Suriye'deki savaş deprem yardımlarını nasıl etkiledi?

Kahramanmaraş merkezli depremler, Suriye'nin Türkiye sınırına yakın bölgelerinde de ciddi yıkıma neden oldu. Ülkedeki iç savaş ise depremden etkilenen bölgelereyönelik yardım çabalarını güçleştiriyor. Reuters haber ajansı, Suriye'ye yardım ulaştırılması konusunda yaşanan güçlükleri derledi.

Depremden hangi bölge ne kadar etkilendi?

Suriye'de Rusya ve İran destekli Esad rejimi, ülkenin büyük bölümünde kontrolü elinde tutuyor. Ancak Suriye'nin kuzeybatısı hâlen muhalif grupların kontrolünde. Birleşmiş Milletler (BM) bu bölgedeki 4 milyon insanın depremden önce dahi yardıma muhtaç olduğunu belirtiyordu.

Muhaliflerin kontrolündeki kuzeybatı bölgesi, Suriye'de depremden en fazla etkilenen bölge. Ancak civardaki rejim bölgelerinde de yıkım ve can kaybı yaşandı.

ABD destekli Kürt güçlerin kontrolündeki kuzeydoğu bölgesi ise depremden daha az etkilendi.

Suriye'ye yardımlar nasıl girebilir?

Esad rejimi, yabancı ülkelerin Suriye'nin egemenliğine saygı göstermesi ve ülkenin herhangi bir bölgesine gidecek yardımların hükümet kontrolündeki topraklar üzerinden ulaştırılması gerektiğini belirtiyor.

Şu an pratikte Suriye'nin kuzeybatısına yönelik yardım yıllardır Türkiye sınırı üzerinden BM onayıyla ulaştırılıyor. Yardımlara imkân tanıyan karar, BM Güvenlik Konseyi tarafından her altı ayda bir uzatılıyor. BM Güvenlik Konseyi'nde veto yetkisi bulunan ve BM yardımlarının Şam üzerinden dağıtılması gerektiğini savunan Rusya, bölgeye sadece Suriye-Türkiye arasındaki tek bir kapı üzerinden sevkiyat yapılmasına onay vermişti.

Türkiye'nin ardından bugün Suriye'yi ziyaret eden BM İnsani İşlerden Sorumlu Genel Sekreter Yardımcısı ve Acil Yardım Koordinatörü Martin Griffiths, deprem yardımlarının ulaştırılabilmesi amacıyla Suriye-Türkiye arasında daha fazla geçiş noktası açılması için BM'deki temaslarını da sürdürüyor.

BM'nin yıllardır insani yardımları Hatay'ın Reyhanlı ilçesindeki Cilvegözü sınır kapısından Suriye'ye geçirdiğini hatırlatan Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da Türkiye'nin uluslararası deprem yardımları için Kilis'te iki kapı daha açmaya hazır olduğunu söyledi.

Yardımlar Suriye'nin içindeki cephe hatlarını aşabilir mi?

Depremin ardından Suriye'deki cephe hatlarını aşarak insani yardım ulaştırmak için gerçekleştirilen birkaç girişim, bu sürecin ne denli güç olduğunu gözler önüne serdi.

Kürtlerin kontrolündeki kuzeydoğu bölgesinden Türkiye destekli muhaliflerin elindeki bir bölgeye gitmek üzere yola çıkan bir konvoy, Perşembe günü geri döndürüldü. İç savaş sırasında dönem dönem birbiriyle savaşmış olan bu iki gruptan kaynaklar, konvoyun cephe hattını geçememesinden birbirini sorumlu tuttu. Taraflar, birbirini yardımları politize etmekle suçladı.

Reuters'a konuşan bir BM sözcüsüyse büyük oranda Heyet Tahrir Şam (HTŞ) tarafından kontrol edilen bir bölgeye rejimin elindeki bölgelerden gönderilecek yardımların "onay sorununa" takıldığını belirtti. Bir HTŞ kaynağı, Reuters'a yaptığı açıklamada, hükümet kontrolündeki bölgelerden yardımlara onay vermeyeceklerini söyledi. Söz konusu kaynak, "Rejimin yardım ettiğini göstermek için durumdan faydalanmasına izin vermeyeceğiz" dedi.

Ancak BM Acil Yardım Koordinatörü Griffiths, bugün yaptığı açıklamada, BM'nin muhaliflerin elindeki kuzeybatı bölgesine rejimin kontrolündeki bölgelerden yardım götüreceğini söyledi. Rejim kontrolündeki Halep kentinde konuşan Griffiths, depremden etkilenen tüm bölgeler için yardım çağrısı yayımlayacaklarını sözlerine ekledi. BM yetkilisi, "Buradan kuzeybatıya yardım götüreceğiz. Ama kuzeybatı, Suriye'nin sadece bir kısmı. Buradaki insanlarla ilgilenmemiz de çok önemli" dedi.

Kim yardım gönderiyor?

Suriye devlet medyası, şu ana kadar Arap ve Asya ülkelerinden 50'yi aşkın uçağın rejim kontrolündeki havalimanlarına yardım taşıdığını bildirdi.

İtalya'nın gönderdiği tıbbi yardım Pazar günü Şam'a ulaştı. Bu, Avrupa'dan hükümet kontrolündeki bölgelere ulaştırılan ilk deprem yardımı oldu.

Batı'nın Suriye'nin kuzeybatısına yapmayı amaçladığı doğrudan yardım, bu bölgelerin bir bölümünde radikal grupların kontrolü elinde bulundurmasından olumsuz etkilendi. Depremin yol ve köprülerde oluşturduğu hasar dasınır ötesi yardımlarda üç gün aksamaya neden oldu.

Sevkiyatlar geçen Perşembe yeniden başladı ve o günden sonra artarak devam etti. Ancak yardımlar sadece gıda, çadır ve tıbbi malzemeleri içeriyor. Suriye'nin kuzeybatısındaki kurtarma ekiplerinin ihtiyaç duyduğu ekskavatör gibi araçlar bölgeye gönderilemedi.

DW,rtr/CÖ,JD