Rusya'nın kontrolündeki bölgelerde tartışmalı referandumlar
22 Eylül 2022
Rusya, Ukrayna'nın güneyinde ve doğusunda işgal ettiği bölgeleri ilhak etme planlarını hızla hayata geçirmeye çalışıyor. Donetsk, Luhansk, Herson ve Zaporijya bölgelerinde 23 Eylül - 27 Eylül tarihleri arasında eş zamanlı olarak referandumlar gerçekleştirilecek. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Çarşamba günü yaptığı konuşmasında Moskova'nın sandıktan çıkan sonuçları tanıyacağını söyledi.
Kırım süreciyle benzerlikler
2014 yılında Kırım'ı ilhak ettiğinde olduğu gibi, Rusya konuya dahil değilmiş gibi görünmeye çalışıyor. Referandumları duyuran, Moskova'nın başa getirdiği, Rusya ordusu tarafından desteklenen yerel Ukraynalı politikacılar oldu. Tıpkı 8 yıl önce Kırım'da olduğu gibi, oylamanın tarihi öne çekildi; daha önce seçimin 4 Kasım tarihinde düzenleneceği açıklanmıştı. Ukrayna'da bölgesel referandumlar yasak. Kırım'da olduğu gibi seçimler bağımsız gözlemciler tarafından izlenmeyecek.
"Evet" ya da "hayır"
Kırım süreciyle benzerlikler olduğu gibi, farklılıklar da mevcut. Donetsk ve Luhansk'ta 2014 yılından beri fiilen Rusya kontrolünde bulunan ayrılıkçı "halk cumhuriyetleri" bulunuyor. Putin, bu bölgeleri Şubat ayında başlattığı Ukrayna işgalinden önce bağımsız devlet olarak tanımıştı. Herson ve Zaporijya bölgeleri ise Rusya tarafından kısmen ya da neredeyse bütünüyle, Ukrayna işgali başladıktan sonra ele geçirildi. Her dört bölgede de çatışmalar hâlâ devam ediyor. Henüz birkaç gün önce işgal edilen Harkiv’in doğu bölgelerinde de bir referendum planlandı ancak Ukrayna'nın başarılı karşı saldırısı bu fikri altüst etmiş gibi duruyor.
Rus medyası, referandumlarda halka sorulan sorularda bölgesel farklılıklar olabileceğini bildiriyor. Donetsk ve Luhansk’da gerçekleştirilecek referandumda sadece bir soru sorulacak, Rusya Federasyonu'na katılmaya "evet” ya da "hayır” cevabı verilecek.
Herson ve Zaporijya'da ise, seçmene üç soru sorulacak ve yine sadece "evet” ya da "hayır” cevabını vermek mümkün olacak. Bu sorular, "Ukrayna'dan ayrılmak istiyor musunuz?, Bağımsız bir devlet kurulmasını istiyor musunuz?, Rusya Federasyonu'na katılmak istiyor musunuz?” şeklinde olacak.
Oylamalar, yüzde binlerce Ukraynalının 2014 yılından beri bulunduğu Rusya'da da yapılacak. Ancak milyonlarca Ukraynalı da bu bölgeleri terk ederek Kiev'in kontrolündeki bölgelere ya da yurt dışına sığındı.
Elektronik oylama mümkün olmayacak. Zaporijya bölgesindeki Rus yetkili Yevgeni Balitski'nin verdiği bilgilere göre, polis eşliğinde hareket edecek olan seçim gruplarının Zaporijya bölgesinde ev ziyaretleri yapması planlanıyor.
Rusya'nın hedefleri
İlhak sürecinin tamamlanmasının ardından, Donetsk ve Luhansk bölgesindeki savaşçılar, merkezi Rus ordusuna dahil olacak. Moskova ayrıca Herson ve Zaporijya'dan da gönüllüleri orduya almak istiyor. Yeni bölgelerin Rus toprağı haline getirilmesi, Salı günü eski Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedev'in de açıkladığı gibi, Rusya'ya "müdafaa amacıyla tüm güçleri” kullanma izni verecek. Bazı gözlemciler, bunu nükleer silahları kullanma tehdidi olarak yorumluyor. Ancak, geçen ay Kırım'daki bir Rus askeri havalimanına Ukrayna'nın gerçekleştirdiği saldırı, Rusya'dan ivedi bir tepkiyle karşılaşmadı.