Soykırım kararı ilişkileri nasıl etkileyecek?

Alman Federal Meclisi'nde kabul edilen Ermeni Soykırımı kararı sonrasında patlak veren diplomatik kriz, Birinci Dünya Savaşı'ndan bu yana yakın ilişkileri bulunan ve NATO üyesi iki ülke olan Türkiye ve Almanya'nın ilişkilerinde derin bir sarsıntı yarattı. 2 Haziran'da kabul edilen kararın hemen ertesinde Türkiye'den gelen tepkiler "ölçülü" olarak değerlendirilmişti. Ancak son günlerde Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın karara oy veren Türk asıllı Alman milletvekilerine yönelik "bu kişilere kan testi yapılmalı" ve "PKK uzantıları" şeklindeki sözleri, tartışmayı yeniden alevlendirdi. Dün Erdoğan'ın sözlerine karşılık veren Almanya Başbakanı Angela Merkel ise "Türkiye tarafından konuyla ilgili ileri sürülen iddia ve açıklamaları makul bulmuyorum" şeklinde konuştu.

Peki siyasal, toplumsal ve ticari anlamda çok köklü ilişkilere sahip Türkiye ve Almanya arasındaki gerilim nereye varacak?

"Ekonomik ilişkiler etkilenmez"

Özellikle ekonomik ilişkilerin söz konusu gerilimden nasıl etkileneceği merak konusu. Zira Almanya, Türkiye'nin yaptığı ihracatta 13,4 milyar dolarla birinci, ithalatta ise 21,3 milyar dolarla Çin'den sonra ikinci sırada yer alıyor. Türkiye Almanya'ya en çok motor aksam ve parçaları, örme tekstil ve taşıt aksamı satarken, Almanya'dan ise en çok binek otomobil, taşıt aksamı ve helikopter, uçak alıyor. Şu an için Türkiye'den Alman mallarına yönelik bir boykot ya da kısıtlama kararı alınmış değil. Öte yandan Türkiye'ye yılda ortalama 5 milyon Alman turist gelirken, Almanya'daki Türk girişimcilerin sayısı ise 160 bin civarında. Türkiye'deki 17 bin yabancı şirketin 7 binini de Alman sermayesi oluşturuyor.

Almanya'da bir şirketi bulunan ve burada üretim yapan İstanbul Sanayi Odası Başkan Yardımcısı ve Orta Anadolu Makine ve Aksamları İhracatçıları Briliği Başkanı Adnan Dalgakıran, bugün yaşanan gerilimin Almanya ile Türkiye ilişkilerini ekonomik açıdan etkilemeyeceğini söylüyor. Rakamlara bakıldığında iki ülkenin ticarette çok önemli bir işbirliği içinde olduğunun görüleceğini söyleyen Dalgakıran, "Bu ekonomik büyüklüğe zarar verecek bir hamle iki tarafta da beklemiyorum" diyor. Türkiye'nin Ermeni soykırımı kararı nedeniyle Almanya'ya ticari bir boykot uygulamasının söz konusu olmadığını vurgulayan Dalgakıran, "Türkiye Almanya'ya tepkisini ekonomik tedbirler olarak ortaya koymayacaktır. Çünkü bunun öncelikle Türk ekonomisine çok büyük zararı dokunur. Kaldı ki bu tür kararlar alan başka ülkeler de var. Türkiye bunların hepsine ekonomik karşılık vermedi. Bunun iki ülke hükümetleri arasındaki diplomatik ilişkilerle bir çözüme doğru yol almasını umuyoruz" diye konuşuyor.

Ekonomiden sorumlu Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek de konuya ilişkin açıklamasında, "Almanya ile ticari konuların etkilenmemesi için gereken hassasiyeti göstereceğiz, kendi ayağımızdan vurmayız" dedi.

"Askeri ve siyasi ilişkiler etkilenecek"

Ancak, iş dünyası "soykırım" krizinden etkilenmeyeceğini söylese de iki ülkenin işbirliği yaptığı diğer alanlarda gelecekte nasıl bir tavır takınılacağı belirsiz. Örneğin IŞİD'e karşı uluslararası koalisyona destek amacıyla İncirlik Üssü'nde görev yapan Alman Tornado keşif uçaklarının akıbeti konusunda henüz bir açıklama yapılmış değil. Öte yandan Ege Denizi'nde insan kaçakçılarına yönelik operasyon yapan NATO devriyelerinin yetkilerinin artırılması talebinin de Türkiye tarafından kabul edilip edilmeyeceği bilinmiyor.

Avrupa Birliği ve Küresel Araştırmalar Derneği Başkan Yardımcısı Can Baydarol'a göre, mülteci sorunu ve vize serbestisi konularının iç içe geçmiş olduğu bir dönemde ortaya çıkan Ermeni soykırımı kararı ikili ilişkilere derinden zarar verecek bir etkiye sahip.

"Alman vatandaşı Türkler dava açabilir"

Almanya'da yaşayan 3,5 milyon Türk düşünüldüğünde ve ortak ticaret hacmi ele alındığında bu kararın diğer ülke parlamentolarında alınan soykırım kararlarından daha önemli ve etkili olduğunu vurgulayan Baydarol gözden kaçan bir noktaya dikkat çekiyor.

AİHM'in 2013'te Vatan Partisi lideri Doğu Perinçek'in İsviçre’ye karşı açtığı ‘Ermeni Soykırımı' davasında Perinçek ve Türk hükümetinin tezlerine hak vererek Perinçek'in ifade özgürlüğünün ihlâl edildiğine hükmettiğini hatırlatan Baydarol, AİHM'in bu kararının Almanya'daki soykırım yasasını da bağlayabileceğini öne sürüyor.

Baydarol, şöyle konuşuyor: "Şimdi Alman Federal Meclisi aldığı kararda, soykırım meselesinin tarih kitaplarına gireceğini söylüyor. Almanya'da yaşayan bir Türk de 'benim çocuğum o kitabı okumak zorunda değil' diyerek yargıya başvurabilir. Çünkü AİHM Perinçek davasındaki kararında 'Bu işi siyasetçi çözemez, mahkeme kararı olması gerekiyor' hükmünde bulunmuştu. Unutmayalımki Yahudi soykırımı kararını Nürnberg Mahkemesi verdi. Böyle bir yargı karar olmadığı sürece, Ermeni soykırımı konusunda parlamentoların aldığı kararlar, mahkemeler tarafından yok sayılabilir."

© Deutsche Welle Türkçe

Aram Ekin Duran