Srebreniça kurbanlarına gecikmeli adalet

Bir Hollanda mahkemesinin, 1995 yılındaki Srebreniça katliamı sırasında üç Müslüman’ın öldürülmesinden Hollanda'nın sorumlu olduğu hükmüne vararak devleti tazminat ödemeye mahkum etmesi, Yugoslavya trajedisinin yeniden hatırlanmasına vesile oldu. Avrupa’nın İkinci Dünya Savaşı sonrasında sahne olduğu en kanlı katliamda 8 bin dolayında Müslüman, Sırplar tarafından öldürülmüştü. BM Koruma Bölgesi'nin sorumluluğu 150 mevcutlu Hollanda barış gücündeydi. Binlerce Boşnak bu bölgeye sığınmış, Hollandalı komutan da Sırpların saldırı tehdidi üzerine Boşnakları kaderine terk etmişti. Hollanda devletine açılan daha önceki davaların 2008 yılında ret edilmiş olması bakımından son karar bütün taraflar için sürpriz oldu.

16 yıldır adalet arıyorlar

1995 yılının temmuz ayında Sırplar, Birleşmiş Milletler Koruma Bölgesi ilân edilen Srebreniça’da 8 bin Müslüman’ı katletmişti. Bu bölgedeki sivillerin can güvenliğinin sağlanması Hollandalıların sorumluluğundaydı. Ancak ilerleyen Sırp birliklerinin üstünlüğü karşısında Hollandalılar bölgeden ayrılmayı ve Müslümanları kaderlerine terk etmeyi uygun görmüşlerdi. Katledilen Boşnakların yakınları 16 yıldır Birleşmiş Milletler ve Hollanda’yı mahkûm ettirmeye çalışıyorlar.

Srebreniça annelerinin davasını üstlenen avukat Axel Hagedorn, Birleşmiş Milletler ve Hollanda devletinin görevi ihmal ettiklerini ve sivil halkı korumaları için kendilerine verilen yetkiyi kullanmadığını söyledi.

Maktul ailelerinin dava açmak için yaptıkları başvurular şimdiye kadar hep geri çevrilmişti. Hollanda, askerlerinin BM'in emrinde olduğu gerekçesiyle, Srebreniça’da olanlardan sorumlu tutulamayacağı tezine sığınıyordu. Ancak Lahey’deki temyiz mahkemesi bunun tam tersine hükmetti. Bu kararın çıkmasından önemli rol oynayan Lisbeth Zegveld adlı avukat, Srebreniça’da katledilen üç Boşnak’ın ölümünden Hollanda devletinin sorumlu olduğuna mahkemeyi ikna etti. Zegveld, 'Askerlerini Birleşmiş Milletlerin emrine veren bir devlet, barış misyonunun sürdürüldüğü ülkede birliklerinin yaptıklarından sorumlu tutulabilir', dedi.

Halâ özür dilenmedi

Hollanda, askerleri tarafından koruma bölgesinden çıkarılıp Sırpların insafına terk edilen üç Boşnak için tazminat ödemeye mahkum edildi. Tazminat bedeli henüz belli değil. Babası ve kardeşinin katledilmesini önlemeyen Hollanda birliklerinin tercümanlığını yapan Hasan Nuhanoviç temyiz mahkemesinde açtıkları davayı kazanmalarının ardından Hollanda radyosuna verdiği demeçte, olumsuz karar beklerken Lahey'deki mahkemenin böyle bir karar almasının kendisi için büyük sürpriz olduğunu, söyledi.

Lahey'deki temyiz mahkemesinin kararı münhasıran üç münferit olayı kapsıyor. 1995 yılında yakınları katledilen binlerce Boşnak şimdi adaletin kendileri için de tecelli etmesini umuyor. Avukat Axel Hagedorn da son derece önemli bir sembolik adım beklentisi içinde olduklarını söyledi. Avukat Hagedorn, ne Birleşmiş Milletlerin, ne de Hollanda devletinin olanlardan dolayı özür dilemeyip, aradan 16 yıl geçmesine rağmen, ‘kusura bakmayın’ bile dememelerinden büyük üzüntü duyduğunu dile getirdi.

© Deutsche Welle Türkçe

Andreas Reuter/A. Günaltay

Editör: Murat Çelikkafa