Saraçoğlu’ndaki kentsel dönüşüme telif davası

Ankara'da Cumhuriyet’in simge mekânlarından Saraçoğlu Mahallesi'nin, mahalleyi tasarlayan Alman mimar Paul Bonatz'ın varislerinden izin alınmadan kentsel dönüşüme tabi tutulmasına Mimarlar Odası Ankara Şubesi'nden tepki geldi. Mimarlar Odası telif haklarının ihlal edildiği gerekçesiyle dava açtı.

1946 yılında yapımı tamamlanan Saraçoğlu Mahallesi, Cumhuriyet’in ilk toplu konut projesi olarak kayıtlara geçti. Ancak 2013 yılında riskli alan ilan edilen mahallenin SİT alanı statüsü aynı yıl Bakanlar Kurulu tarafından kaldırıldı. Bu süreçte Mimarlar Odası Ankara Şubesi, mahallenin dönüşümüne ilişkin hazırlanan imar planlarını Danıştay’a başvurarak iptal ettirdi. Ancak yeni imar planları hazırlanarak projede ısrar edildi.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, uzmanların tüm uyarılarına karşın Ekim 2020’de Yenileme ve Yaşatma Projesi adı altında Saraçoğlu Mahallesi’ni kentsel dönüşüme soktu. Proje kapsamında mahallede 120 konut, 92 ticarethane, 212 ofis, 5 otel ile 680 araçlık otopark yapılacak.

Emlak Konut Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı tarafından  364 milyon TL bedelle Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imam hatipten arkadaşı olduğu belirtilen Hasan Gürsoy’un sahibi olduğu Güryapı Anonim Şirketi’ne verilen projenin 29 Ekim 2023 tarihinde tamamlanması planlanıyor.

Mimarlar Odası’ndan yeni dava

Saraçoğlu Mahallesi’ndeki kentsel dönüşüm inşaatı sürerken, projeye yönelik yeni bir itiraz daha geldi. Tarihi Saraçoğlu Mahallesi’nin korunması için hukuk mücadelesi yürüten Mimarlar Odası Ankara Şubesi, Saraçoğlu Mahallesi’nin mimarı Paul Bonatz’ın varisleri Brigitte Dübers ve 7 torunu, telif hakkının korunması için vekâletname verdi.

Ankara Şube avukatları, telif hakkı 2026’ya kadar devam eden Bonatz’ın varisleri adına 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 77. Maddesi uyarınca ihtiyati tedbire karar verilmesi için dava açtı. Dava dilekçesinde, proje yapılırken Bonatz’ın varislerinin onayının alınmadığı, bu nedenle inşaatın durdurulması istendi.

Tezcan Karakuş Candan: Mirasçıların onayı alınmadı

Açıklama yapan Mimarlar Odası Ankara Şube Başkanı Tezcan Karakuş Candan, “Bonatz’ın mirasçıları adına Saraçoğlu Mahallesi’nde ‘müdahalenin men’i davasını açtık. Bu dava Türkiye’de telif hakları açısından önemli bir dava olacak” dedi.

Candan, şunları kaydetti:

“Saraçoğlu Mahallesi’nin ağaçları, yapıları ve alanın tamamı tescilli kültür varlığıdır. Kültür varlığı niteliği taşıyan bu alanda; idarelerce riskli alan kararları verilerek önce tamamen yıkılmak istenmiş, yargı tarafından kararlar iptal edilince kamu lojmanı olarak kullanılan mahalle tamamen tahliye edilmiş, tahliye ardından kamu kullanımı tahsisleri kaldırılmış ve rant alanı yaratmak üzere de bir dizi idari işlem tesis edilmiştir. İmar planı yapılmış, yargı tarafından iptal edilmiş, iptal edilen imar planı yeniden onaylanmış ve imar uygulaması ve restorasyon proje onay kararları alınmıştır. Her ne kadar anılan tüm idari işlemler TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi ve vatandaşlar tarafından dava konusu edilmişse de inşai faaliyetler durmamıştır.”

Candan, Saraçoğlu Mahallesi’nde öngörülen değişikliklerin eser sahibinin mirasçılarının bilgisi ve rızası dâhilinde başlatılmadığına, bu hususta eser sahibinin mirasçısı olan müvekkilin kanun uyarınca alınması gereken muvafakatinin alınmadığına dikkat çekti.

Saraçoğlu Mahallesi’nin mimarı Paul Bonatz’ın varisleri Brigitte Dübers ve 7 torununun, telif hakkının ve Saraçoğlu’nun korunması için, kendisine ve oda avukatlarına  vekaletname verdiğini anımsatan Candan, “Saraçoğlu Mahallesi’ndeki korunması gerekli taşınmaz kültür varlıkları ile doğal varlıklara daha fazla zarar verilmemesi için 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu madde . 77 uyarınca ihtiyati tedbire karar verilmesini talep ettik” dedi.

Alican Uludağ

©Deutsche Welle Türkçe