Savaşın unutulan kurbanları
17 Nisan 2014
Birinci Dünya Savaşı'nın Afrikalı kurbanları için dikilen anıt Afrika'da değil Fransa'da. 3 binden fazla Güney Afrikalı askerin hayatını kaybettiği Delville ormanında. “Güney Afrika Lejyonları” adlı derneğin yönetim kurulu üyesi John Del Monde, bu bölgeyi çok iyi tanıyor.
John Del Monte, "Sadece Namibya ve Güney Afrika'da anma törenleri düzenlemeyeceğiz. Fransa'daki Delville ormanına da bir delegasyon göndereceğiz. Ayrıca Flandern'de hayatını kaybeden güney Afrikalı askerleri anmak için orada da bir anıt yapacağız" diyor.
Del Monte, İngiliz Krallığı bayrağı altında savaşarak hayatını kaybeden insanların geldiği ülkelerdeki derneklerle işbirliği yapıyor. O dönem Belçika, Fransa, Pakistan, Kuzey Afrika ve Afrika kıtasındaki eski Alman sömürgelerinde 10 bin civarında Güney Afrikalı asker hayatını kaybetmişti.
2 milyon Afrikalı savaştı
Birinci Dünya Savaşı sırasında Afrika'dan yaklaşık 2 milyon insan asker olarak ya da diğer amaçlarla kullanılmak üzere Avrupa ya da Afrika topraklarında savaştırıldı. Önceleri ücret karşılığında gönüllü yazılıyorlardı, ancak 1915'ten itibaren Avrupalılar binlerce Afrikalıyı zorla savaşa sürüklediler. Sadece Fransa Almanya'ya karşı savaşmak üzere Batı ve Kuzey Afrika'daki sömürgelerinden 450 bin Afrikalı askeri cepheye gönderdi.
Savaş özellikle eski Alman Doğu Afrika'sında kötüydü. Alman General Lettow-Vorbeck gerilla taktiği izleyerek sürekli yeni bölgeleri savaşa soktu. Silah, cephane ve diğer malzemeleri taşımakla 200 bin kişi görevlendirildi. Erkekler savaşa yönelince tarlalardaki erkek gücü azaldı ve bu hasadı olumsuz etkiledi. Ya da ürünler askerler tarafından yağmalandı. Düşmanın eline geçmemesi için tarlalar ateşe verildi. Bu nedenle kaç insanın açlıktan öldüğü hakkında herhangi bir bilgi yok. Bugünkü Tanzanya sınırlarında kalan Dodoma'da 1917/18 yıllarında nüfusun yüzde 20 azaldığı kaydedildi. Tarihçiler Doğu Afrika'da savaşın etkileri nedeniyle 1 milyon insanın öldüğünü tahmin ediyorlar. Hamburg Üniversitesi'nden tarih profesörü Jürgen Zimmerer, şöyle konuşuyor: "Savaş belirli bölgeleri o kadar değiştirdi ki iyileşmesi onlarca yıl aldı. Tabii tam anlamıyla iyileşti denebilirse.“
Ancak Birinci Dünya Savaşı bugün Tanzanya'da artık pek konuşulmuyor. Herhangi bir anma töreni de planlanmadığı belirtildi. Binlerce asker ve görevlinin öldüğü eski Alman sömürgesi Kamerun‘da da durum farklı değil. Okullarda da Birinci Dünya Savaşı çok az işleniyor. Kamerun'daki Uluslararası İlişkiler Enstitüsü'nden Jean-Emmanuel Pondi, savaşın unutulmaya başladığını söylüyor.
©Deutsche Welle Türkçe
Hilke Fischer / Başak Sezen
Editör: Ahmet Günaltay