S&P'den bir darbe daha

Amerikan derecelendirme devi Standard & Poor’s'un dokuz Avrupa ülkesinin kredi notunu düşürmesine borsaların nasıl tepki göstereceği merakla beklenirken Berlin yönetimi soğukkanlılığını koruyor. Finans uzmanları, ‘Fransa’nın notunun kırılması çoktandır bekleniyordu, piyasalar da kredibilite düşüşünü zaten borçlanma faizlerine yansıtmıştı’, diyorlar. Hükümet çevreleri bu şokun borç günahkârı ülkeler üzerinde olumlu etki yapabileceği görüşünde.

Ancak S&P’den gelen not kırma haberinin Euro’yu kurtarma operasyonunu zorlaştırdığı da inkâr edilmiyor. Almanya’nın sırtına ek yük binebileceğini belirten iktidar milletvekilleri ABD’nden Euro’ya saldırıldığını öne sürüyorlar. Hristiyan Demokrat Avrupa Milletvekili Elmar Brok bir gazeteye verdiği demeçte, kredi notunun düşürülmesinin, para savaşlarının başlatılmasından başka bir şey olmadığını söyledi.

Kredi notlarının kırılması Avrupa Mali İstikrar Mekanizması açısından ne anlama geliyor? Kriz ülkeleri için piyasadan para toplayan istikrar fonunun faturası kabarabilir. S&P şimdi de istikrar fonunun notunu düşürmekle tehdit ediyor. Kurtarma fonunun 440 milyar euro borç verebilmesi için Euro ülkelerinin 780 milyar euroluk kefalet üstlenmesi gerekiyor. Almanya Başbakanı Angela Merkel, güçlü ortakların kredi notunun kırılması yüzünden Almanya’nın garanti fonu için üstlendiği 211 milyar euroluk payın artacağına ihtimal vermiyor.

Kredi notunun otomatikman faiz artışı anlamına gelmeyeceğini belirten uzman politikacılar istikrar fonunun zaten yüksek faiz ödediğini ve fon faizinin zaten en zayıf güçlü ortak para bölgesi üyesine (Fransa) göre ayarlandığını belirtiyorlar.

Gözler Almanya'da

Ancak faizler yine de artar ve ek kaynak bulunamazsa istikrar fonunun borçlu ülkelere açabileceği kredi miktarı 440 milyar euronun altına düşebilir. Bu da Euro çevresine çekilen ‘savunma surlarının’ zayıflamasına ve para piyasasındaki spekülatörlerin Avrupa parasına yüklenmesine yol açabilir.

Derecelendirme kuruluşlarının farklı değerlendirme yapması borsalarda paniği önleyebileceği gibi Almanya’nın kurtarma operasyonundaki yükünü de arttırabilir. Sosyal Demokrat ana muhalefet partisi hazinenin para ihtiyacının artabileceği gerekçesiyle koalisyon ortakları tarafından kararlaştırılan vergi indiriminin iptal edilmesini istiyor.

Fransa’nın AAA’sını kaybetmesi, Euro bölgesinin ‘para babası’ ve ‘örnek öğrencisi’ Almanya’ya ek sıkıntı yaratabilir. Sürekli ek kredilerle ortaklarını kurtarmaya çalışan ülkelerin bizzat sıkıntıya düşmesiyle Almanya gibi şimdilik ek borçlanmaya negatif faiz ödeyen bir ülkenin ayakta kalması da zorlaşıyor. Yunanistan, İtalya, İspanya, Portekiz ve İrlanda’nın kısmi ya da topyekun iflas ilan etmesi durumunda Almanya’nın ödeme yükümlülüğünün 564 milyar euroya çıkabileceği belirtiliyor. Almanya hükümetinin finans danışmanı Clemens Fuest Almanya’nın pekiyi olan kredi notunun kırılma ihtimalinin %50 olduğunu ve böyle bir durumda taze para tedarik etmenin iyice zorlaşacağını söylüyor.

Merkozy işbirliği tehlikede

Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy için seçim kampanyasının başlamış olması Merkel – Sarkozy ikilisi arasındaki ahengin sarsılmasına yol açabilir. Sarkozy, üzerindeki baskının iyice artması durumunda Merkel tarafından belirlenen konsolidasyon rotasına girmek zorunda kalabilir. Merkel, S&P’nin sert cezasını koz olarak kullanıp para birliğindeki ortaklarını daha fazla bütçe disiplini ve borç freni prensibinin benimsenmesi hususunda sıkıştırabilir.

Borç sarmalındaki ülkelerin sert tasarruf tedbirlerine rağmen nasıl ekonomik büyüme yaratabileceği de merak konusu. Ortak para bölgesinin tasarruf komiserliğini üstlenen Almanya’ya garaz beslenmesi söz konusu olabilir. Eski Almanya Başbakanı Helmut Schmidt, ‘Almanya’nın tarihten ders alıp başöğretmenliğe kalkışmamasını’ ihtar etmişti.

Angela Merkel derecelendirmelerden bağımsız olabilmek için istikrar fonunun yerini alacak olan daimi kurtarma şemsiyesinin bir an önce faaliyete geçirilmesinde ısrar ediyor. Bu kurumun sabit sermaye stoku olacağı için, piyasadan borçlanmaya ihtiyacı kalmayacak. Ancak Fransa’nın yeni fona sermaye payını yatırmakta zorlanabileceği anlaşılıyor. Avrupa’yı kendi derecelendirme kuruluşuna kavuşturma talepleri ise, son derece zor olduğu için fazla taraftar bulmuyor. Angela Merkel, yasal ayarlamalarla derecelendirme kuruluşlarından çıkan kararları yumuşatma imkanlarını araştırıyor. Bunlar arasında, kredi notunun kırılması durumunda sigortacılara belli devlet tahvillerini almanın yasaklanması da bulunuyor. Almanya Başbakanı’nı derecelendirme kuruluşları karşısında yelkenleri suya indirmekle suçlayan Sol Parti Meclis Grup Başkanı Sahra Wagenknecht, ‘Başbakan derecelendirme şirketlerinin gücünü kırmak yerine onların hükümlerini bütün Avrupa’ya zorla tasarruf programları kabul ettirmekte kullanıyor’, dedi.

© Deutsche Welle Türkçe

Derleyen: A. Günaltay

Editör: Nihat Halıcı