Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından açıklanan verilere göre, 2023 yılında yüzde 20,66 artışla 6 milyon 313 bin ziyaretçi gönderen Rusya, Türkiye'ye en çok ziyaretçi gönderen ülkeler arasında ilk sıradaki yerini korudu. 2023 yılında Türkiye'ye en çok ziyaretçi gönderen ikinci ülke 6 milyon 193 binle Almanya olurken, üçüncü ülke 3 milyon 800 binle İngiltere oldu. 2024 yılında ise Rusya'dan 6,4 milyon, Almanya'dan ise 7 milyon turistin Türkiye'yi ziyaret etmesi bekleniyor.
Akdeniz Çanağı'nda 4. sırada
Turizmdatabank'ın ülkelerin ulusal verilerinden yaptığı analize göre, 2024 ilk çeyrekte Akdeniz Çanağı'nda en çok turist ağırlayan destinasyonlarda tesislerde yapılan toplam gecelemeler açısından ise İspanya 75,6 milyonla lider olurken, Türkiye 26,4 milyonla dördüncü sırada yer aldı.
Öte yandan 2024 yılı Ocak-Nisan döneminde Türkiye'ye 123 kruvaziyer gemisiyle giden-gelen turist sayısı yüzde 10 artarak 123 binden 135 bine ulaştı. Rekor yıl olan 2013'te kruvaziyer gemileri ile gelen turist sayısı 212 bin dolayında gerçekleşmişti.
"Çatışmalar ortasında turizm yapmaya çalışıyoruz"
DW Türkçe'ye konuşan Ege Turistik İşletmeler ve Konaklamalar Birliği (ETİK) Başkanı Mehmet İşler, enflasyon dışında turizmde 2024 hedeflerinin tutması önündeki zorluklardan birinin de Türkiye'nin yakın coğrafyasındaki savaş ve çatışmalar olduğunu söylüyor.
Türkiye'nin kuzeyinde Rusya-Ukrayna savaşının, güneyinde ise İsrail-Hamas savaşı ve İsrail-İran geriliminin yabancı turistler açısından tedirgin edici gelişmeler olduğunu kaydeden Mehmet İşler, "Bir de Güneydoğu sınırımızda sürekli devam eden çatışmaların olması filan derken, Türkiye aslında bir çatışma ortamının içerisinde turizm yapmaya çalışıyor" diyor.
Son yıllara kadar Türkiye'nin özellikle Avrupalı turist için hem ucuz hem de kaliteli tatilin adresi olduğunu ifade eden ETİK Başkanı İşler, ancak yüksek enflasyon nedeni ile Türkiye'nin bu alanda İspanya ve Yunanistan karşısında güç kaybettiğine işaret ediyor.
"Ekonomik ülke algısı değişiyor"
Emek yoğun çalışan turizm sektöründe iş gücü maliyetlerinin sürekli arttığını, gıda ürünlerinin gün aşırı zamlandığını ve alkollü içkiler üzerinde yüzde 60'a varan vergilerin işletmeleri giderek daha fazla zorladığını dile getiren İşler, şu görüşleri dile getiriyor:
"Bu maliyetleri biz kendi fiyatlarımıza koyduğumuz zaman, artık bizim Avrupa'daki rakiplerimize karşı ucuz ülke, avantajlı ülke, ekonomik ülke algısı da değişmeye başladı. Şu andaki sıkıntımız bu. Dövizin baskılanması da gelirlerimizi düşürüyor. Turizmci tabii ki bu şartlar altında her ne kadar hizmet verse de, fiyat avantajını kaybettiği için 60 milyon turist 60 milyar dolar hedefinin bu sene yakalanamama riski olabilir."