Silahların imhası ne denli mümkün?

“Suriye'nin bizimle aynı fikirde olup olmadığını bilmiyoruz, ancak kimyasal silahları uluslararası denetime teslim etmek askerî bir müdahaleye engel olacaksa, Şam yönetimi ile derhal bu konu üzerinde çalışmalıyız.” Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Suriye konusunda tüm dünyaya derin bir nefes aldıran teklifini kamuoyuna bu sözlerle açıklamıştı. Lavrov, Suriye yönetiminin elindeki kimyasal silah mühimmatını önce kontrol için teslim etmesini, ardından da silahların imha edilmesini istedi.

Öneriye, Kongre üyelerinden Suriye'ye askerî müdahale konusunda fazla destek bulamayan ABD Başkanı Barack Obama da sıcak yaklaştı. “Gerçekten de sorunu diplomatik yollarla çözmek mümkünse, bu benim de ilk önceliğim olur" diyen Obama, sözlerini "Dışişleri Bakanı Kerry'ye bu teklifi incelemek üzere doğrudan Ruslarla konuşması talimatı verdim. Tüm diplomatik yollar denendikten sonra, kimyasal silahlar konusunda uluslararası topluma kontrol edilebilir ve uygulamaya konulabilir bir mekanizma sunulursa, ben de bundan yana olurum" şeklinde sürdürdü.

Suriye'den yeşil ışık

Rusya'nın teklifine ABD yönetiminin yanı sıra, ihtilafın diğer tarafı Suriye yönetimi de yeşil ışık yaktı. Suriye Başbakanı Vail El Halki, ülkesinin kan dökülmesini engelleyecek her tür girişimin arkasında olduğunu söyledi.

Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Ban Ki Moon ise bölgede incelemelerde bulunan Birleşmiş Milletler uzmanlarının raporunun kimyasal silah kullanıldığını doğrulaması halinde, Güvenlik Konseyi'ne bu silahların teslim edilmesi için çağrıda bulunacağını söyleyerek, bu konuda bir öneri de ortaya attı:

“Birkaç gündür önerilerimiz üzerine ciddi olarak düşünüyorum. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ne Suriye'deki kimyasal silahların Suriye içerisinde belirlenen alanlara bırakılması yönünde çağrıda bulunması teklifini götüreceğim. Silahlar buralara güvenli bir şekilde yığılabilir ve imha edilebilirler.”

Silahlar nasıl imha edilir?

Peki, Suriye rejiminin elindeki kimyasal silahlar gerçekten de teslim edilip, imha edilebilir mi? Uzmanlara göre, bu tehlikeli ve karmaşık olduğu gibi, yüksek maliyetli de bir işlem. İmha işleminin iç savaş koşullarındaki Suriye'de yıllar alabileceği, bu sürenin kimyasal silah mühimmatının miktarına bağlı olarak değişebileceği ifade ediliyor. Bu süreçte Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü (OPCW) uzmanlarının kilit rol oynaması bekleniyor. Örgüt uzmanları, Irak örneğine dikkat çekiyor. Irak'ta Saddam Hüseyin'in devrilmesinin ardından kimyasal silahların imha edilmesi yıllarca sürmüştü.

Alman Tagesspiegel gazetesinin Washington muhabiri Christoph von Marshall da bazı kuşkuları olduğunu dile getiriyor: “Tabii ki Suriye rejiminin iç savaşın ortasında birkaç gün içerisinde elindeki tüm silahları getirip, kontrol için bir yere yığması gibi bir durum söz konusu olmayacaktır. Şayet olursa bu çok uzun soluklu bir süreç olur. Bu niyetin ne kadar ciddi olduğunu denetlemek de güç, zira hiç kimse rejimin elinde ne kadar kimyasal silah olduğunu bilmiyor. Sadece silahların bir bölümünü teslim ederlerse, teslimat ne ölçüde yerine getirilmiş olur ki?”

Suriye, kimyasal silahların üretimini, stoklanmasını ve kullanımını yasaklayan Kimyasal Silahlar Sözleşmesi'ne (CWC) taraf değil. Son gelişmeler ışığında Suriye'nin sözleşmeyi kabul etmesi yönündeki çağrılar da artıyor.

©Deutsche Welle Türkçe

DW/epd/dpa, BÖ/BW