Sınırsız Avrupa
8 Ocak 2013
Almanya, Belçika, Fransa, Lüksemburg ve Hollanda, Lüksemburg'da bulunan Schengen adlı küçük bir kasabada ortak sınırlarındaki gümrük kontrollerinin aşamalı olarak azaltılmasını öngören antlaşmaya 14 Haziran 1984 tarihinde imza atmıştı. Bu beş Avrupa ülkesi, beş yıl sonra da sınırlarında dolaşım özgürlüğünün hangi koşullar altında gerçekleşeceğini düzenleyen başka bir antlaşmaya daha imza attı.
Yürürlüğe girmesi gecikti
Avrupa Birliği'nde sınırları kaldıran Schengen Antlaşması'nın yürürlüğe girmesi için ise beş yıl daha beklemek gerekti. İki Almanya'nın birleşmesinin ardından Avrupa Birliği vatandaşlarına vizesiz seyahat hakkı tanıyan Schengen Antlaşması 26 Mart 1995'te yürürlüğe girebildi. Lüksemburg, Belçika, Almanya, Fransa, Hollanda, İspanya ve Portekiz'de sınır kontrollerine aynı gün son verildi.
Tek pazar olmanın en önemli ilkelerini belirleyen ve 1999'da yürürlüğe giren Amsterdam Antlaşması ise Avrupa hukuku çerçevesi içinde Schengen Antlaşması'na entegre edildi. Antlaşmada, sınırların kaldırılmasının ardından vize ve mülteci politikaları, uyuşturucu ticareti ile ortak mücadele ve dış sınırlardaki kontrollerin güçlendirilmesi gibi uyumlaştırılması gereken noktalar hükme bağlandı. Ayrıca bir de Schengen Bilgi Sistemi (SIS) oluşturuldu. Sistem sayesinde Avrupa Birliği emniyet makamları, aranan kişilere ilişkin verilere saniyeler içinde ulaşabiliyor.
Schengen alanı genişledi
Avrupa Birliği’nin genişlemesiyle Schengen kapsamındaki ülkelerin sayısı da zamanla arttı. 2007 yılında dokuz yeni ülke sınırlarını AB vatandaşlarına açtı. Schengen'in bugün 25 üyesi bulunuyor. Bunlardar ikisi 22 Birlik üyesi (Belçika, Danimarka, Almanya, Estonya, Finlandiya, Yunanistan, İtalya, İspanya, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Malta, Hollanda, Avusturya, Polonya, Portekiz, İsveç, Slovakya, Slovenya, Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Fransa), diğer üçü ise Birlik üyesi olmayan Avrupa ülkeleri Norveç, İzlanda ve İsviçre.
Schengen Antlaşması'na taraf olmak istemeyen İngiltere ve İrlanda için özel düzenlemeler yapıldı. AB ülkelerinden birinde süresiz oturum iznine sahip olan ya da Schengen vizesi bulunan yabancılar İngiltere ve İrlanda’ya özel vizeyle girebiliyor.
Dolaşım özgürlüğünden faydalanamayan bir diğer Birlik üyesi de Kıbrıs. Kıbrıs sorunu çözülmediği sürece, Kıbrıs'ın serbest dolaşım alanına katılması mümkün görünmüyor. Birliğin yeni üyeleri Bulgaristan ve Romanya ise yakında sınırların kalkmasını bekliyor.
© Deutsche Welle Türkçe
Tereza Burianova, Arne Lichtenberg, Hülya Köylü Schenk
Editör: Ahmet Günaltay